Trợ giúp pháp lý thành công vụ việc tranh chấp đất đai cho người cao tuổi

Bà Chu Thị Phương Thảo, trợ giúp viên pháp lý (Trung tâm Trợ giúp Pháp lý Nhà nước TP Hà Nội) trao đổi vụ việc với PV. Ảnh: Mộc Miên

Từ tranh chấp đất đai

Trao đổi với PV, bà Chu Thị Phương Thảo, trợ giúp viên pháp lý (Trung tâm Trợ giúp Pháp lý Nhà nước TP Hà Nội) cho biết, trong vụ việc tranh chấp đất đai, ông Nguyễn Hữu Thu (em trai bà Nguyễn Thị Nguyên) là đại diện ủy quyền của bà Nguyễn Thị Nguyên trong quá trình tham gia tố tụng tại TAND huyện Hoài Đức, TP Hà Nội. Bà Nguyễn Thị Nguyên là người khuyết tật, thuộc diện người cao tuổi có khó khăn về tài chính nên được trợ giúp pháp lý miễn phí.

Theo đơn kiện, nguyên đơn ông Trần Hữu Mão (SN 1938; nơi cư trú thôn 6, xã Yên Sở, huyện Hoài Đức, TP Hà Nội) là hàng xóm giáp ranh đất với hộ ông Nguyễn Hữu Thu và bà Nguyễn Thị Nguyên. Ông Mão là người đang sử dụng thửa đất có diện tích 140m2, tờ bản đồ số 05, bản đồ năm 1924. Theo bản đồ đo đạc năm 1986, diện tích 121m2 và năm 2004 là 133,8m2.

Do không đồng ý với phần diện tích đất bị “chênh” theo bản đồ đo đạc năm 1924, hiện ông Mão chưa thực hiện đăng ký kê khai đất đai và đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Năm 1998, ông Mão và ông Ngữ (bố ông Nguyễn Hữu Thu) có xảy ra tranh chấp về việc sử dụng đất. Ngày 22/12/1998, ông Nguyễn Trí Liễu là cán bộ địa chính xã Yên Sở và ông Nguyễn Văn Thử, trưởng thôn 6 đã xuống hiện trường đo đạc và vẽ sơ đồ hiện trạng của gia đình. So sánh diện tích bản đồ năm 1924 và xác định hộ ông Ngữ sử dụng lấn sang hộ nhà ông Mão 1m ở cạnh đông. Hai bên ký xác nhận, ông Ngữ đo trả phần diện tích đất lấn chiếm cho ông Mão. Tuy nhiên, ông Mão chưa kịp xây dựng thì ông Thu (con ông Ngữ) lại xây dựng nhà cấp bốn lấn tiếp năm 1998.

Vào ngày 2/4/2022, ông Mão thuê Cty Bảo Tín đo đạc phát hiện gia đình ông Thu xây dựng lấn vào phần diện tích nhà ông được sử dụng theo bản đồ năm 1924, cạnh tây 22cm, cạnh đông 65cm, tổng diện tích lấn chiếm 5,6m2.

Trình bày tại tòa, ông Mão đặt câu hỏi thắc mắc về diện tích đất tăng thêm của hộ ông Nguyễn Hữu Thu. Theo Biên bản ngày 22/12/1998, ông Ngữ ký công nhận gia đình ông Ngữ chỉ có 130m2, không hiểu lý do tại sao mảnh đất hiện nay được UBND huyện Hoài Đức cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ ông Thu với diện tích 151,6m2 (bao gồm cả phần lấn đất công, đất miếu và lấn sang nhà ông Mão) là không đúng với diện tích nhà ông Thu quản lý, sử dụng qua các thời kỳ.

Trước đó, năm 2012. Ông Mão có ký giáp ranh đất với gia đình ông Thu, ông có ghi “Cõi không có tranh chấp” là để ông Thu hoàn thiện thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chứ không ký xác nhận diện tích đất nhà ông Thu là 151,6m2.

Ông Mão đề nghị Tòa án giải quyết việc hủy cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ ông Nguyễn Hữu Thu với diện tích 151,6m2 là không đúng với diện tích của gia đình ông Thu quản lý và sử dụng. Buộc ông Nguyễn Hữu Thu trả lại cho gia đình ông Mão phần diện tích 5,6m2 đất lấn chiếm.

Vai trò đồng hành, hỗ trợ pháp lý của trợ giúp viên pháp luật

Sau 5 tháng đồng hành với bị đơn Nguyễn Hữu Thu, trợ giúp viên pháp luật Chu Thị Phương Thảo hỗ trợ giấy tờ pháp lý, biên bản đối chất, các tài liệu chứng cứ kèm theo, tham gia quá trình tố tụng tại phiên tòa, bày tỏ quan điểm bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của gia đình bà Nguyễn Thị Nguyên.

Theo đó, chứng minh phần diện tích đất tăng thêm của hộ ông Nguyễn Hữu Thu là trước năm 1995, gia đình ông Thu có 2 cây dừa có vị trí cạnh miếu, tiếp đó mua thêm 1 cây của gia đình ông Nguyễn Bá Khánh hết 500.000 đồng. Sau này gia đình chặt 3 cây dừa để lấy đất sử dụng. Phần diện tích dôi dư từ 130m2 đến 151,6m2 kể đến có diện tích đất từ 3 cây dừa, mà biên bản năm 1998 không đề cập đến.

Sau khi ông Mão khiếu nại, UBND xã Yên Sở đã xuống thực địa, đo đạc, kiểm tra, đối chiếu hồ sơ kỹ thuật thửa đất và bản đồ địa chính năm 2004, xác định gia đình ông Thu đã xây dựng đúng diện tích 151,6m2 như được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số BI 087692, số vào sổ cấp GNC: CH 02468 ngày 14/3/2012.

