EU công bố kế hoạch dùng tài sản Nga bị đóng băng để hỗ trợ Ukraine

Tài sản Nga bị đóng băng đang được EU xem xét hỗ trợ cho Ukraine.

Liên minh châu Âu (EU) đang bước vào giai đoạn quyết định trong chiến lược tài trợ dài hạn cho Ukraine, khi Ủy ban châu Âu (EC) công bố kế hoạch huy động gần 105 tỷ USD từ tài sản của Nga bị phong tỏa.

Động thái này thể hiện quyết tâm của Bruxelles trong việc duy trì hỗ trợ Kiev bất chấp những tranh cãi nội bộ, đặc biệt là sự phản đối mạnh mẽ từ Bỉ – quốc gia giữ phần lớn số tài sản bị đóng băng của Nga.

Tại buổi họp báo ngày 3/12, Chủ tịch EC Ursula von der Leyen khẳng định EU đặt mục tiêu cung cấp 90 tỷ euro (105 tỷ USD) cho Ukraine trong hai năm tới, đáp ứng 2/3 nhu cầu tài chính của Kiev, phần còn lại trông đợi đóng góp từ các đối tác quốc tế, đặc biệt là Mỹ. Theo bà, nguồn tài chính này sẽ giúp Ukraine có vị thế tốt hơn tại các cuộc đàm phán hòa bình trong bối cảnh Washington gây sức ép buộc Kiev tiến tới thỏa thuận chấm dứt xung đột.

EC cho biết họ đang xem xét hai hướng huy động tiền: EU trực tiếp vay vốn trên thị trường tài chính quốc tế hoặc sử dụng lợi tức từ tài sản ngân hàng trung ương Nga bị phong tỏa để cấp "khoản vay bồi thường" cho Ukraine.

Phương án thứ hai, cũng là tâm điểm tranh cãi, được EC và nhiều nước thành viên ủng hộ vì tạo ra nguồn tài chính lớn mà không làm tăng gánh nợ cho ngân sách EU.

Kể từ khi xung đột Nga – Ukraine bùng nổ vào tháng 2/2022, EU đã đóng băng hơn 200 tỷ euro tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga, trong đó phần lớn được quản lý bởi Euroclear, có trụ sở tại Brussels (Bỉ). Lợi tức từ số tài sản này đang trở thành “nguồn tài trợ vàng” trong mắt nhiều lãnh đạo châu Âu.

Bỉ là tiếng nói phản đối mạnh nhất với cảnh báo rằng kế hoạch này có thể kéo theo hệ quả pháp lý nghiêm trọng và dẫn đến các đòn trả đũa tài chính từ Moscow. Ngoại trưởng Bỉ Maxime Prevot nhấn mạnh những lập luận pháp lý mà EC đưa ra "không giải quyết thỏa đáng lo ngại của chúng tôi".

Ông Prevot cho rằng phương án “khoản vay bồi thường”, vốn dựa trên tài sản Nga, là lựa chọn tồi tệ nhất vì chưa từng có tiền lệ và chứa đựng rủi ro khổng lồ. Bỉ đề xuất phương án an toàn hơn là EU tự vay tiền trên thị trường, tránh trực tiếp sử dụng tài sản của Nga để không bị Moscow cáo buộc chiếm đoạt.

Chính phủ Bỉ cũng yêu cầu cam kết từ các nước thành viên rằng mọi trách nhiệm pháp lý phát sinh phải được chia sẻ, thay vì để Brussels “đơn thương độc mã” đối mặt rủi ro.

Phản hồi những lo ngại trên, EC khẳng định đã xây dựng hệ thống phòng vệ 3 cấp nhằm bảo vệ Bỉ cũng như các quốc gia có tài sản Nga bị đóng băng. Bên cạnh đó, nguồn tài sản được sử dụng không chỉ giới hạn ở Bỉ mà còn bao gồm 29 tỷ USD nằm rải rác tại các quốc gia thành viên khác.

Theo đề xuất của EC, Ukraine chỉ phải hoàn trả khoản vay nếu Nga chấp nhận bồi thường chiến tranh. Điều này đồng nghĩa rủi ro cuối cùng sẽ chuyển sang phía Moscow.

Dù phản đối, Bỉ được cho là khó có thể giữ vững lập trường, đặc biệt khi kế hoạch mới có thể được phê duyệt bằng đa số phiếu, thay vì yêu cầu đồng thuận tuyệt đối – điều vốn thường kéo dài tranh cãi trong EU.

Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul nhấn mạnh sự cần thiết của đoàn kết nội khối: “Những lo ngại của Bỉ là chính đáng, nhưng vấn đề có thể giải quyết được nếu chúng ta cùng chia sẻ trách nhiệm.”

Tuyên bố này phản ánh một bối cảnh rộng lớn khi EU đang chịu sức ép từ xung đột kéo dài, sự mệt mỏi tài chính của Mỹ và nguy cơ Ukraine suy giảm năng lực phòng thủ nếu nguồn viện trợ bị gián đoạn.

Nếu được thông qua, kế hoạch của EC sẽ mang lại nhiều thay đổi quan trọng khi Ukraine có thể ổn định ngân sách và duy trì hoạt động quân sự – dân sự đến năm 2026. Bên cạnh đó, EU khẳng định vai trò dẫn dắt trong hỗ trợ Ukraine, đặc biệt khi Mỹ đang gặp khủng hoảng trong nội bộ về gói viện trợ mới.

Nga có thể đáp trả bằng biện pháp pháp lý quốc tế hoặc trừng phạt kinh tế, nhất là với các doanh nghiệp và tổ chức tài chính của Bỉ.

Tuy nhiên, việc sử dụng tài sản quốc gia bị phong tỏa cho một mục đích chính trị – quân sự có thể được coi là phá vỡ nguyên tắc bất khả xâm phạm tài sản nhà nước, kéo theo nhiều hệ lụy toàn cầu.

Trong bối cảnh EU hướng tới Hội nghị thượng đỉnh ngày 18/12, các cuộc đàm phán đang trở nên nóng hơn bao giờ hết. Quyết định cuối cùng không chỉ định hình tương lai của Ukraine, mà còn ảnh hưởng tới cấu trúc pháp lý và chính trị của EU trong nhiều năm tới.

Ngân sách của Ukraine sắp cạn kiệt, EU xem xét viện trợ khẩn cấp Liên minh châu Âu (EU) đang xúc tiến kế hoạch sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa để cấp khoản vay không lãi suất ...

Mỹ cân nhắc sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa để hỗ trợ quốc phòng cho Ukraine Nhà Trắng đang xem xét khả năng sử dụng tài sản của Nga bị phong tỏa tại Mỹ để tăng cường hỗ trợ cho Ukraine, ...