Giữ gìn di sản quý báu cho thế hệ mai sau

Tọa lạc giữa Thủ đô, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I đang nỗ lực giữ gìn và phát huy những giá trị mà DSTL để lại cho thế hệ mai sau

Hà Nội có nhiều di sản nhất Việt Nam

Việt Nam đang trở thành điểm đến của du khách nước ngoài, với nhiều tiềm năng khi mà cả 63 tỉnh, TP đều có những loại hình, điểm du lịch thu hút riêng, nhưng quan trọng và nổi bật nhất là những di sản thế giới có tại Việt Nam.

Cụ thể, Việt Nam có 3 Di sản thiên nhiên thế giới là: Vịnh Hạ Long, Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, Cao nguyên đá Đồng Văn và 13 Di sản văn hóa thế giới là: Quần thể di tích Cố đô Huế, Phố Cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn, Nhã nhạc cung đình Huế, Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, Quan họ Bắc Ninh, Ca trù, Mộc bản triều Nguyễn, Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long, Hội Gióng ở Phù Đổng và Sóc Sơn, 82 bia Tiến sỹ ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hát xoan, Thành nhà Hồ.

Trong đó, Hà Nội là một trong những địa phương có nhiều di sản được UNESCO công nhận nhất với 4 loại di sản gồm: Hát ca trù hay hát ả đào; Bia tiến sĩ Văn Miếu Thăng Long hay bia tiến sĩ Văn Miếu - Quốc Tử Giám; Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội; Hội Gióng một hiện tượng văn hóa được bảo lưu, trao truyền liên tục và toàn vẹn qua nhiều thế hệ. Đồng thời Thủ đô cũng được xem là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa và lịch sử, với hàng trăm lễ hội lớn nhỏ diễn ra hàng năm.

Với sự quan tâm của các cấp lãnh lãnh đạo, cùng các nhà Khoa học, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I đã tổ chức, giới thiệu tài liệu với nhiều hình thức phong phú

Ngoài ra, từ năm 2009 đến nay, Việt Nam đã có 7 DSTL được UNESCO công nhận, biểu trưng cho DSTL của thế giới. Hiện có 3 DSTL thế giới gồm: Mộc bản triều Nguyễn, Châu bản triều Nguyễn, bia Tiến sĩ Văn Miếu - Quốc Tử Giám; 4 DSTL khu vực châu Á - Thái Bình Dương là Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm, Văn thơ trên kiến trúc cung đình Huế, Mộc bản trường học Phúc Giang, Hoàng hoa sứ trình đồ.

Bên cạnh các di sản đã được UNESCO công nhận, hiện Việt Nam còn sở hữu một kho tàng “đồ sộ” các DSTL đang được lưu trữ trong các trung tâm lưu trữ quốc gia, trung tâm di sản, thư viện, bảo tàng, đình chùa, đền miếu...

Có thể kể đến số tư liệu thời Pháp thuộc để lại, hiện đang được bảo quản tại các kho lưu trữ quốc gia; các nhóm tư liệu cá nhân của các nhà khoa học, các văn nghệ sĩ đã được sưu tập, hiến tặng, được bảo quản ở các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia hoặc Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam.

Châu bản triều Nguyễn được vinh danh Di sản tư liệu, thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO vào năm 2014

Bảo tồn và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ

Tuy nhiên, hiện nay còn khá nhiều người chưa hiểu hết giá trị của TLLT trong đời sống hiện tại và cả tương lai. Có thể nói một cách tổng quan, lưu trữ là bảo quản tài liệu, tức là giữ lại ở trạng thái tốt nhất, kéo dài tuổi thọ của các DSTL lịch sử dân tộc theo các giai đoạn khác nhau càng lâu càng tốt.

Những di sản, tài liệu này chỉ có ý nghĩa và phát huy hết giá trị khi mang đến những thông tin để thế hệ sau hiểu về văn hóa, lịch sử, các giá trị truyền thống... mà cha ông để lại thật đáng tự hào, đồng thời hun đúc lòng yêu nước, yêu quê hương và quyết tâm bảo vệ Tổ quốc.

Vì vậy, trước câu hỏi lớn được đặt ra là chúng ta phải làm gì để phát huy hết giá trị TLLT. Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước – ông Đặng Thanh Tùng nhấn mạnh: Trước hết phải tìm cách để đông đảo người dân được tiếp cận một cách dễ dàng đối với TLLT. Phải bằng mọi phương thức để có thể đưa thông tin của TLLT đến với người dân, như thông qua truyền thông, đưa thông tin qua các trang mạng xã hội, tổ chức các cuộc triển lãm...

