Một huyền thoại trong làng võ thuật Việt Nam

Ông thanh thản rời cõi dương trong niềm tiếc thương khôn xiết của các môn sinh và những người yêu mến môn võ cổ truyền của dân tộc…

Nguồn gốc biệt danh "Lâm Hổ"

Võ sư Ngô Bông (còn có tên là Lâm Hổ hay Lâm Hổ Ngô Bông), sinh năm 1928 (theo thẻ căn cước của võ sư) trong một gia đình nghèo ở huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Cha bị quân Pháp sát hại, mẹ mất sớm nên ông phải về nhà ngoại ở. Tại đó, ông được hai cậu ruột là Lê Chót và Lê Thùy dạy võ Tây Sơn. Trong số những bài võ ấy có Hùng Kê quyền, tương truyền do Nguyễn Lữ sáng tác từ các thế đánh của gà chọi. Khi trưởng thành, võ sư Ngô Bông theo học võ Thiếu Lâm với hai người thầy nổi tiếng ở Quảng Ngãi là Bảo Truy Phong (Gấu già) và Lâm Võ. Cũng như nhiều võ sinh lúc bấy giờ, võ sư Ngô Bông nhiều lần thượng đài thi đấu quyền Anh và võ tự do. Ông đã từng thắng nhiều võ sĩ tên tuổi lúc bấy giờ như Đinh Hổ (võ sĩ Campuchia), Đinh Đam (võ sĩ người Huế), Trực Hùng, Trực Ninh...

Bắt đầu theo nghiệp võ từ năm 11 tuổi. Suốt mấy chục năm tầm sư học đạo, khổ luyện những chiêu thức tinh hoa của võ nghệ, võ sư Ngô Bông thông thạo được nhiều loại vũ khí như: đao, thương, kiếm, côn... Thời đó, võ sư Bảo Truy Phong và Lâm Võ, hai người thầy của Ngô Bông, đã đặt cho ông biệt danh Lâm Hổ bởi ông Ngô Bông đã nhiều năm khổ luyện thành công các bài Hắc hổ, Mãnh hổ xuất sơn, Hắc hổ hạ sơn, Ngọa hổ phục lâm. Để có bộ trảo như móng vuốt của hổ, ông đã khổ công luyện Thiết sa chưởng với cát và sỏi. Từ đó, 10 ngón tay ông được cho là có thể chọc thủng tường gạch, phá tan đá, gỗ. Một danh sư trong làng võ khẳng định về Lâm Hổ Ngô Bông: "Ngoài bài Hùng Kê quyền, lão võ sư này còn nhiều bài quyền mà làng võ Việt Nam sắp thất truyền". Điều khác biệt giữa lão võ sư Ngô Bông và các võ sư khác ở Quảng Ngãi là ông chuyên tâm nghiên cứu về võ cổ truyền. Võ sư Tấn Tương Lai, Chủ tịch Liên đoàn võ thuật tỉnh Quảng Ngãi, người từng làm tổ trưởng trọng tài quốc gia và có cơ hội cọ xát với nhiều môn phái, khẳng định: "Rất là độc đáo, bài võ cổ truyền nổi tiếng nào hô lên là võ sư Ngô Bông thuộc làu".

Các học trò của võ sư Ngô Bông có nhiều người thành danh. Ngô Ân, Ngô Lâm, Ngô Sĩ, Ngô Ngân, Nguyễn Văn Thiều, Ngô Dung... từng đoạt huy chương vàng, bạc tại các giải võ cổ truyền Quảng Ngãi hoặc giải vô địch toàn quốc. Võ sư Ngô Bông chọn và dạy học trò rất kỹ lưỡng do ông quan niệm ngoài việc dạy võ, người thầy phải dạy cho võ sinh cách sống ở đời. Võ sư Ngô Bông thường tìm hiểu và thử thách võ sinh một thời gian, nếu xét thấy siêng năng, cần cù, biết vâng lời, chung thủy, có tư cách, không tự ái, không bê tha tửu sắc thì mới nhận làm học trò chính thức. Với những đóng góp cho phong trào võ thuật, võ sư Ngô Bông được Liên đoàn võ thuật cổ truyền Việt Nam mời làm cố vấn khi liên đoàn này mới thành lập. Năm 2004, lúc ông Ngô Bông đã ngoài 70 tuổi, tại Liên hoan võ thuật truyền thống thế giới tổ chức tại Hàn Quốc, trước 70 môn phái võ thuật nổi tiếng của nhiều nước, bài Hùng Kê quyền do chính lão võ sư thể hiện đã nhận được sự hoan nghênh nhiệt liệt. Với những đóng góp cho sự nghiệp võ cổ truyền của dân tộc, võ sư Ngô Bông đã được Ủy ban Thể dục thể thao tặng huy chương Vì sự nghiệp thể dục thể thao.

