Thừa cân, béo phì ở trẻ em: nguyên nhân, hậu quả và giải pháp

Thừa cân và béo phì không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn có thể tác động tiêu cực đến tâm lý và sự phát triển của trẻ. Ảnh minh họa

Nguyên nhân gây thừa cân, béo phì ở trẻ

- Chế độ ăn uống không lành mạnh: tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu đường, chất béo và ít chất xơ (ví dụ: đồ ăn nhanh, nước ngọt có ga, bánh kẹo). Ăn uống không đúng giờ, ăn quá no hoặc ăn vặt quá mức.

- Thiếu vận động thể chất: trẻ em hiện nay thường xuyên sử dụng thiết bị điện tử (smartphone, máy tính, TV) thay vì tham gia các hoạt động thể chất ngoài trời. Thiếu hoạt động thể dục thể thao, đặc biệt là các môn thể thao giúp tiêu hao năng lượng.

- Di truyền và yếu tố gia đình: gen di truyền có thể đóng vai trò trong việc hình thành xu hướng thừa cân hoặc béo phì. Môi trường gia đình cũng ảnh hưởng đến thói quen ăn uống và hoạt động của trẻ.

- Yếu tố tâm lý: trẻ em có thể ăn để đối phó với căng thẳng, lo âu hoặc các vấn đề cảm xúc, dẫn đến việc ăn nhiều mà không kiểm soát.

- Tình trạng sức khỏe: một số bệnh lý hoặc tình trạng y tế, chẳng hạn như rối loạn nội tiết (thiếu hụt hormone tuyến giáp), có thể gây thừa cân hoặc béo phì ở trẻ.

Hậu quả của thừa cân, béo phì ở trẻ

- Vấn đề sức khỏe: tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường type 2, bệnh tim mạch, huyết áp cao, rối loạn mỡ máu. Các vấn đề về khớp, đặc biệt là viêm khớp do trọng lượng cơ thể gây áp lực lên các khớp. Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.

- Vấn đề tâm lý: trẻ em thừa cân hoặc béo phì có thể cảm thấy tự ti, bị bắt nạt (bắt nạt về thể chất hoặc tinh thần), dẫn đến vấn đề về lòng tự trọng. Rối loạn ăn uống và các vấn đề tâm lý khác có thể phát sinh.

- Vấn đề về phát triển: trẻ thừa cân có thể gặp khó khăn trong việc tham gia các hoạt động thể chất, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện.

Giải pháp giúp trẻ phòng ngừa và điều trị thừa cân, béo phì

- Thay đổi chế độ ăn uống: cung cấp một chế độ ăn giàu chất xơ (hoa quả, rau củ), giảm lượng thức ăn nhanh, đồ ăn chứa nhiều đường và chất béo. Đảm bảo rằng bữa ăn của trẻ có đầy đủ các nhóm thực phẩm như protein (thịt, cá, đậu), carbohydrate (ngũ cốc nguyên hạt), và chất béo lành mạnh (dầu olive, hạt, cá).

- Khuyến khích trẻ vận động: khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất ít nhất 30 phút mỗi ngày. Điều này có thể là đi bộ, chạy, đạp xe, bơi lội hoặc chơi các môn thể thao yêu thích. Cắt giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử và TV để tăng cường thời gian vận động.

- Tạo thói quen ăn uống lành mạnh và điều chỉnh dần dần: dạy trẻ cách kiểm soát lượng thức ăn, ăn từ từ và ăn cho đến khi cảm thấy vừa đủ chứ không phải ăn đến khi no căng. Tránh ép buộc trẻ ăn hay hạn chế quá mức thực phẩm yêu thích của trẻ, thay vào đó, hãy tạo ra môi trường ăn uống lành mạnh và đa dạng.

- Kiểm soát tình trạng tâm lý: giúp trẻ xây dựng sự tự tin và khuyến khích trẻ đối mặt với các vấn đề cảm xúc một cách lành mạnh. Trẻ có thể cần sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý nếu gặp phải vấn đề về cảm xúc, căng thẳng hoặc lo âu.

Nếu trẻ có dấu hiệu thừa cân hoặc béo phì, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có kế hoạch điều chỉnh phù hợp cho trẻ, tránh các rủi ro sức khỏe. Việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ cần sự quan tâm và nỗ lực từ gia đình, cộng đồng và nhà trường để giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và tự tin.

Thực hiện 5 mục tiêu cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho người dân trong năm 2025