Kỳ 3: Không có nhà nên giới trẻ ngại kết hôn, sinh con

Chênh lệch cung cầu là một nguyên nhân khiến giá chung cư leo cao. Ảnh chụp tại quận Thanh Xuân, Hà Nội. Ảnh: Khánh Huy

Nguyên nhân của bất ổn giá chung cư

Theo số liệu của Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), đến năm 2025, dân số Hà Nội dự kiến đạt 9 triệu người, tỷ lệ đô thị hóa khoảng 62%. Như vậy, dân cư sống tại khu vực thành thị sẽ tăng từ mức 4.138.500 người vào năm 2022 lên 5.580.000 người vào năm 2025, tương đương với 120.000 hộ gia đình thành thị thêm mới mỗi năm.

Trong khi đó, theo kế hoạch phát triển nhà ở Hà Nội, tổng nguồn cầu giai đoạn 2022 - 2025 là 185.200 nhà, trong đó có 166.600 căn hộ. Nhưng dữ liệu nghiên cứu từ VARS cho thấy, số lượng căn hộ mở bán mới tại Hà Nội đang liên tục sụt giảm. Năm 2023, nguồn cung căn hộ mới đạt gần 11.000 sản phẩm, bằng 66% so với năm 2022. Quý 1/2024, thị trường Hà Nội chỉ ghi nhận được 3.000 căn hộ mở bán mới.

Bởi vậy, từ nay đến năm 2025, trung bình mỗi năm, Hà Nội có thể thiếu hụt 50.000 căn hộ. Số lượng dự án nhà ở thương mại được cấp phép mới liên tục sụt giảm, không nhiều người có ý định bán nhà và thị trường vắng bóng hoàn toàn các căn hộ giá bình dân.

Theo TS Nguyễn Minh Phong – chuyên gia kinh tế, giá chung cư cao do sự tác động của nhiều nguyên nhân. Trong đó phải kể đến do nguồn cung hạn chế, chưa có nhiều dự án ra, cho nên cung cầu lệch sẽ dẫn đến việc tăng giá và một vấn đề quan trọng nữa là do trung gian đẩy giá lên cao.

Cũng cùng nhận định trên, TS Nguyễn Văn Đính – Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam cho rằng, giá chung cư tăng cao như hiện nay do cung - cầu về các căn hộ hiện nay đang bị chênh lệch. Thực tế nhu cầu mua nhà là có, trong khi đó nguồn cung lại khan hiếm bởi 4 – 5 năm vừa qua gần như Hà Nội không có thêm dự án mới.

Cầu nhiều, cung ít, chuyện “khan hàng” khiến chung cư tăng là điều đương nhiên. Tuy nhiên, trước đây, biên độ tăng cũng chỉ 5 – 7%. Nhưng chỉ từ cuối năm 2023, bỗng nhiên giá chung cư lại tăng đột biến.

Theo TS Nguyễn Văn Đính, đây là điều bất hợp lý. Vì vậy theo ông, để đánh giá có chính xác giá nhà đã đạt đến mức ấy hay không thì phải xem giao dịch thành công thực tế.

Thực tế người có nhu cầu về nhà ở là người có tài chính không quá nhiều, vậy có thể việc giá chung cư tăng cao sẽ làm giảm đi tỷ lệ giao dịch. Chính vậy, đây là giá “ảo”, vì nó không được thị trường chấp nhận.

Việc bất hợp lý này theo đó, nó có thể là do một số nhóm đầu cơ, môi giới đẩy giá, thổi giá tạo ra. Và khi nó là “ảo”, đến một thời điểm nào đó nó sẽ trở về với giá trị thật của nó. Theo ông, thị trường phải có mua bán, giao dịch, chứ chỉ có người bán, còn người mua không có thì đến một thời điểm chắc chắn quả bóng đó sẽ xì hơi.

Ảnh chụp một căn hộ “bình dân” có giá hơn 2 tỷ đồng tại chung cư HH Linh Đàm. Ảnh: Duy Linh

Giá nhà tăng cao tác động đến xu hướng kết hôn, sinh con của người trẻ

Sự tăng giá bất hợp lý của nhà chung cư đang gây ra những hệ lụy đối với giới trẻ. Nhiều người trẻ, dù đã đi làm, vẫn gặp khó khăn trong việc tích lũy đủ tiền để mua nhà. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều người trẻ trì hoãn việc kết hôn và sinh con.