Với mong muốn giữ gìn ký ức cho muôn đời sau, bao thế hệ làm công tác lưu trữ luôn thầm lặng, cần mẫn đóng góp mong lưu truyền những tài liệu quý báu

Nhận thức rõ vai trò của TLLT cũng như DSTL trong đời sống đương đại, thời gian qua bà Trần Thị Mai Hương - GĐ Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I xác định, DSTL nói riêng và TLLT nói chung có tầm quan trọng rất lớn nên cần được bảo tồn và gìn giữ. Vì DSTL góp phần xác định vị thế của quốc gia trong cộng đồng quốc tế, đồng thời phản ánh bản sắc và ký ức của quốc gia. Do đó, Trung tâm đã chủ động phối hợp tổ chức nhiều hoạt động trưng bày, triển lãm, giới thiệu các TLLT và các tài liệu đã được công nhận là DSTL thế giới để nâng cao nhận thức cho người dân, giới thiệu với bạn bè quốc tế về khối di sản có giá trị đặc biệt này.

Trước đó, ngay từ những năm 2006, Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương tại Đại hội X, Khóa IX của Đảng đã xác định: “Bảo vệ và phát huy giá trị của TLLT” không chỉ là trọng trách của một ngành mà là trọng trách của toàn Đảng, toàn dân.

Tiếp theo, Chỉ thị số 05/2007/CT-TTg ngày 02/3/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị TLLT với tinh thần: Tổ chức bảo quản và khai thác sử dụng TLLT chuyên nghiệp và hiệu quả.

Nhằm thực hiện hiệu quả các quy định của pháp luật về văn thư, lưu trữ, tập trung triển khai và tổ chức thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 35/CT-TTg ngày 07/9/2017 của Thủ tướng Chính phủ và Công văn số 5709/BNV-VTLTNN ngày 30/10/2017 của Bộ Nội vụ về tăng cường công tác lập hồ sơ và giao nộp hồ sơ, tài liệu vào lưu trữ. Đẩy mạnh hiện đại hóa công tác văn thư, lưu trữ thông qua việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin; Xây dựng cơ sở dữ liệu để quản lí và phục vụ khai thác TLLT.

Trung tâm cũng đang lỗ lực để các tư liệu từng bước tới gần hơn với công chúng, đặc biệt thế hệ trẻ, tương lai của đất nước

Bên cạnh đó, với sự quan tâm, ủng hộ, chỉ đạo sát sao, định hướng việc phát huy giá trị tài liệu, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh, hiện ta đang thực hiện Chính phủ điện tử, Cách mạng khoa học công nghệ 4.0. Vì vậy mọi tài liệu phải được số hóa, phải được đưa lên Internet, mới tiện lợi phục vụ Nhân dân tìm hiểu, học tập.

“Trước nhiệm vụ được giao, đồng thời tránh việc mất mát, thất lạc tài liệu có giá trị do thiên tai, điều kiện tự nhiên (thời tiết, côn trùng, nấm mốc)… Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, luôn kiểm kê, xử lý khoa học, số hóa, chuyển đổi số, bảo vệ và phát huy giá trị di sản trên thực tiễn và thống nhất hoạt động quản lý”, bà Mai Hương cho biết thêm.

Do đó, TLLT không chỉ là kiến thức và bài học kinh nghiệm của cha ông mà còn là hồn phách của dân tộc, có giá trị lịch sử to lớn. Như lời khẳng định của Cục trưởng Đặng Thanh Tùng: “Trong khối di sản TLLT của cha ông để lại có khối tài liệu đặc biệt quan trọng về chủ quyền quốc gia. Nước nào cũng phải quan tâm, lưu giữ đặc biệt cẩn thận. Đây cũng là cách để tự bảo vệ từ góc độ pháp lý. Vì khi đưa ra các định chế về tài phán trên thế giới thì phải là TLLT của quốc gia mới có giá trị và có tính thuyết phục”.

	“Hoàng Hoa sứ trình đồ” được công nhận là Di sản tư liệu của UNESCO
	Cận cảnh Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm - Di sản Tư liệu thế giới
	Giao nhiệm vụ quản lý Nhà nước về di sản tư liệu