Luật Đấu giá tài sản có nhiều quy định mới từng bước khắc phục những tồn tại, bất cập

Luật Đấu giá tài sản có nhiều quy định mới từng bước khắc phục những tồn tại, bất cập

Các tổ chức đấu giá tài sản đã có sự phát triển mạnh mẽ

Theo Bộ Tư pháp, sau 5 năm thi hành Luật Đấu giá tài sản, các tổ chức đấu giá tài sản đã tổ chức thành công nhiều cuộc đấu giá với giá trị tài sản bán được cao hơn nhiều so với giá khởi điểm, thu ngân sách Nhà nước thông qua hoạt động đấu giá đạt hiệu quả cao.

Từ tháng 07/2017 đến ngày 31/12/2021, các tổ chức đấu giá tài sản đã tổ chức hơn 169.000 cuộc đấu giá, số tiền thu lao dịch vụ đấu giá tài sản thu được đạt hơn 2.096 tỷ, nộp ngân sách nhà nước hơn 1.500 tỷ.

Cũng theo số liệu báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường thì bên cạnh tài sản đấu giá là quyền sử dụng đất, kể từ thời điểm Luật Đấu giá tài sản có hiệu lực thi hành đến nay, hoạt động đấu giá tài sản khác như quyền khai thác khoáng sản cũng đạt nhiều kết quả tích cực. Đã có 32/63 tỉnh, thành phố đã phê duyệt kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản trên 500 khu vực khoáng sản, trong đó đã có 18/41 tỉnh, thành phố tổ chức đấu giá thành công, tổ chức đấu giá trên 232 khu vực. Với giá trị trúng đấu giá tăng từ 1,5 - 2 lần so với giá khởi điểm.

Cũng theo Bộ Tư pháp, sau 5 năm thi hành Luật Đấu giá tài sản, các tổ chức đấu giá tài sản đã có sự phát triển mạnh mẽ về số lượng, chất lượng, quy mô, tính chuyên nghiệp, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu đấu giá tài sản của các địa phương. Tính đến tháng 08/2022, cả nước có 1.200 đấu giá viên; gần 600 doanh nghiệp đấu giá tài sản; 58/63 Trung tâm dịch vụ bán đấu giá tài sản tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương Các doanh nghiệp đấu giá hiện nay phần lớn tập trung tại các tỉnh, thành phố như: Hà Nội có 99 doanh nghiệp, thành phố Hồ Chí Minh có 66 doanh nghiệp, Nghệ An có 22 doanh nghiệp, Thanh Hoá có 29 doanh nghiệp, Đà Nẵng có 10 doanh nghiệp...

Một số doanh nghiệp đấu giá tài sản đã có sự đầu tư bài bản về cơ sở vật chất, số lượng đấu giá viên, đội ngũ nhân viên nghiệp vụ và thành lập các chi nhánh để mở rộng phạm vi hoạt động trên phạm vi toàn quốc. Cả nước có 08 tổ chức đấu giá tài sản được phê duyệt đủ điều kiện thực hiện đấu giá trực tuyến, trong có doanh nghiệp đấu giá tài sản chiếm đa số với 07 tổ chức.

Hoạt động của Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tại nhiều địa phương khá hiệu quả, đóng vai trò nòng cốt trong việc dẫn dắt, định hướng cho hoạt động đấu giá tài sản tại địa phương, nhất là tại các tỉnh miền núi, có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn...

Các Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản đã và đang từng bước đổi mới mô hình tổ chức, hoạt động, chuyển dần sang cơ chế tự chủ về tài chính, hoạt động theo mô hình doanh nghiệp theo lộ trình phù hợp theo chủ trương đổi mới hệ thống tổ chức, quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động.

Bộ Tư pháp tổng kết 5 năm thi hành Luật Đấu giá tài sản.

Hạn chế được tình trạng thông đồng, dìm giá

Trong 5 năm thi hành Luật Đấu giá tài sản, các Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đã quan tâm, thực hiện tương đối đồng bộ, hiệu quả nhiều giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước về đấu giá tài sản.

Thực tiễn cho thấy ở địa phương nào có sự quản lý, giám sát chặt chẽ của người có tài sản, sự vào cuộc, xử lý quyết liệt, kịp thời của các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan thì tình trạng thông đồng, dìm giá, gây thất thoát tài sản nhà nước được hạn chế tối đa.

Cụ thể, vụ đấu giá quyền sử dụng đất ở Thanh Hóa. Sau 02 lần UBND tỉnh hủy kết quả đấu giá do phát hiện hành vi vi phạm và được tổ chức đấu giá lại thì giá bán thành đã tăng từ 438 tỷ đồng lên hơn 1.215 tỷ đồng; vụ đấu giá tài sản của Vinashin ở Quảng Ninh, hành vi đe dọa, chèn ép đã được người có tài sản ngăn chặn kịp thời, tài sản của Nhà nước không bị thất thoát; tình trạng “cò”, đe dọa trong các vụ đấu giá đất ở Hà Nam đã được cơ quan công an hỗ trợ và đảm bảo an ninh; vụ đấu giá đất tại thị trấn Đắk Mâm, Krông Nô, Đắk Nông, vụ bán đấu giá tài sản của Công ty Cổ phần Dệt Long An và các vụ đấu giá đất tại Nghệ An, cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với các đối tượng có hành vi thông đồng, dìm giá, băng nhóm đe dọa người tham gia đấu giá.

