Hộ kinh doanh trước ngưỡng minh bạch và con đường phát triển bền vững

Hội thảo "Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế: Từ thực tiễn hộ kinh doanh".

Chuyển đổi không để “làm khó” hộ kinh doanh

Chiều 16/12 tại Hà Nội, Hội thảo “Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế: Từ thực tiễn hộ kinh doanh” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Công ty cổ phần Công nghệ KiotViet cùng các đơn vị liên quan tổ chức đã thu hút sự quan tâm lớn. Không đơn thuần là một tọa đàm chuyên môn, sự kiện được xem như “bản đồ định hướng” cho hộ kinh doanh trong bối cảnh cơ chế thuế đang bước sang giai đoạn hoàn toàn mới.

Theo lộ trình, gần 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước sẽ chấm dứt hình thức nộp thuế khoán để chuyển sang nộp thuế theo kê khai. Đây là sự thay đổi mang tính hệ thống, tác động trực tiếp tới hoạt động sản xuất, kinh doanh, quản trị tài chính và cả thói quen vận hành của hàng triệu cá nhân.

Trước đó, ngày 31/10/2025, Cục Thuế đã ban hành Quyết định số 3352/QĐ-CT, triển khai kế hoạch “60 ngày cao điểm chuyển đổi mô hình từ thuế khoán sang kê khai đối với hộ kinh doanh”. Thông điệp từ cơ quan quản lý là rõ ràng: không còn độ trễ cho việc trì hoãn, hộ kinh doanh buộc phải thích ứng nếu muốn tiếp tục hoạt động ổn định và đúng pháp luật.

Tuy nhiên, từ chủ trương đến thực tiễn vẫn tồn tại không ít “điểm nghẽn”. Nhiều hộ kinh doanh lâu nay quen với phương thức ghi chép thủ công, quản lý cảm tính, nay phải đối mặt với yêu cầu hóa đơn, chứng từ, phần mềm, thiết bị tính tiền. Tâm lý e ngại, lo chi phí tăng và sợ phức tạp là rào cản không nhỏ.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Chủ tịch VCCI, nhấn mạnh vai trò đặc biệt của khu vực hộ kinh doanh đối với ngân sách nhà nước, tăng trưởng kinh tế và an sinh xã hội. Theo ông, việc chuyển đổi mô hình quản lý thuế không nhằm tạo thêm gánh nặng, mà hướng tới xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và bền vững hơn.

Với vai trò là tổ chức đại diện quốc gia của cộng đồng doanh nghiệp, VCCI xác định đồng hành cùng hộ kinh doanh là nhiệm vụ lâu dài. Muốn hộ kinh doanh hòa nhập vào dòng chảy kinh tế số và nâng cao năng lực cạnh tranh, quá trình chuyển đổi phải được thiết kế theo hướng đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện, hạn chế tối đa chi phí không cần thiết.

Thông điệp này cũng được cơ quan thuế khẳng định. Phó Cục trưởng Cục Thuế, Mai Sơn cho biết, ngành thuế đang đẩy mạnh truyền thông, đối thoại và tổ chức các kênh hỗ trợ trực tiếp để giải đáp vướng mắc. Việc phân nhóm hộ kinh doanh theo quy mô, lĩnh vực sẽ giúp kết nối với các nhà cung cấp giải pháp kế toán, khai thuế phù hợp, tránh áp dụng “một công thức cho tất cả”.

Cơ hội tái định vị hộ kinh doanh

Tại hội thảo, ông Phạm Ngọc Thạch, Phó Trưởng Ban Pháp chế VCCI, đã chỉ ra những thách thức cụ thể từ khảo sát thực tế. Khi chuyển sang kê khai, có tới 49% hộ kinh doanh cho rằng chi phí và thời gian quản lý hóa đơn, chứng từ sẽ tăng đáng kể. Không ít hộ lúng túng trước yêu cầu về hóa đơn điện tử, thiết bị tính tiền và phần mềm kế toán.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ hạn chế về năng lực công nghệ số, thói quen kinh doanh nhỏ lẻ, ghi chép thủ công và lo ngại chi phí đầu tư ban đầu. Nếu không được hướng dẫn đầy đủ, quá trình chuyển đổi có nguy cơ trở thành gánh nặng, thay vì động lực nâng cấp mô hình kinh doanh.

Từ thực tế đó, VCCI khuyến nghị hộ kinh doanh cần chủ động cập nhật quy định pháp luật qua các kênh chính thống, đồng thời từng bước ứng dụng công nghệ phù hợp với quy mô. Công nghệ, nếu được lựa chọn đúng, không phải “gánh nặng”, mà là công cụ giúp hộ kinh doanh quản lý hiệu quả, giảm rủi ro và tiết kiệm chi phí về lâu dài.

Ở góc độ cung cấp giải pháp, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Công nghệ KiotViet, Đỗ Tuấn Anh cho rằng, khả năng tiếp nhận công nghệ của hộ kinh doanh phụ thuộc lớn vào độ tuổi, ngành nghề và môi trường kinh doanh. Nhóm hộ kinh doanh truyền thống, đặc biệt tại các chợ, tuyến phố nhỏ, thường tiếp cận chậm và cần được hỗ trợ sát sao hơn.

Theo đại diện KiotViet, chuyển đổi số chỉ thành công khi doanh nghiệp công nghệ thực sự thấu hiểu nhu cầu của hộ kinh doanh ở từng giai đoạn. Thay vì áp đặt giải pháp phức tạp, cần giải quyết từng “bài toán nhỏ” như bán hàng, xuất hóa đơn, quản lý thu chi, rồi mới tiến tới chuẩn hóa toàn bộ quy trình.

Cách tiếp cận theo lộ trình, có khảo sát ban đầu và hỗ trợ sau triển khai được xem là chìa khóa để hộ kinh doanh không bị “choáng ngợp” trước thay đổi.

Nhìn ở tầm dài hạn, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, cho rằng, việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai không chỉ là yêu cầu tuân thủ, mà còn mở ra cơ hội lớn. Minh bạch hóa doanh thu, chi phí giúp hộ kinh doanh nâng cao uy tín, dễ tiếp cận tín dụng, mở rộng quy mô và từng bước chuyên nghiệp hóa. Đây cũng được xem là “bản lề” để hình thành văn hóa tự giác tuân thủ pháp luật thuế trong khu vực kinh tế tư nhân. Khi ranh giới giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ ngày càng thu hẹp, việc chuẩn hóa từ sớm sẽ giúp giảm cú sốc chuyển đổi trong tương lai.

Hội thảo “Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế” cho thấy rõ một thực tế: xóa bỏ thuế khoán là xu thế tất yếu, không thể đảo ngược. Vấn đề không còn là “có làm hay không”, mà là “làm thế nào cho hiệu quả và ít tổn thương nhất”.

Khi cơ quan quản lý, tổ chức đại diện và doanh nghiệp công nghệ cùng hợp lực, hộ kinh doanh sẽ không đơn độc trên hành trình chuyển đổi. Nhưng để nắm bắt cơ hội, chính bản thân mỗi hộ cũng phải chủ động thay đổi tư duy, coi minh bạch là nền tảng chứ không phải rào cản. Chỉ khi đó, chuyển đổi thuế mới thực sự trở thành bệ phóng cho một khu vực kinh tế năng động, bền vững và trưởng thành hơn.

	Đề xuất mới nhất về thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh
	Hà Nội dồn lực chuyển đổi số, tiến tới xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán
	Hồ sơ, thủ tục quản lý thuế đối với hộ kinh doanh