Hoại tử xương hàm, sọ sau khi nhiễm Covid-19: Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn

3 người bệnh được phẫu thuật thành công đã hồi phục tốt (ảnh BVCR)

Ghi nhận nhiều ca bệnh lạ

Thông tin từ BV Chợ Rẫy, TP Hồ Chí Minh cho biết, trong vòng 2 tháng qua, BV đã tiếp nhận 11 bệnh nhân với triệu chứng đau đầu, nghẹt mũi, sưng mặt và mắt, diễn tiến nặng dần nhưng điều trị, kể cả phẫu thuật vẫn không bớt. Sau đó có 2 người tử vong, 6 người xin về nhà, 3 người được phẫu thuật điều trị thành công. Bác sĩ ghi nhận các bệnh nhân bị cốt tủy viêm xương hàm mặt, cốt tủy viêm xương nền sọ.

Theo TS. Trần Anh Bích, Phó khoa Tai Mũi Họng-BV Chợ Rẫy, điểm chung của các bệnh nhân này là đều từng bị Covid-19, trong thời gian mắc bệnh có triệu chứng đau vùng đầu, mặt, răng miệng. Các triệu chứng tiến triển kéo dài âm ỉ, không giảm dù đã hết Covid từ lâu, đi khám nhiều nơi được chẩn đoán chủ yếu là bệnh viêm xoang, áp xe hàm... nhưng điều trị, kể cả phẫu thuật vẫn không bớt. Họ không hề có các triệu chứng hay ghi nhận tiền căn viêm xoang, viêm tai hay đau răng trước đó.

Trong số các bệnh nhân đến bệnh viện chỉ có 3 người đồng ý phẫu thuật (bởi cuộc phẫu thuật cũng chứa đựng những rủi ro nhất định). Kíp mổ đã ghi nhận bên cạnh phần xương chết xuất hiện rất nhiều mủ, nếu không giải quyết sớm thì bệnh nhân sẽ tử vong như 2 trường hợp trước đó. Sau khi được lấy hết ổ viêm nhiễm, các xét nghiệm, phim chụp ghi nhận tình trạng viêm dừng hẳn. Bệnh nhân không còn những triệu chứng trước đây và chuẩn bị xuất viện.

PGS-TS. Trần Minh Trường, nguyên Phó giám đốc bệnh viện Chợ Rẫy cho biết: Kết quả phim chụp cho thấy hoại tử nặng hốc mũi lan nhiều nền sọ. "Có nhiều bệnh nhân nhìn răng và xương sọ bên ngoài rất đẹp nhưng nội soi vào bên trong thấy các xương bị chết từ trong tủy xương, xuất hiện nhiều ổ viêm nấm trong tủy nên theo lâm sàng, bác sĩ nghĩ nhiều đến khả năng tắc mạch máu nuôi sau nhiễm Covid-19-nhất là thể Detla.

Trước đây, bệnh cốt tủy viêm xương (osteomyelitis) sọ mặt là một tình trạng bệnh lý nặng rất hiếm gặp nhưng từ tháng 5/2021 -5/2022, y văn thế giới ghi nhận khoảng 80 bài báo cáo, chủ yếu ở Ấn Độ, Trung Quốc, nhiều nước Châu Á và 1 số nước Châu Âu, Mỹ. Hầu hết bệnh nhân có bệnh nền, đái tháo đường, đều từng mắc Covid-19 ở thời điểm biến chủng Delta bùng phát. Điều này giải thích tình trạng tăng vọt của số ca bệnh nói trên.

Tương tự, tại BV Răng hàm mặt Trung ương TP Hồ Chí Minh, sau khi Covid bùng phát, từ khoảng tháng 2 đến nay, số bệnh nhân khám hoại tử xương hàm trên tăng đột biến và không rõ nguyên nhân. Các bệnh nhân đều từng mắc Covid, vào viện với các triệu chứng như lung lay cả răng lẫn khối xương hàm, chảy mủ, sưng đau vòm miệng, có những vết loét và lộ xương hàm trên.