Võ sư Ngô Bông biểu diễn thế võ Ngũ trảo

Dùng võ chống giặc

Cha bị bắt đưa đi Côn Lôn khi võ sư Ngô Bông vừa sinh ra được ba ngày. Người mẹ vào Nam tìm chồng cũng bặt tin và chết sau đó ít lâu. Ban ngày chăn trâu, ban đêm ông và bạn bè bí mật vào khu Gò Cháy để học võ của cậu Sáu, một người uyên thâm võ học của Tây Sơn. Thời đó, nếu lý trưởng, hương mục và ông trùm mà phát hiện học võ thì tất cả sẽ bị phạt bỏ vào nhà lao. Mỗi lần tập xong, ông về nhà và cố nuốt hai bát cơm nguội ụp chung. Lớn lên trong cảnh côi cút và cùng cực, lão võ sư Ngô Bông dường như thấu hiểu cuộc đời như võ học: "Võ thì cả đời cũng không thể biết hết được, học võ cốt để giúp đời". Tâm niệm điều này, thời trai trẻ ông đã mang võ học đi đánh giặc. Trở thành lính của Tiểu đoàn 365 đóng quân tại Phú Yên. Các địa danh Tu Bông, Dốc Mõ, Dốc Quýt, Xóm Cút đều lần lượt in dấu chân ông.

"Ai vật khỏe nhất sẽ được thưởng", trong một lần nghe Tiểu đoàn trưởng Hà Duy Tùng tuyên bố, chàng trai cân nặng 58 kg đã xông ra đọ sức với người cận vệ của tiểu đoàn trưởng có sức khỏe như voi, nặng 72 kg. Lần lượt ba hiệp, ông tung đòn Tảo Địa cước, kết hợp với thế quật của Hùng Kê quyền và ném chàng cận vệ khổng lồ này lăn kềnh ra đất. Từ đó, ông trở thành cận vệ số một suốt ba năm của tiểu đoàn trưởng. Sau đó, Trung đội mồ côi có 48 người được thành lập và ông chịu trách nhiệm huấn luyện võ thuật. Điều đặc biệt là tất cả những người trong đơn vị này đều có hoàn cảnh không cha mẹ. Dù vũ khí còn thiếu thốn, chỉ có độc khẩu Max76, tuy nhiên Trung đội mồ côi đã làm điên đầu bọn giặc.

Nhiều trận đánh giáp lá cà, biệt danh Lâm tướng của ông lại nổi như cồn bởi lúc cận chiến, nhiều tên giặc đã ngã gục dưới uy lực của ngũ trảo từ trong rừng bất thần xuất hiện. Với sức vóc như hổ, nhiều trận ông cõng đồng đội bị thương chạy băng băng thoát ra khỏi họng súng. Rồi trong một trận đánh, ông bị thương nặng và phải trở về quê để an dưỡng và tiếp tục ôn luyện nghiệp võ.

Truyền dạy võ cho con cháu

Người phục dựng bài "Hùng Kê quyền"

Ông Ngô Bông được giới võ thuật cả nước biết đến với tư cách là võ sư duy nhất phục dựng toàn bộ bài võ Hùng Kê quyền của Nguyễn Lữ, người em út của nhà Tây Sơn. Đây là thế võ dựa vào các miếng đánh của gà chọi và "nâng cấp" lên thành một trường phái trong võ cổ truyền. Miếng đánh "song túc tề phi" (hai chân cùng bay) này đã góp phần không nhỏ trong những lần chinh Nam dẹp Bắc của quân Tây Sơn, nhất là lần tiến quân ra Thăng Long vào mùa xuân năm Kỷ Dậu 1789, đại phá 29 vạn quân Thanh.

