Bài cuối: Xử lý nghiêm hành vi mê tín dị đoan

Cơ quan Công an tống đạt quyết định khởi tố đối với Nguyễn Anh Tuấn. Ảnh: S.Đ

Hành vi mê tín dị đoan bị xử lý như thế nào?

Công an tỉnh Đắk Lắk vừa triệt phá tụ điểm lợi dụng tu tập để lừa đảo chiếm đoạt tài sản do Nguyễn Anh Tuấn, SN 1986 và vợ là Nguyễn Thị Nhớ, SN 1988 - cùng trú tại TP Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, thực hiện. Vợ chồng Tuấn giả danh “sư phụ”, “sư mẫu” tư vấn cho một số người tu tập để “đắc đạo”, “thành tiên” rồi dẫn dụ họ mua “pháp khí” với giá trên trời, từ vài trăm triệu đồng đến hơn 5 tỷ đồng. Bước đầu, CQCA làm rõ, vợ chồng Tuấn đã lừa 3 bị hại, chiếm đoạt gần 100 tỷ đồng, trong đó có nạn nhân lâm vào cảnh tan gia bại sản khi bán cả 3 căn nhà, đóng cửa 1 công ty, san nhượng lại 1 công ty để dồn tiền mua các “pháp khí”.

Những vụ việc được nêu trong loạt bài cho thấy lĩnh vực tâm linh đã và đang là “món mồi” béo bở để nhiều đối tượng xấu lợi dụng lừa gạt, chiếm đoạt tài sản của người khác. Theo TS. Luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), pháp luật Việt Nam ghi nhận quyền tự do tín ngưỡng, tự do tôn giáo.

Theo đó, mọi người đều có quyền có niềm tin tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào đó. Tuy nhiên nếu niềm tin tôn giáo quá mức, thiếu cơ sở khoa học, không phù hợp với quy luật khách quan, suy nghĩ và hành động bất thường đến mức gọi là mù quáng, bị lợi dụng thì sẽ gọi là "mê tín".

Hành vi mê tín dẫn đến thực hiện những hành động phản khoa học, không phù hợp với đạo đức, văn hóa, thuần phong mỹ tục, vi phạm pháp luật thì đó là "dị đoan" và sẽ gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực cho xã hội. Những người mê tín dị đoan có thể khiến cho gia đình tan vỡ, tiêu tán tài sản, ảnh hưởng đến đời sống, công việc, không chú tâm lao động sản xuất, làm ra của cải vật chất mà luôn có suy nghĩ nghi ngờ, tin vào những điều huyền hoặc, thần bí.

Về nguyên nhân hành vi mê tín dị đoan, hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản vẫn diễn ra rất nhiều trong đời sống xã hội và đặc biệt là trên không gian mạng thời gian gần đây, TS. Luật sư Đặng Văn Cường cho biết: “Các thầy bói, cô đồng, cậu đồng lợi dụng tâm lý tò mò của người dân, bói toán tướng số theo kiểu nói dựa để lừa những người nhẹ dạ, cả tin, khiến họ tin tưởng, sa đà vào các hoạt động bói toán, cúng lễ nhảm nhí rồi chiếm đoạt tài sản. Bên cạnh đó, nhiều người biết mình bị lừa, bị chiếm đoạt tài sản thông qua hoạt động bói toán nhưng không dám tố cáo vì sợ mang tiếng, xấu hổ nên ngậm đắng nuốt cay.

Nhiều người vì mê tín dị đoan không dứt ra được, tin vào lời nhảm nhí mà mất tiền, mất thời gian, công sức, tan vỡ hạnh phúc gia đình nhưng vẫn tin vào hành vi của các đối tượng lừa đảo nên không tố cáo, thậm chí còn cản trở cơ quan chức năng phát hiện sự việc để xử lý. Đặc biệt, hoạt động hành nghề mê tín dị đoan của nhiều đối tượng thực hiện tinh vi, che giấu bởi các hoạt động tôn giáo, mang danh tôn giáo để chống đối với lực lượng chức năng nên việc xử lý có những nơi có phần e ngại, thiếu kiên quyết nên chưa hiệu quả, khiến các đối tượng vẫn tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Cùng với sự phát triển của xã hội, hoạt động giao tiếp của con người trên không gian mạng ngày càng nhiều thì các hoạt động bói toán, tướng số trên mạng xã hội ngày càng nhiều”.