Đã có 16 ca bệnh được ghi nhận tại đây, trong số đó có 3 ca hoại tử lan lên đến sàn sọ, liên quan nhiều chuyên khoa nên nơi này chuyển qua BV Chợ Rẫy phẫu thuật; 13 trường hợp còn lại được phẫu thuật lấy hết xương hàm trên hoại tử, sau đó dùng kháng sinh tối thiểu ba tuần. Dự kiến sau 6 tháng theo dõi, nếu tình trạng ổn định, không tái phát thì bệnh nhân sẽ được tái tạo, phục hình xương hàm trên. Hiện, các bệnh nhân đều ổn, chưa thấy dấu hiệu tái phát.

BS. Nguyễn Huy Hoàng nhận định tình trạng hoại tử xương hàm có thể do thiếu máu và dinh dưỡng cũng như sức để kháng giảm (ảnh BSCC)

Đi tìm nguyên nhân

Về nguyên nhân gây nên căn bệnh lạ nói trên, BS. Chuyên khoa 2 Phạm Thanh Việt, Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp-BV Chợ Rẫy cho biết, triệu chứng của các bệnh nhân chưa thể khẳng định nguyên nhân do Covid-19 hay không. Tuy nhiên, trước đây thường rất hiếm gặp các bệnh này nhưng sau đợt dịch Covid-19 có hơn 80 bài báo cáo trên thế giới mô tả căn bệnh này thì số ca nhập viện tại bệnh viện Chợ Rẫy có các triệu chứng tương tự cũng tăng.

Còn BS. Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp, thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt Nga-Bộ Quốc phòng phân tích: Về việc các bệnh nhân hoại tử xương hàm nghi do hậu Covid, chỉ có 2 nguyên nhân là do thiếu máu và chất dinh dưỡng (do ăn kém, do suy kiệt, do tắc các mạch máu nuôi xương...); Sức đề kháng giảm (do bị bệnh mãn tính, đặc biệt là tiểu đường, ung thư... hoặc do dùng thuốc ức chế miễn dịch, corticoid dài ngày).

PGS-TS. Trần Cao Bính, Giám đốc Bệnh viện Răng-Hàm-Mặt Trung ương (Hà Nội) cho biết, ở phía Bắc hiện chưa gặp bệnh nhân nào bị hoại tử xương sau mắc Covid-19. Tình trạng hoại tử xương hàm mặt có thể gặp ở bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch, dùng corticoid thời gian dài… khi nhiễm vi khuẩn, nấm có thể dẫn đến viêm xương, gây hoại tử. Trước đây, khi chưa có thuốc tốt, bệnh nhân đến viện muộn, tình trạng này gặp khá nhiều xong hiện nay rất ít gặp. Tuy nhiên, có một điều cần lưu ý là bệnh Covid-19 cũng có thể gây suy giảm miễn dịch.

Liên quan đến căn bệnh này, BS. Nguyễn Trung Cấp, Phó giám đốc BV Bệnh nhiệt đới trung ương nhận định: Trường hợp bệnh nhân được mô tả trên là tình trạng nhiễm khuẩn, nhiễm nấm cơ hội.

Vấn đề nguyên nhân có phải do Covid-19 hay không, cho đến nay trên thế giới cũng chưa nghiên cứu được đầy đủ, vì vậy tất cả hiện đang là giả thiết. Bởi về lý thuyết thì Covid-19 gây rối loạn miễn dịch của cơ thể.

Với một số bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch nặng thì giai đoạn sau Covid-19 có thể nhiễm vi khuẩn hoặc nấm cơ hội, dẫn đến tình trạng sức khỏe diễn biến nặng hơn.

Theo BS. cấp, các vấn đề sức khỏe gặp phải sau khi mắc Covid-19 rất đa dạng, nhiều bệnh lý còn chưa được nghiên cứu đầy đủ, nên cơ chế bệnh sinh của chúng đa số mới chỉ là những giả thiết khoa học. Tắc mạch sau nhiễm Covid-19 gây hoại tử xương cũng là giả thiết đáng lưu tâm.

"Chúng ta cần phải tiếp tục nghiên cứu sâu hơn nữa thì mới có thể hiểu được mối liên quan giữa việc nhiễm Covid-19 với những bệnh lý này. Việc cần làm là không nên để nhiễm bệnh, dù là bệnh nào cũng sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe", BS. Cấp nhấn mạnh.

	Hậu Covid-19 vẫn hiện hữu, được biết đến với nhiều dấu hiệu
	Nhóm trẻ tiêm vắc-xin Covid-19 mắc hội chứng MIS-C thấp hơn 15 lần
	Hậu Covid-19 ở trẻ nhỏ, không thể xem thường