Vì sao còn quá ít doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia vào chuỗi cung ứng của các Cty đa quốc gia?

Ông Châu Bá Long- Tổng giám đốc Cty cổ phần Công nghiệp hỗ trợ Minh Nguyên

Thưa ông, nói về công nghiệp hỗ trợ, có một câu nói mà nhiều người vẫn nhắc vài năm gần đây. Đó là “Việt Nam không thể sản xuất nổi dù chỉ một cái đinh vít”. Ông nghĩ câu nói này có còn đúng trong bối cảnh hiện nay?

Tôi cho là không, tới thời điểm hiện tại đã có nhiều đơn vị cung ứng linh kiện điện tử. Tôi đơn cử Samsung Việt Nam hiện nay không chỉ là nhà máy lắp ráp linh kiện điện tử mà còn là nơi trực tiếp sản xuất những linh kiện điện tử quan trọng. Nhờ việc trực tiếp sản xuất những linh kiện điện tử trọng tâm của điện thoại thông minh như: Kính 3D, camera, khung kim loại, màn hình, pin… mà tỷ lệ nội địa hóa của Samsung đã tăng lên 58%. Trong số này, nhiều nhà máy trong đó có Cty Minh Nguyên chúng tôi cũng đã tham gia ở nhiều hạng mục.

Ngoài ra, chúng tôi còn đang sản xuất sản phẩm linh kiện nhựa và khuôn mẫu chất lượng cao. Cty cung ứng nhiều ngành công nghiệp: Hàng gia dụng kỹ thuật số, linh kiện điện tử, phụ tùng xe hơi cho một số nhãn hàng nổi tiếng như Mitsubishi…

Câu nói đó tuy hiện nay đã không còn đúng với thực tế, nhưng cũng vì “tự ái” vì câu nói này mà chúng tôi mới có Minh Nguyên ngày nay.

Theo thống kê của Bộ Công Thương, Việt Nam hiện có khoảng 1.800 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, nhưng chỉ có khoảng 300 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia vào chuỗi cung ứng của Cty đa quốc gia. Tại sao sau nhiều năm định hướng trở thành quốc gia công nghiệp, công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam chưa khởi sắc?

Tôi cho rằng, có nhiều lý do dẫn tới vấn đề này, nhưng tới thời điểm này, chúng tôi rất cần Nhà nước ban hành các chính sách hỗ trợ về lãi suất, tiếp cận vốn vay, chính sách vay vốn từ nguồn ngân sách Nhà nước, quỹ đất phát triển nhà xưởng sản xuất, các quy định về đầu tư, hỗ trợ lãi vay về nhập khẩu trang thiết bị từ nước ngoài… Thứ nhất là về vốn, nếu doanh nghiệp không đủ vốn thì khó tiếp cận với chuỗi cung ứng vì họ sẽ có đơn hàng liên tục. Nếu họ phát triển là mình phải phát triển theo nếu không đủ vốn thì ko đi tiếp được nữa.Thứ hai là nguồn nhân lực, phải có đủ nhân lực với kiến thức và kinh nghiệm để khi sản xuất sẽ giảm bớt rủi ro không như mong muốn trong thao tác.

Ông đánh giávề chính sách của Nhà nước cho doanh nghiệp phụ trợ hiện nay như thế nào?

Đến thời điểm hiện tại Chính phủ đã có những chính sách hỗ trợ nhất định, khuyến khích đầu tư nhưng để có những cái cụ thể hơn cần những chi tiết rõ hơn. Thứ nhất là về hỗ trợ lãi suất, thứ 2 giúp cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn vay, thứ 3 là làm sao có những hỗ trợ nguồn nhân lực. Làm sao giúp doanh nghiệp tiếp cận kênh network của các tập đoàn đa quốc gia.

Các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ nhỏ và vừa chưa là đại lý cấp 1, nên bắt đầu từ đâu đểtheo đuổi mục tiêu sẽ trở thành các nhà cung cấp cho các tập đoàn lớn giống như Minh Nguyên đã làm được?

