Ngân hàng nổi tiếng ở Mỹ phá sản có ảnh hưởng gì tới kinh tế Việt Nam?

SVB đã phá sản vì nguyên nhân kinh điển: khách hàng đồng loạt rút tiền, tháo chạy khỏi ngân hàng

Được thành lập vào năm 1983, SVB chuyên cung cấp dịch vụ ngân hàng cho các công ty khởi nghiệp công nghệ. Ngân hàng này cung cấp tài chính cho gần một nửa số công ty chăm sóc sức khỏe và công nghệ được hỗ trợ bởi vốn đầu tư mạo hiểm tại Mỹ.

SVB nằm trong số 20 ngân hàng thương mại hàng đầu của Mỹ. Tính đến cuối năm ngoái, tổng tài sản của ngân hàng là 209 tỉ USD, theo Tập đoàn Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang (FDIC), một cơ quan độc lập của chính phủ Mỹ cung cấp bảo hiểm cho người gửi tiền tại các ngân hàng nước này.

Nói ngắn gọn, SVB đã phá sản vì nguyên nhân kinh điển: khách hàng đồng loạt rút tiền, tháo chạy khỏi ngân hàng. Song câu chuyện đằng sau phức tạp hơn một chút với sự va chạm của vài thế lực khác nhau.

Đầu tiên là Cục Dự trữ Liên bang (Fed), Ngân hàng Trung ương của Mỹ, với việc bắt đầu tăng lãi suất một năm trước để kiềm chế lạm phát. Fed đã hành động mạnh mẽ và chi phí đi vay cao hơn đã làm giảm đà tăng của các cổ phiếu công nghệ vốn đã mang lại lợi ích cho SVB.

Lãi suất cao hơn cũng làm xói mòn giá trị của trái phiếu dài hạn mà SVB và các ngân hàng khác đã "ăn" ngấu nghiến trong thời kỳ lãi suất cực thấp, gần như bằng không. Danh mục đầu tư trái phiếu trị giá 21 tỉ USD của SVB có lợi suất trung bình là 1,79%, trong khi lợi suất trái phiếu 10 năm của Bộ Tài chính Mỹ hiện tại là khoảng 3,9%.

Đồng thời, vốn đầu tư mạo hiểm bắt đầu cạn kiệt, buộc các start-up phải rút tiền đang gửi tại SVB. Vì vậy, SVB đã lâm vào tình cảnh: vừa ngồi trên núi lỗ trái phiếu vừa chứng kiến tốc độ rút tiền của khách hàng ngày càng tăng.

Cơ quan quản lý California đã đóng cửa SVB. Hiện ngân hàng này đặt dưới sự kiểm soát của Công ty Bảo hiểm Ký thác Liên bang Mỹ (FDIC). Tài sản của SVB có thể sẽ bị thanh lý để trả lại cho khách hàng, bao gồm cả những người gửi tiền và chủ nợ.

Tất cả những người gửi tiền tại SVB được FDIC đảm bảo vẫn có thể tiếp cận số tiền gửi có bảo hiểm của họ trước 13/3. Những người gửi tiền không được bảo hiểm tại SVB sẽ được trả một khoản “cổ tức tạm ứng” trong tuần tới.

Sự suy giảm của Silicon Valley Bank một phần là do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tăng lãi suất mạnh mẽ trong năm qua. Vào thời điểm lãi suất gần bằng 0, các ngân hàng đã tích trữ lượng lớn trái phiếu Kho bạc dài hạn. Nhưng khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tăng lãi suất để chống lạm phát, giá trị của số trái phiếu đó giảm, khiến các ngân hàng phải chịu nhiều khoản lỗ nặng.

Các chuyên gia tài chính cho rằng ngân hàng SVB bị phá sản cũng không gây ảnh hưởng đến hoạt động tài chính ngân hàng của Việt Nam.

Chuyên gia kinh tế - tài chính TS. Bùi Kiến Thành cho rằng, việc ngân hàng SVB đóng cửa không ảnh hưởng đến hoạt động của các ngân hàng cũng như các hoạt động kinh tế tài chính khác ở Việt Nam. Tuy nhiên, sự việc này có thể tạo ra tâm lý lo lắng cho một số người có tiền gửi ở các ngân hàng chưa thực sự vững chắc. Người gửi sẽ đi rút tiền ở các ngân hàng và ngân hàng đó phải đối mặt với khó khăn về tiền mặt khi thanh khoản. Từ 2014 đến nay, Ngân hàng Nhà nước quản lý tốt hoạt động của các ngân hàng, trong đó cả những ngân hàng chưa thật sự bền vững. Các ngân hàng này chưa có sự quản lý chặt chẽ cho nên có thể dẫn đến nợ xấu và đến một lúc nào đó sẽ ảnh hưởng dư luận, từ đó việc quản lý trở nên khó hơn. Khi đó, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục quản lý và đưa vào danh sách các ngân hàng cần được theo dõi, kiểm soát.

Theo chuyên gia kinh tế TS. Lê Đăng Doanh cũng khẳng định, ngân hàng SVB (Mỹ) đóng cửa không ảnh hưởng đến Việt Nam, mà chỉ ảnh hưởng về mặt tâm lý. Lỗi của ngân hàng này là cho vay quá nhiều, trong khi tiền vốn và tiền người dân gửi tiết kiệm qua kỳ dịch COVID-19 vừa rồi giảm sút. Vì thế họ không có tiền trả lại cho khách. Theo Luật phá sản của Mỹ, khi đơn vị không chi trả được các khoản nợ tới hạn ở một thời gian nhất định thì đơn vị đó phải làm thủ tục phá sản.

Chuyên gia Lê Đăng Doanh cũng cho rằng, thuật ngữ phá sản có vẻ nặng nề, kinh khủng, nhưng trong Kinh tế học được cho đó là sự “tàn phá sáng tạo”, tức là đơn vị hỏng thì đơn vị giải thể, sau đó nhà đầu tư khác vào đầu tư và vực dậy. Như vậy là "từ đống tro tàn sẽ có một ngôi nhà mới được dựng lên.

Vì vậy, vụ đóng cửa của ngân hàng SVB không mang tầm cỡ quốc tế, không gây phản ứng dây chuyền trong hệ thống tài chính, ngân hàng của Việt Nam, mà nó chỉ là ảnh hưởng về tâm lý. Đây cũng là một bài học cho Việt Nam, chứ không ảnh hưởng đến việc điều chỉnh tỷ giá, đến hoạt động tài chính ngân hàng. Vị chuyên gia này cho rằng việc này cũng không ảnh hưởng quá lớn đến hoạt động ngân hàng của Mỹ.

	Vụ “siêu lừa” Nguyễn Thị Hà Thành: Cán bộ ngân hàng giúp Thành do chỉ đạo của cấp trên
	Ngân hàng Nhà nước thanh tra đột xuất 11 ngân hàng về đầu tư trái phiếu doanh nghiệp
	Vụ “siêu lừa” Nguyễn Thị Hà Thành: Những kẽ hở trong hoạt động ngân hàng