Xôi sáng Hà Nội…

Ta có thể bắt gặp hàng xôi ở khắp mọi ngõ ngách, khu dân cư. Những người bán hàng thường đựng xôi trong thúng, đậy bằng “vỉ buồm” để giữ nhiệt cho những hạt xôi luôn được thơm dẻo. Lá gói xôi cũng theo mùa, khi thì lá chuối, lúc lại lá sen nên dường như cùng một món xôi nhưng ở Hà Nội hương vị biến đổi theo mùa thì phải.

Khúc biến tấu của xôi qua năm tháng khiến chúng ta đôi khi quá đỗi ngạc nhiên vì sự hấp dẫn. Nhớ ngày còn nhỏ, mỗi sáng lũ trẻ chúng tôi thường được mẹ cho 5 hào để ăn xôi. Thời đó, chỉ có xôi lạc, xôi gấc, xôi sắn, xôi đậu, xôi xéo, xôi ngô… đã đủ khiến lũ học trò chúng tôi háo hức với mỗi ngày một loại “đổi món” cho đỡ chán. Ấy vậy mà bây giờ, lại có thêm xôi gà nấm, xôi pa tê – xúc xích, xôi thập cẩm, xôi chim… bảo sao thực khách “mê mẩn” món xôi từ sáng tới đêm. Trước đây, xôi thường bán sáng sớm nhưng bây giờ, bạn có thể thưởng thức món xôi từ sáng tới đêm khuya với những địa chỉ được cư dân “sành ăn” rỉ tai nhau.

Mỗi loại xôi được ăn kèm với các loại thức ăn khác nhau. Xôi trắng thường được ăn kèm với ruốc, thịt kho tàu, giò chả, lạp xưởng, thêm chút dưa chuột dầm, hành khô cho đỡ ngán. Xôi xéo là món khá cầu kỳ và hấp dẫn thực khách. Hạt xôi dẻo căng, bóng mịn quyện với màu vàng tươi của đậu xanh giã nhuyễn, nắm thành từng nắm được người bán dùng con dao nhỏ thật sắc, cắt thành lát cùng với hành khô phi vàng rắc lên trên, rưới thêm chút mỡ phi hành. Cứ thế bảo sao, chỉ mới mở gói xôi xéo ra, mùi thơm đã lan tỏa thật hấp dẫn.

Những ngày rằm, mùng một, các hàng xôi thường đóng những đĩa xôi gấc màu đỏ tươi thành khuôn hình bông hoa trông khá đẹp mắt. Xôi gấc thanh khiết, nên mọi người thường dâng cúng tổ tiên rồi “thụ lộc” mà không cần ăn kèm với bất cứ thức ăn gì. Xôi gấc ăn “đúng điệu” thường được nắm bằng tay, người ăn nhẩn nha bỏ từng nắm nho nhỏ vào miệng mà thưởng thức cái vị beo béo, ngòn ngọt của hạt nếp quyện cùng gấc tươi, đường, thoang thoảng mùi thơm của rượu trắng “đánh” gấc.

Những ai đã đi qua mùa đông ở Hà Nội, hẳn sẽ nhớ tới món xôi khúc hay còn gọi là bánh khúc, một món ăn độc đáo tại mảnh đất này. Lá khúc thường được hái vào buổi sớm, khi nhánh lá còn mơn mởn trong màn sương, sau đó rửa sạch, giã nhuyễn, rồi vắt bỏ bớt xơ, trộn với bột gạo nếp làm vỏ xôi. Nhân bánh được làm từ đậu xanh đồ chín tới, giã mịn và viên lại bằng quả trứng gà. Dùng vỏ xôi bọc nhân, điểm thêm mấy miếng thịt ba chỉ thái hạt lựu ướp hạt tiêu thơm nức. Sau khi gói xong, xếp nhẹ nhàng những nắm xôi vào chõ, mỗi lớp bánh, rắc một lượt gạo nếp ngon đã ngâm kỹ làm “áo”. Đậy vung thật chặt, đun đều lửa đến khi xôi chín. Bây giờ bánh khúc có quanh năm nhưng ngon nhất là khi bạn thưởng thức vào đúng mùa rau khúc khoảng tháng 2, tháng 3 âm lịch. Những ngày lành lạnh, còn gì tuyệt hơn khi ta cắn miếng bánh khúc nóng hôi hổi, dẻo thơm, chạm tới lớp nhân béo ngậy của đậu xanh, thịt mỡ ướp hạt tiêu… lặng nghe tiếng rao “khúc ơ…” loang dài trên phố.

Món xôi sáng ở Hà Nội bình dị vậy thôi, nhưng dù có đi xa bao lâu ta cũng chẳng thể nào quên…

Vy Anh / PL&XH