Tôi có thể chia sẻ điều này, khi mình tham gia chuỗi cung ứng các tập đoàn, họ sẽ quan tâm mình có mindset- Tư tưởng, sự nỗ lực cố gắng của mình ra sao. Tại sao tôi lại nói từ Mindset. Đó là tư tưởng của mình phải thay đổi, tư tưởng chịu thay đổi. Những điều này các tập đoàn rất thích vì mình sẽ phải thay đổi về công nghệ, thị trường… Hay nguồn nhân lực, nếu mình không đào tạo nguồn nhân lực sẽ không bám sát được công nghệ, khi ấy mình không thể sản xuất được sản phẩm công nghệ chất lượng cao đạt yêu cầu của họ đề ra.

Vậy doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam còn thiếu điều gì thưa ông?

Nếu tiếp tục phát triển thì đa số doanh nghiệp Việt Nam là vừa và nhỏ thì vốn phải là điều quan trọng nhất, công nghệ, con người và sau cùng là tiếp cận được thị trường của công nghiệp hỗ trợ. Qua đó tôi nghĩ,Nhà nước cần ban hành chính sách cụ thể để doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn vay, nguồn vốn có lãi suất thấp để họ mạnh dạn đầu tư công nghệ, đào tạo nhân lực.

Cùng với CPTPP vừa mới có hiệu lực và 12 FTA khác. Việt Nam được đánh giá là nền kinh tế có độ mở nhất thế giới. Kim ngạch xuất nhập khẩu gấp đôi so với GDP. Ông đánh giá như thế nào về thuận lợi và khó khăn cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt khi kinh tế có độ mở lớn như vậy? Các hiệp định thương mại có lộ trình giảm và xoá bỏ thuế. Ông có tự tin cạnh tranh được với các linh kiện, phụ tùng được sản xuất tại Thái Lan, Trung Quốc... khi thuế về 0% không?

Theo tôi, thực chất công nghiệp hỗ trợ Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển và quan trọng là có nguồn nguyên vật liệu vật tư đầu vào tốt. Nếu mình kiểm soát được nguồn nguyên liệu vật tư đầu vào thì chắc chắn giá thành sẽ kiểm soát được. Và nếu để tạo lợi thế cạnh tranh giữa các nước trong khu vực với nhau thì như Thái Lan, sản lượng của họ lớn nên đầu vào khiêm tốn hơn đầu vào so với Việt Nam mình. Bên phía Việt Nam có lợi thế khác là tính tới thời điểm hiện tại thì chi phí của mình chưa phải là đắt hơn. Vấn đề bây giờ là làm sao doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng được thời điểm này để cân bằng lại giá thành và tiếp đó là có những sự chuẩn bị tốt trong cách quản lý, quy trình sản xuất để không làm đội lên chi phí thì chúng ta có thể cạnh tranh với các nước trong khu vực.

Minh Nguyên đã ghi tên mình "thần tốc" vào bản đồ doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Trong ngắn hạn, trung hạn Minh Nguyên sẽ làm gì tiếp theo? Ông có thể phác họa hình ảnh Minh Nguyên trong 5 năm tới không?

Mong muốn của Minh Nguyên là trở thành Cty kết nối đa số các doanh nghiệp cùng lĩnh vực ngành nghề, hoặc công nghiệp hỗ trợ nói riêng kết hợp lại tạo thành hệ sinh thái riêng. Muốn làm được điều đó, các doanh nghiệp phải có cùng tư duy, định hướng, dám chấp nhận rủi ro, sự thay đổi, dám chia sẻ điểm mạnh điểm yếu của từng doanh nghiệp để hỗ trợ tương tác cho nhau. Khi đã thành một hệ nhóm, nếu mình nhận được một đơn hàng này, mình có thể chia sẻ tới các doanh nghiệp còn lại, người làm công đoạn đầu, người làm công đoạn cuối, nhưng người kiểm soát đầu cuối là phải là doanh nghiệp đầu tàu. Về cái tên và phương án hoạt động cụ thể của hệ sinh thái này, có lẽ tôi cần phải tư duy thêm chút nữa.

Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện!