Nộp đơn khởi kiện trực tuyến -Tại sao không?

Theo LS Quang, để thủ tục giải quyết tranh chấp hợp đồng nhanh chóng, cần có thủ tục tố tụng đơn giản để giải quyết các tranh chấp nhỏ, chứng cứ rõ ràng; cho phép áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời; cho phép thỏa thuận giữa các đương sự trước khi xét xử để các bên có thể hòa giải, kết thúc vụ việc… Đồng thời, phải “điện tử hóa” hệ thống quản lý vụ án, tự động hóa quy trình tố tụng từ nộp đơn khởi kiện, xử lý đơn, thanh toán án phí đều qua phương thức điện tử, trực tuyến.

Nguyên Phó Chánh án TAND TC Tưởng Duy Lượng: Cần giảm thời gian niêm yết xuống dưới 15 ngày. Ảnh: P. Thảo

Nghị quyết 19/2015/NQ-CP yêu cầu các Bộ, cơ quan theo chức năng, nhiệm vụ được giao phối hợp với TAND TC hoàn thiện các văn bản pháp luật có liên quan đến việc giải quyết tranh chấp thương mại và phá sản DN theo hướng đơn giản hóa thủ tục, quy trình và rút ngắn thời gian giải quyết. Trong thực tế, thời gian giải quyết tranh chấp hợp đồng kéo dài là do phần lớn các Tòa án vẫn áp dụng phương thức quản lý theo sổ sách, chưa ứng dụng công nghệ thông tin trong quy trình tố tụng, hiện mới chỉ có một vài Tòa án áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhận đơn và thụ lý vụ án…

Ông Tống Anh Hào, Phó Chánh án TAND TC, đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo cho biết, việc sửa đổi Bộ luật TTDS nhằm đảm bảo quá trình tố tụng đơn giản, công khai, minh bạch, thể hiện được tinh thần cải cách tư pháp xuyên suốt trong xử lý vụ án dân sự, từ khi thụ lý đến khi kết thúc. Cụ thể, phải cụ thể hóa quyền của cá nhân, tổ chức, đương sự được thu thập, cung cấp chứng cứ; quyền được biết các chứng cứ mà các bên đương sự khác cung cấp cho Tòa án; được quyền tranh luận với các bên đương sự…

Về thời gian niêm yết, nguyên Phó Chánh án TAND TC Tưởng Duy Lượng góp ý, cần giảm số ngày quy định trong mỗi thời hạn tố tụng. Cụ thể, thời điểm Tòa án nhận đơn khởi kiện chính là thời điểm thụ lý vụ án, giảm thời hạn niêm yết xuống dưới 15 ngày. Trường hợp đương sự rời khỏi địa chỉ đăng ký, cư trú, giao dịch mà không thông báo cho đối tác hoặc cơ quan có thẩm quyền được xác định là cố tình giấu địa chỉ.

Đồng quan điểm, đại diện Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết, cả 6 quốc gia dẫn đầu về môi trường kinh doanh của Asean đều áp dụng phương thức nộp hồ sơ khởi kiện điện tử và tùy theo hệ thống trực tuyến, nhiều nước cho phép thanh toán án phí, thông báo tình trạng xử lý vụ án, công khai bản án, và gửi bản án đương sự qua hệ thống điện tử. Hiện, Việt Nam đã có hơn 10 TAND cấp tỉnh và TAND TC đã có cổng thông tin điện tử và cổng thông tin điện tử của TAND TP HCM đã có chức năng nhận hồ sơ trực tuyến.

Đáng quan tâm, về giấy hẹn để người dân có cơ sở khiếu kiện, ông Lượng đề xuất, không nên yêu cầu đương sự khi nộp tài liệu, chứng cứ để chứng minh yêu cầu của mình phải “có căn cứ và hợp pháp” ngay tại thời điểm nhận đơn; chỉ cần yêu cầu đương sự chứng minh quyền lợi của mình đã bị xâm phạm là đủ điều kiện để thụ lý. Đại diện Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cũng cho rằng, cơ chế này làm mất thời gian cho người dân, DN. Việc giữ quy định này cũng sẽ là trở ngại nếu áp dụng nhận đơn khởi kiện trực tuyến.

Bộ luật TTDS hiện hành và Dự thảo sửa đổi đều không bắt buộc Tòa án khi nhận hồ sơ phải cấp giấy hẹn hay giấy biên nhận cho đương sự mà chỉ ghi vào sổ nhận đơn. Điều này dẫn đến tình trạng công dân nộp đơn, tài liệu, chứng cứ nhưng không có giấy hẹn, giấy biên nhận nên phải đi lại nhiều lần để biết đơn của mình có được chấp nhận hay không. Nếu không may bị mất đơn hoặc hồ sơ, người dân không có bất kỳ chứng cứ nào để có thể khiếu nại và mất quyền khởi kiện nếu hồ sơ không được nhận và thụ lý vì bất kỳ lý do nào. Vì vậy, nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng, cần luật hóa điều này để tránh tình trạng dân bị mất tài liệu, hồ sơ mà không thể kiện Tòa!

Phương Thảo