Tranh chấp hợp đồng tín dụng giữa Agribank và Cty CP Xử lý môi trường công nghiệp Việt Nam:

Không chấp nhận yêu cầu của bên thứ ba

Pháp luật 07:47 | 15/03/2022

Cho rằng, mình không biết chữ nên không nắm được các nội dung của hợp đồng thế chấp, ông Đ kháng cáo yêu cầu tòa xem xét lại một số nội dung, trong đó đề nghị miễn toàn bộ tiền lãi...

Ảnh minh họa

HĐXX của TAND TP Hà Nội vừa mở phiên tòa phúc thẩm xem xét vụ tranh chấp hợp đồng tín dụng giữa Ngân hàng Agribank và Cty CP Xử lý môi trường công nghiệp Việt Nam. Phiên tòa được mở do có kháng cáo của bên thứ ba. Người kháng cáo là vợ chồng ông Hạ Văn Đ, SN 1946, trú tại huyện Đông Anh, Hà Nội.

Trước đó, năm 2009, vợ chồng ông Đ đã thế chấp tài sản là quyền sử dụng đất diện tích 548 m2 ở thôn Đoài, xã Nam Hồng, huyện Đông Anh, Hà Nội cho Cty Môi trường vay vốn. Ngoài tài sản trên, Cty Môi trường còn thế chấp nhiều tài sản khác để vay vốn Ngân hàng Agribank số tiền 50 tỷ đồng để bổ sung vốn lưu động kinh doanh sắt thép, xăng dầu. Do Cty vi phạm nghĩa vụ trả nợ nên ngân hàng khởi kiện ra tòa án, yêu cầu Cty thanh toán nợ gốc và lãi hơn 115 tỷ đồng, trong đó số tiền nợ gốc gần 30 tỷ đồng.

Cty Môi trường do ông Nguyễn Đức Tiến là đại diện theo pháp luật. Từ khi ngân hàng khởi kiện, tòa án đã tống đạt các văn bản tố tụng, ghi lời khai nhưng ông Tiến không có mặt ở nhà. Còn vợ chồng ông Đ cho biết, do quen biết ông Tiến nên đồng ý thế chấp nhà đất để đảm bảo cho khoản vay của Cty, phạm vi bảo đảm theo hợp đồng là 1,4 tỷ đồng.

Quá trình tố tụng tại cấp sơ thẩm, vợ chồng ông Đ đề nghị trả thay Cty 600 triệu đồng để giải chấp tài sản nhưng không được ngân hàng đồng ý. Tòa sơ thẩm còn tuyên, tài sản thế chấp của hộ gia đình ông Đ bảo đảm nghĩa vụ của Cty tính đến ngày 24-5-2021 là 5,1 tỷ đồng gồm nợ gốc 1,4 tỷ đồng và lãi. Không đồng ý với quyết định trên, ông Hạ Văn Đ kháng cáo lên tòa phúc thẩm, đề nghị ngân hàng miễn toàn bộ lãi.

Tại tòa, ông Đ cho biết, vợ chồng ông không biết chữ, công chứng viên không giải thích cho ông bà khi ký hợp đồng thế chấp. Tuy nhiên, đại diện VKSND cho rằng, trong hồ sơ có bản tự khai viết tay của ông Đ. Ông cho rằng không biết chữ là không có căn cứ.

Tòa án cũng xác định, các bên ký kết hợp đồng thế chấp trước mặt công chứng viên. Khi ký kết, các bên có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, không bị ai ép buộc. Nội dung và hình thức của hợp đồng thế chấp đều đúng quy định. Do đó, ngân hàng có quyền xử lý nhà đất trên. Ngoài ra, hợp đồng cũng quy định, phạm vi nghĩa vụ được bảo đảm. Bên B tự nguyện đem tài sản trên thế chấp cho nghĩa vụ trả nợ của bên C đối với Bên A, bao gồm cả gốc, lãi trong hạn, lãi phạt quá hạn, các khoản phí và chi phí phát sinh khác liên quan.

Xem xét lại phần lãi suất, tòa phúc thẩm tuyên buộc Cty Môi trường có nghĩa vụ trả cho ngân hàng hơn 92 tỷ đồng. Trường hợp Cty không trả được nợ thì ngân hàng có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự xử lý tài sản nhà đất mang tên ông Hạ Văn Đ với nghĩa vụ gốc và lãi là hơn 4,5 tỷ đồng.

Sau khi xử lý tài sản đảm bảo, Cty phải tiếp tục chịu trách nhiệm trả nốt số nợ còn lại.

Áp dụng các biện pháp bảo đảm bằng tài sản để bảo đảm cho nghĩa vụ trả nợ vay của khách hàng tại ngân hàng là việc làm phổ biến trong hoạt động cấp tín dụng tại các ngân hàng. Nhận tài sản bảo đảm của bên thứ ba là việc ngân hàng nhận tài sản bảo đảm thuộc quyền sở hữu hợp pháp của bên bảo đảm (chủ sở hữu tài sản bảo đảm hay còn gọi là “bên thứ ba”) để bảo đảm cho việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ vay của bên vay vốn (bên có nghĩa vụ được bảo đảm) với ngân hàng.

Hợp đồng bảo đảm được ký kết trong trường hợp này là hợp đồng bảo đảm bằng tài sản của bên thứ ba. Mối quan hệ hợp đồng này thường có sự tham gia của ba bên: Ngân hàng với vai trò là bên nhận bảo đảm, đồng thời là bên có quyền trong quan hệ cấp tín dụng; Chủ sở hữu tài sản là bên bảo đảm hay còn gọi là bên thứ ba mang tài sản của mình để bảo đảm cho nghĩa vụ trả nợ của khách hàng vay với ngân hàng; và Khách hàng vay là bên được bảo đảm. Trường hợp tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất thì hợp đồng bảo đảm được gọi là hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất của bên thứ ba.

Tuy nhiên, thời gian vừa qua, khi khách hàng vay không trả được nợ vay ngân hàng theo thỏa thuận, ngân hàng tiến hành xử lý tài sản bảo đảm của bên bảo đảm (bên thứ ba) để thu hồi nợ vay, thì bên thứ ba khởi kiện yêu cầu tòa án tuyên hợp đồng bảo đảm vô hiệu. Trên thực tế, khi giải quyết loại tranh chấp này, một số TAND các cấp (cả cấp sơ thẩm và phúc thẩm) đã tuyên hợp đồng bảo đảm của bên thứ ba là vô hiệu với lý do chủ yếu cho rằng, đây là mối quan hệ ba bên nên đáng lẽ các bên liên quan phải ký kết hợp đồng bảo lãnh (giữa ba bên), chứ không phải là hợp đồng thế chấp.

Đáng nói, là các hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất của bên thứ ba này đã được các bên liên quan hoàn tất thủ tục công chứng tại văn phòng công chứng và đăng ký thế chấp tại văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất.

Thùy Linh