Tuy nhiên, thế võ độc đáo ấy đã "sụp đổ" cùng nhà Tây Sơn và thất truyền suốt mấy trăm năm qua. Cho đến một ngày, cách đây gần 20 năm, võ sư Ngô Bông đã làm cho giới võ thuật cả nước kinh ngạc với "miếng đánh" của Hùng Kê quyền cùng bài thiệu đi kèm, nói về xuất xứ của nó. Đó là năm 1993, nhân Giải võ cổ truyền toàn quốc tổ chức tại TP Hồ Chí Minh, ban tổ chức yêu cầu các võ sư biểu diễn bài quyền nào thì phải kèm theo "xuất xứ" của nó.

"Hùng Kê quyền" là do một trong ba anh em Tây Sơn, Nguyễn Lữ sáng tạo. Vốn người mảnh khảnh, yếu hơn các anh mình là Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ. Tính Nguyễn Lữ hiền hòa, ưa thanh tịnh, thích giao du với các nhà sư Ấn Độ và Trung Quốc, thích học văn hơn học võ. Tuy nhiên, với tư cách một trong những võ tướng đầu lĩnh của Tây Sơn khởi nghĩa, ông cũng đã học thập bát ban võ nghệ và chuyên về môn Miên quyền, Nhu quyền.

Ông nhận thấy võ thuật Thiếu Lâm phần nhiều thiên về dương cương, có những điểm không phù hợp với thể chất người Việt Nam. Để học thông môn phái Thiếu Lâm phải mất hàng chục năm, trong khi yêu cầu cấp bách của nghĩa quân là tinh thông võ nghệ càng nhanh càng tốt. Nguyễn Lữ cũng say mê nghệ thuật chọi gà. Trong một dịp tết, ông quan sát đôi gà chọi, một con to lớn kềnh càng, dũng mãnh, mặt đỏ gay, các đòn nặng nề sát thủ và một con nhỏ bé mà linh hoạt. Nhưng con gà to lớn kia đã liên tục phải cúp đuôi bỏ chạy trước sức tấn công bền bỉ, liên tiếp, nhanh như chớp của con gà nhỏ.

Từ đó ông nghiệm ra nguyên lý của nước mà con gà nhỏ đã áp dụng theo bản năng miên viễn, bền bỉ, nhẹ nhàng nhưng dữ dội, có thể chọc phá bất cứ một sơ hở nhỏ nào. Ông đã sáng tạo ra bài "Hùng Kê quyền" vừa phù hợp với sở học của bản thân, vừa phù hợp với thể chất người Việt nói chung, vừa thích ứng với nhu cầu cấp thiết của nghĩa quân Tây Sơn giai đoạn đó. Đặc tính của nước được áp dụng trong bài bằng những yếu lĩnh, nhằm đến mục tiêu yếu có thể đánh mạnh, thấp có thể đánh cao, nhỏ có thể đánh lớn, ít có thể đánh nhiều, gần có thể đánh xa.

Như những động tác dũng mãnh của con gà chọi nhỏ bé mà nhanh nhạy trước đối thủ, bài Hùng Kê quyền sử dụng ngón tay trỏ để đâm (nhất dương chỉ) mô phỏng hình mỏ gà, và các ngón còn lại co vào như chiếc cựa gà. Thủ pháp độc đáo như vậy lại nhằm vào những mục tiêu hiểm của đối thủ, như các huyệt đạo, ngực, hầu... Bộ pháp của bài hết sức linh hoạt, thần tốc, xoay chuyển một cách biến ảo đã hỗ trợ cho việc thi triển thủ pháp một cách kiến hiệu, khiến đối thủ luôn phải hứng chịu những đòn thế có tính sát thương cực cao.

Hùng Kê quyền ra đời trên đất Bình Định, nhưng lại được một võ sư Quảng Ngãi "ủ lửa" hơn 200 năm sau mới có dịp trình làng. Và võ sư Ngô Bông đã trở thành "truyền nhân" của Hùng Kê quyền, được Liên đoàn Võ thuật VN công nhận. Ông đã mang Hùng Kê quyền đi khắp năm châu bốn bể. Đến đâu biểu diễn Hùng Kê quyền, giới võ thuật cũng hết lời khen ngợi và nể phục về thế võ độc nhất vô nhị này, lại được một võ sư đã vượt ngưỡng tám mươi gìn giữ trọn vẹn.

Thái Yên