Việc chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra tổ chức đấu giá tài sản, giám sát việc tuân thủ pháp luật, tuân theo Quy tắc đạo đức nghề nghiệp của các đấu giá viên tại địa phương; kịp thời chấn chỉnh và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm của tổ chức đấu giá tài sản, đấu giá viên và cá nhân, tổ chức có liên quan cũng có những kết quả đáng kể.

Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của các Sở Tư pháp địa phương thì các Sở Tư pháp đã tiến hành gần 200 cuộc thanh tra về tổ chức và hoạt động đấu giá tài sản, ban hành hơn 70 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền hơn 1.400.000 đồng. Các vi phạm chủ yếu tập trung vào hành vi niêm yết, thông báo công khai việc đấu giá không đúng quy định; ban hành Quy chế đấu giá không đúng theo quy định; bán, tiếp nhận hồ sơ tham gia đấu giá không đúng quy định; thu tiền đặt, trả tiền trước không đúng quy định; cản trở, gây khó khăn cho người tham gia đấu giá trong việc đăng ký tham gia đấu giá, tham gia cuộc đấu giá; cho phép người không đủ điều kiện tham gia đấu giá tài sản tham gia cuộc đấu giá; thông đồng, dìm giá, "quân xanh, quân đỏ" giữa những người tham gia đấu giá, người có tài sản, tổ chức đấu giá tài sản và thu thù lao dịch vụ đấu giá, chi phí đấu giá không đúng quy định.

Vẫn còn tình trạng “cạnh tranh” không lành mạnh

Sau 5 năm thi hành Luật Đấu giá tài sản, luật cũng bộc lộ những bất cập. Theo Bộ Tư pháp, một số quy định của Luật Đấu giá tài sản đã bộc lộ hạn chế do chưa chặt chẽ, rõ ràng, gây lúng túng trong quá trình thực hiện như các quy định về trình tự, thủ tục đấu giá tài sản.

Mặc dù các tổ chức đấu giá tài sản đã tăng lên đáng kể về số lượng. Tuy nhiên, sự phân bố các tổ chức bán đấu giá tài sản không đều mà chủ yếu tập trung tại các thành phố và các tỉnh có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển. Thực tế hoạt động đã xuất hiện tình trạng “cạnh tranh” không lành mạnh giữa các tổ chức đấu giá tài sản. Một số tổ chức đấu giá không tuân thủ nghiêm túc về trình tự, thủ tục bán đấu giá, trích lại phần trăm phí cho cơ quan, đơn vị có tài sản bán đấu giá để thu hút sử dụng dịch vụ của tổ chức mình.

Một bộ phận đấu giá viên còn chưa qua đào tạo nghề, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng hành nghề còn hạn chế; vẫn còn tình trạng đấu giá viên vi phạm pháp luật, vi phạm Quy tắc đạo đức nghề nghiệp, dẫn đến nhiều vụ việc bị hủy kết quả đấu giá do vi phạm về trình tự, thủ tục, thậm chí bị điều tra, truy tố, xét xử gây ảnh hưởng đến uy tín nghề nghiệp và niềm tin của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đối với hoạt động đấu giá tài sản.

Việc định giá tài sản, xác định giá khởi điểm để đấu giá, đặc biệt là đấu giá quyền sử dụng đất còn chưa hợp lý, còn có trường hợp giá khởi điểm chênh lệch lớn so với giá thị trường, dẫn đến tình trạng đầu cơ, trục lợi, tiềm ẩn nguy cơ gây thất thoát tài sản nhà nước.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu

Vẫn còn tình trạng một số người có tài sản lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản để thực hiện đấu giá còn chưa khách quan, tình trạng “sân sau” còn tồn tại, thậm chí có tình trạng một số tổ chức đấu giá tài sản vi phạm trình tự, thủ tục đấu giá đã được cơ quan có thẩm quyền kết luận, xử lý, kiến nghị hủy kết quả đấu giá nhưng vẫn được người có tài sản lựa chọn; việc giám sát quá trình tổ chức đấu giá không thường xuyên, thậm chí là “buông lỏng” do đó, không kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm.

Lý giải những hạn chế nêu trên, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cho rằng, pháp luật về đấu giá đã bộc lộ một số bất cập như thiếu một số quy định quan trọng, một số quy định không phù hợp thực tiễn, một số quy định thiếu thống nhất. Ví dụ như quy định về thanh toán tiền đấu giá quyền sử dụng đất còn vênh nhau, Bộ Tài chính quy định nếu chậm thanh toán thì trả lãi, nhưng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định nếu chậm thanh toán thì hủy... Bên cạnh đó, chế tài chưa đủ mạnh, thanh tra phát hiện ra vi phạm nhưng xử ký không xử lý được, việc áp dụng pháp luật cũng còn khó khăn...

Để khắc phục những tồn tại nêu trên, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu chỉ ra một số nhóm chính sách cần quan tâm là xác định rõ phạm vi áp dụng, mối quan hệ giữa Luật Đấu giá tài sản và các luật khác; quy định rõ, chặt chẽ hợp lý hơn về trình tự thủ tục bán đấu giá tài sản; xử lý vướng mắc trong hoạt động đấu giá; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong đấu giá tài sản; tăng cường thanh kiểm tra, xử lý vi phạm…