Giảm ô nhiễm bằng lộ trình chuyển đổi sang xe điện

Xe máy là thủ phạm chính phát thải bụi mịn và khí độc hại. Ảnh: Phạm Công

Từ chính sách, lộ trình đến hỗ trợ cụ thể

Ô nhiễm không khí từ lâu đã là một trong những thách thức lớn nhất của Hà Nội. Nhiều nghiên cứu chỉ ra phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch, trong đó xe máy là thủ phạm chính phát thải bụi mịn và khí độc hại. Trong bối cảnh TP ngày càng chịu áp lực từ giao thông dày đặc, việc chuyển đổi sang phương tiện xanh trở thành yêu cầu cấp bách, không thể trì hoãn.

Hà Nội hiện có gần 7 triệu xe máy của người dân Thủ đô và thêm khoảng 1,5 triệu xe từ các tỉnh lân cận thường xuyên lưu thông. Đáng chú ý, 70% số xe này là xe cũ, phát thải lớn. Xe máy chiếm đến 95% tổng phương tiện cơ giới nhưng lại đứng đầu danh sách phát thải khí độc hại: 94% hydrocarbon, 87% khí CO, 57% NOx và 33% bụi mịn PM10.

Theo tính toán của Viện Khoa học và Công nghệ giao thông vận tải, lượng phát thải từ xe máy mỗi năm tương đương tổng trọng lượng của hàng chục nghìn xe buýt lớn. Đây là con số cho thấy mức độ cấp thiết của việc thay thế phương tiện xăng bằng xe điện. Không chỉ gây ô nhiễm, xe máy cũ còn làm tăng nguy cơ tai nạn giao thông và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, đặc biệt tại khu vực trung tâm. Nhằm giải quyết tận gốc bài toán ô nhiễm,

Hà Nội đang xây dựng Dự thảo Quy định về hỗ trợ chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng sạch và các biện pháp hạn chế phương tiện phát thải cao.

Theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long, TP xác định chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện là nội dung tác động rộng nhất, liên quan đến hàng triệu người dân, nên mọi chính sách phải minh bạch, dễ tiếp cận và không gây xáo trộn đột ngột. Dự thảo nghị quyết mới sẽ được trình HĐND TP trong thời gian phù hợp, với mục tiêu rõ ràng: hỗ trợ tối đa cho người dân và DN để quá trình chuyển đổi diễn ra tự nhiên theo chu kỳ thay thế phương tiện. Chỉ thị số 20/CT-TTg của Thủ tướng cũng đặt ra yêu cầu đến ngày 1/7/2026, khu vực Vành đai 1 sẽ không còn xe máy, xe gắn máy dùng nhiên liệu hóa thạch lưu thông.

Điều này càng đòi hỏi Hà Nội phải chuẩn bị đồng bộ về chính sách, hạ tầng và truyền thông. Cũng theo ông Đào Việt Long, một trong những điểm nhấn quan trọng của chính sách lần này là hỗ trợ tài chính trực tiếp cho người dân khi chuyển sang xe máy điện, trong đó: hỗ trợ phổ thông: 20% giá trị xe, tối đa 5 triệu đồng; hộ nghèo: 100% giá trị, tối đa 20 triệu đồng; hộ cận nghèo: 80%, tối đa 15 triệu đồng; hỗ trợ 30% lãi vay trong tối đa 12 tháng cho người mua xe trả góp.

Đây là các mức hỗ trợ được đánh giá “chưa từng có”, giúp gỡ bỏ rào cản lớn nhất là chi phí ban đầu. Ngoài hỗ trợ trực tiếp, TP còn đề xuất giảm 50% lệ phí đăng ký với phương tiện chuyển đổi; riêng hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ 100%. Các phương tiện xanh khác cũng được giảm 50% lệ phí đăng ký lần đầu. Không chỉ người dân, các DN vận tải là nhóm có tần suất hoạt động lớn, phát thải cao cũng được hỗ trợ mạnh mẽ. TP dự kiến hỗ trợ 30% lãi vay trong tối đa 5 năm và ưu tiên tiếp cận các quỹ đầu tư phát triển và quỹ bảo vệ môi trường.

Hướng tới đô thị thông minh, phát thải thấp

Một lo ngại lớn của người dân là việc thiếu hạ tầng sạc. Hà Nội vì vậy đã đưa vào dự thảo những hỗ trợ “đòn bẩy” để thúc đẩy DN đầu tư trạm tiếp năng lượng sạch. Cụ thể: hỗ trợ 30% lãi vay cho dự án xây dựng trạm sạc; hỗ trợ 50% chi phí giải phóng mặt bằng; miễn 100% tiền thuê đất trong 5 năm đầu. Theo đại diện Sở Xây dựng, chính sách này sẽ bảo đảm người dân luôn có điểm sạc thuận tiện, giúp việc chuyển sang xe điện không còn là nỗi lo thiếu hạ tầng. Song song với đó, TP đang nghiên cứu ưu đãi về trông giữ xe xanh, miễn phí sử dụng lòng đường, hè phố tối đa 5 năm cho DN cung cấp dịch vụ xe máy điện, xe đạp điện công cộng.

Ông Đào Việt Long khẳng định lộ trình chuyển đổi được xây dựng dựa trên tham vấn của DN, ý kiến người dân và phản biện của Mặt trận Tổ quốc. Những phương tiện đang sử dụng ổn định, đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật sẽ không bị yêu cầu chuyển đổi ngay. Theo kế hoạch, nhóm xe mô tô và xe gắn máy phục vụ kinh doanh vận tải sẽ là đối tượng chuyển đổi sớm, với mục tiêu đạt 20% trước năm 2027, tăng lên 50% trước năm 2028 và hoàn thành toàn bộ vào năm 2030. Với taxi và các loại xe dưới 8 chỗ, lộ trình đặt ra yêu cầu tất cả phương tiện đầu tư mới sau ngày 1/7/2026 phải sử dụng năng lượng sạch, đồng thời hướng tới mục tiêu toàn bộ đội xe taxi chuyển đổi hoàn toàn trước năm 2030.

Hà Nội đặt mục tiêu từ sau năm 2035 sẽ nghiên cứu hạn chế các phương tiện chạy nhiên liệu hóa thạch còn lại khi mạng lưới đường sắt đô thị được hoàn thiện. Đây là bước đi phù hợp với xu thế toàn cầu, hướng tới tương lai giao thông sạch, thông minh và bền vững. Với loạt chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, từ tài chính, lệ phí, hạ tầng đến truyền thông, Hà Nội đang tạo điều kiện thuận lợi nhất để người dân chuyển từ xe máy xăng sang xe điện. Sự chuẩn bị bài bản này không chỉ góp phần cải thiện chất lượng không khí, mà còn hướng đến mục tiêu xây dựng một đô thị xanh, hiện đại và thân thiện với môi trường, nơi mọi người đều được hưởng lợi từ quá trình chuyển đổi xanh.

Hà Nội lần đầu đưa vào hoạt động xe điện hai bánh công cộng Những chiếc xe điện hai bánh đầu tiên xuất hiện tại các trạm xe đạp công cộng quanh Nhà hát Lớn, đánh dấu lần đầu ...

Yêu cầu hệ thống trạm sạc xe điện sẽ phải tách riêng công tơ Bộ Công Thương đã chính thức ban hành Thông tư 60/2025, đánh dấu bước điều chỉnh quan trọng trong cơ chế quản lý giá điện ...