Anh Nguyễn Tuấn Anh (28 tuổi, nhân viên IT tại Hà Nội) chia sẻ: "Tôi đã đi làm được 5 năm và vẫn chưa dám nghĩ đến chuyện kết hôn. Với mức lương hiện tại, sau khi trừ chi phí sinh hoạt và thuê nhà, chỉ có thể tiết kiệm được một khoản nhỏ mỗi tháng. Giá nhà ở Hà Nội quá cao, một căn hộ nhỏ cũng phải 2-3 tỷ đồng. Tôi tính toán rằng phải mất ít nhất 10 năm nữa mới có thể mua được nhà, và đó là chưa kể đến chi phí cưới xin, nuôi con. Vì vậy, tôi quyết định tập trung vào công việc, nâng cao thu nhập trước khi nghĩ đến chuyện gia đình”.

Trước đó, theo một khảo sát nhanh trên fanpage VTV24 gần đây về lý do mong muốn kết hôn sau tuổi 30 cũng cho thấy, có đến 62% trong số khoảng 400.000 bạn trẻ tham gia khảo sát chọn kết hôn sau 30 vì vẫn còn những nỗi lo về cơm áo gạo tiền.

Và theo VARS, nỗi lo về cơm áo gạo tiền này bị tác động rất lớn bởi giá nhà. Khi giá nhà đang ngày càng tăng cao, kéo theo giá thuê nhà ở cũng tăng cao, gây áp lực đến chi phí sinh hoạt của người dân. Nhiều người trẻ có suy nghĩ phải mua được nhà trước khi kết hôn hoặc sinh con, nhưng do giá nhà đất hiện nay tăng vọt, không dễ để mua nên họ phải bỏ khá nhiều thời gian để có thể mua nhà cho bằng được mà bỏ qua thời điểm “vàng” để lập gia đình, sinh con.

Hoặc nếu như có xây dựng gia đình sớm, thì tiền thuê nhà, sinh hoạt hàng tháng đã chiếm gần hết lương khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ chỉ dám sinh 1 con hoặc trì hoãn việc sinh con.

Theo số liệu công bố của Tổng cục Thống kê (GSO), trong hơn 30 năm qua, xu hướng hôn nhân và mức sinh ở Việt Nam thay đổi rất lớn. Tuổi kết hôn tăng mạnh, tỷ lệ kết hôn giảm làm mức sinh giảm tới một nửa trong hơn 30 năm qua.

Cụ thể, từ năm 1989 - 2023, trung bình độ tuổi kết hôn lần đầu của nam từ 24,4 và nữ là 23,2 đã tăng lên 29,3 tuổi với nam và 25,1 đối với nữ vào năm 2023. Tỉ lệ người độc thân cũng đang có xu hướng tăng nhanh, từ 6,23% năm 2004 lên 10,1% năm 2019.

Việc "ngại cưới, lười sinh" gây thiếu hụt nguồn nhân lực trẻ, lực lượng và năng suất lao động giảm sút, tạo gánh nặng an sinh xã hội. Nhất là các vấn đề về dân số già và chăm sóc người cao tuổi khi trong ba thập niên tới, Việt Nam có hơn 30 triệu người cao tuổi và chiếm khoảng 25% dân số cả nước.

Còn để giải quyết vấn đề hiện tại, tại các nước phát triển, Chính phủ đã đưa ra hàng loạt các biện pháp để khuyến khích người trẻ kết hôn, tăng tỷ lệ sinh sản. Trong đó, ngoài các chính sách về phúc lợi, phần lớn các biện pháp khuyến khích khác là trợ cấp bằng tiền mặt cho việc thuê, mua nhà.

Trong khi tại Việt Nam, các biện pháp khắc phục tình trạng thúc đẩy kết hôn trước 30 tuổi và khuyến khích sinh thể hiện vẫn rất chung chung, chắc chắn sẽ khó có tác dụng như mong đợi.

Do đó, VARS cho rằng, để khuyến khích kết hôn trước tuổi 30 và tăng mức sinh, trên cơ sở tận dụng kinh nghiệm của các quốc gia khác, Chính phủ cần triển khai quyết liệt các biện pháp hiện đã có và nghiên cứu, xây dựng các chính sách khuyến khích rõ ràng hơn như ưu tiên hỗ trợ mua nhà ở xã hội một lần đối với cặp vợ chồng đã sinh đủ hai con. Đặc biệt là giải pháp gốc rễ cho vấn đề “ngại cưới, lười sinh" thực tế nhất, là giải quyết bài toán về nhà ở…

(Còn nữa)

Kỳ 1: Chung cư giá rẻ đã không còn rẻ

Kỳ 2: Bỏ giấc mơ an cư giữa “cơn bão” giá nhà