Năm 2011, gia đình ông Thu làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 151,6m2, ông Mão và ông Nguyễn Hữu Dương là các hộ liền kề ký xác nhận không có tranh chấp về mốc giới để gia đình ông hoàn thiện thủ tục. Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho gia đình ông được UBND các cấp thực hiện đúng quy trình theo quy định của pháp luật.

Quá trình lấy lời khai, người làm chứng là ông Nguyễn Trí Liễu nguyên cán bộ địa chính xã Yên Sở từ tháng 11/1990 đến tháng 8/2014 nghỉ hưu cũng đã có những phân tích rõ ràng về sự biến động diện tích đất. Theo bản đồ đo đạc năm 2004, gia đình ông Mão sử dụng thửa đất số 615, diện tích 133,8m2, gia đình ông Nguyễn Hữu Thu sử dụng thửa đất số 616, diện tích 151,6m2. Phần diện tích tăng lên là do bố ông Thu mua 1 cây dừa của gia đình ông Nguyễn Bá Khánh (SN 1952), 1 cây dừa của gia đình ông Hà Văn Thực (SN 1939). Hiện trạng sử dụng đất của hai gia đình đến nay có sự thay đổi về diện tích một phần nguyên nhân do phương pháp đo đạc khác nhau của các thời kỳ.

Tại Biên bản xác minh ngày 6/6/2023, UBND xã Yên Sở cung cấp tại tòa án, về diện tích của hai thửa đất nhà ông Thu và nhà ông Mão tăng, giảm qua các thời kỳ, nguyên nhân do, các bản đồ năm 1924, năm 1986 và bản đồ lập năm 2004 dựa trên thực tế sử dụng đất của chủ sử dụng đất qua các thời kỳ và chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, được tiến hành đo đạc dựa trên hiện trạng sử dụng đất cả các hộ gia đình. Công tác đo đạc đất đai qua các thời kỳ có sự thay đổi về công cụ, phương tiện đo đạc nên có sự chênh lệch diện tích đất.

Quá trình tố tụng tại tòa, bà Chu Thị Phương Thảo trình bày quan điểm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bà Nguyễn Thị Nguyên cùng bị đơn Nguyễn Hữu Thu.

Theo đó, nhất trí với quan điểm của bị đơn là ông Nguyễn Hữu Thu, đề nghị Tòa án không chấp nhận toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn là ông Trần Hữu Mão. Đồng thời, phân tích về phần đất lấn chiếm của gia đình Nguyễn Hữu Thu thuộc diện tích được xem xét sai số cho phép quy định tại Điều 7 của Thông tư 25/2014-BTNMT ngày 19/4/2016.

Năm 2012, hộ gia đình ông Nguyễn Hữu Thu được UBND huyện Hoài Đức TP Hà Nội cấp giấy chứng nhận với tổng diện tích 151,6m2, Việc cấp giấy chứng nhận đảm bảo đúng về trình tự, thủ tục. Quá trình làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, UBND xã Yên Sở tiến hành đo đạc, cắm mốc hiện trạng sử dụng đất, gia đình ông Mão là hàng xóm ký giáp ranh không xảy ra tranh chấp.

Bà Nguyễn Thị Nguyên là người khuyết tật có khó khăn về tài chính theo quy định tại điểm d Điều 12 Nghị quyết 316 của Ủy ban thường vụ Quốc hội (30/12/2016) là đối tượng được miễn án phí, đề nghị Hội đồng xét xử miễn án phí cho bà Nguyên.

Quá trình giải quyết vụ án, Tòa án Nhân dân huyện Hoài Đức đã sử dụng phương pháp dùng máy đo đạc hiện trạng sử dụng đất và kết quả, tại phần tranh chấp, hộ ông Thu lấn sang hộ ông Mão với diện tích 0,05m2, theo hồ sơ kỹ thuật thửa đất, nằm trong sai số cho phép theo hướng dẫn của Điều 7 của Thông tư 25/2014-BTNMT ngày 19/5/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Qua đó, ý kiến của Trợ giúp viên pháp lý Chu Thị Phương Thảo được chấp nhận, phù hợp với nhận định của Hội đồng xét xử. Trong nội dung bản án số 75/2023/DS-ST (ngày 31/8/2023), TAND huyện Hoài Đức quyết định, không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn Trần Hữu Mão về việc yêu cầu ông Nguyễn Hữu Thu phá dỡ công trình, trả cho gia đình ông Mão 5,6m2 đất lấn chiếm. Không chấp nhận yêu cầu Hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gia đình ông Nguyễn Hữu Thu.

Chia sẻ về kết quả tích cực, bà Chu Thị Phương Thảo cho biết, tranh chấp đất đai vốn là vấn đề “nóng” trong các vụ án dân sự. Mỗi vụ việc được trợ giúp pháp lý thành công là niềm vui nhân đôi với người trợ giúp viên pháp lý và người dân.

Qua vụ việc trên, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn Nguyễn Hữu Thu và bà Nguyễn Thị Nguyên, giúp nhân thân của bà Nguyên và cộng đồng hiểu và có ý thức tôn trọng pháp luật. Từ hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý miễn phí, người dân được tăng quyền tiếp cận công lý, tin tưởng vào chính sách, quy định pháp luật của Nhà nước.

	Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho 2.131 lượt người trong các vụ việc trợ giúp pháp lý
	Nâng cao nghiệp vụ cho trợ giúp viên pháp lý