TS. Luật sư Đặng Văn Cường phân tích, nếu thực hiện các hoạt động mê tín dị đoan khiến cho người khác sợ hãi để phải trao tài sản cho thầy bói, thầy cúng thì đây là hành vi cưỡng đoạt tài sản. Người thực hiện các hoạt động để đe dọa uy hiếp tinh thần của người khác nhằm chiếm đoạt tài sản sẽ bị xử lý hình sự theo Điều 170 Bộ luật Hình sự. Còn trường hợp các thầy bói, cô đồng đưa ra thông tin sai sự thật về bệnh tật, rủi ro của người khác và cho rằng bản thân mình có thể cúng, lễ để tránh được bệnh tật rủi ro khiến cho người khác phải nộp tiền cho các thầy bói, cô đồng thì đây là hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Người đưa ra thông tin gian dối về khả năng chữa bệnh bằng cúng bái để chiếm đoạt số tiền từ 2.000.000 đồng trở lên sẽ bị xử lý hình sự theo Điều 174 Bộ luật Hình sự với chế tài cao nhất có thể tới 20 năm tù hoặc tù chung thân.

Khi nạn nhân có đơn trình báo tố giác tội phạm, cơ quan Công an sẽ vào cuộc xác minh làm rõ để xử lý theo quy định của pháp luật. Nếu có căn cứ cho thấy người này đã đưa thông tin sai sự thật về khả năng chữa bệnh bằng cúng bái để chiếm đoạt tài sản, cơ quan Công an sẽ khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với người phụ nữ này về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự.

TS. Luật sư Đặng Văn Cường cho biết thêm, với những người tham gia các hoạt động mê tín dị đoan nơi lễ hội có thể bị phạt từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng. Với những người tổ chức các hoạt động mê tín dị đoan thì sẽ bị xử phạt từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng. Nếu đã bị phạt hành chính hoặc đã bị kết án mà còn vi phạm thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Hành nghề mê tín dị đoan”.

Bài trừ mê tín dị đoan là trách nhiệm của toàn xã hội

TS. Luật sư Đặng Văn Cường cho rằng: “Cơ quan chức năng cần tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật để người dân hiểu, cảnh giác, nên án, bài trừ những chiêu trò lừa đảo. Đồng thời cần phải kiên quyết kiểm tra, rà soát và kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh những đối tượng thực hiện hành vi hành nghề mê tín dị đoan, lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hoạt động mê tín, bói toán”.

Theo PGS. TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, để xử lý triệt để hệ lụy từ mê tín dị đoan, cần chú trọng công tác tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông đại chúng nhưng cần có sự cẩn trọng nhất định. Các cơ quan quản lý Nhà nước cần ban hành các quy định xử phạt cụ thể, khả thi. Những người trục lợi tâm linh cần bị xử lý nghiêm khắc để họ không thể, không muốn và không dám lợi dụng nhu cầu tâm linh để trục lợi, dẫn dụ người khác vào các hoạt động mê tín dị đoan.

Cùng với đó, các chuyên gia văn hóa cần phải trở thành những người tích cực, chủ động trong việc phân tích những điểm lợi, hại của việc thực hành tín ngưỡng, đặc biệt đối với các hiện tượng mê tín dị đoan. Gia đình, nhà trường và các tổ chức đoàn thể cần đóng vai trò tích cực trong việc tạo ra các sinh hoạt bổ ích, nhận thức đúng đắn về các sinh hoạt tâm linh không phù hợp.

Thạc sĩ Trần Trung Hiếu - giáo viên chuyên sử Trường THPT chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An) nêu quan điểm: “Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa cần song hành các quy định chế tài xử phạt các hành vi thiếu văn hóa. Tín ngưỡng truyền thống của Nhân dân là tốt đẹp, cần bảo tồn và phát huy nhưng cuồng tín đến mức cực đoan thì cần phải lên án, xâm hại các nét đẹp văn hóa thì cần có các chế tài xử phạt. Trách nhiệm đó không chỉ của ngành văn hóa, các cơ quan quản lý văn hóa, chính quyền của các địa phương mà là của toàn xã hội”.

Bài 3: Thao túng tâm lý để khách hàng “dâng” tiền tỷ

Bài 1: Lãng phí vì cuồng mê

Bài 2: bệnh tật, gia đình lục đục, đã có… bói, lễ