Cuộc đua tủ đổi pin định hình thị trường xe máy điện Việt Nam
Theo dõi Pháp luật & Xã hội trên |
| Tủ đổi pin xe máy điện VinFast đang được triển khai lắp đặt trên toàn quốc. Ảnh: Vinfast Ecoxe. |
Chính sách xanh mở đường cho cuộc đua hạ tầng
Trong nhiều năm, xe máy điện tại Việt Nam phát triển khá dè dặt, chủ yếu xoay quanh yếu tố giá, pin bền hay không, sạc có tiện hay không. Thế nhưng, bức tranh thị trường đang thay đổi nhanh hơn dự đoán. Khi các đô thị lớn bắt đầu siết phương tiện phát thải, giao thông xanh không còn là khẩu hiệu mà đang dần trở thành quy định cụ thể. Và cùng với đó, hạ tầng đổi pin trở thành chiến tuyến mới, nơi các DN buộc phải tăng tốc nếu không muốn bị bỏ lại phía sau.
Việc Hà Nội thông qua nghị quyết về vùng phát thải thấp (LEZ), với kế hoạch thí điểm từ tháng 7/2026 tại khu vực Vành đai 1, được xem là cú hích quan trọng. Theo định hướng này, xe máy sử dụng động cơ đốt trong sẽ bị hạn chế lưu thông theo khung giờ nhất định trong khu vực LEZ. Dù chưa áp dụng ngay các chế tài mạnh, nhưng thông điệp chính sách đã đủ rõ: không gian đô thị trung tâm sẽ ưu tiên phương tiện sạch.
Tại TP Hồ Chí Minh, lộ trình xây dựng LEZ cũng đang được hoàn thiện, dự kiến xong trong quý I/2026 và triển khai thí điểm vào cuối năm. Phương án xử lý phương tiện không đạt chuẩn khí thải được thiết kế theo hướng “mềm trước, cứng sau”, từ nhắc nhở đến phạt tiền tăng dần. Cách làm này giúp thị trường có thời gian thích nghi, song cũng tạo ra áp lực chuyển đổi ngày càng lớn cho người dân và DN.
Trong bối cảnh đó, xe máy điện nổi lên như lựa chọn thay thế khả thi nhất. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất không còn nằm ở giá xe, mà ở hạ tầng năng lượng. Không phải ai cũng có điều kiện sạc pin tại nhà, nhất là cư dân chung cư hay nhà phố chật hẹp. Chính từ điểm nghẽn này, mô hình đổi pin được kỳ vọng sẽ “mở khóa” thị trường.
Nhận diện sớm xu hướng, VinFast là DN đi đầu trong việc đầu tư mạnh cho mạng lưới đổi pin. Bắt đầu với 1.000 trạm từ tháng 10/2025, hệ thống nhanh chóng được mở rộng lên 50.000 trạm vào cuối năm và đặt mục tiêu đạt 150.000 trạm trong tương lai gần. Đây là con số cho thấy tham vọng chiếm lĩnh hạ tầng, không chỉ đơn thuần bán xe.
Theo mô hình hiện tại, người dùng thuê pin với mức phí khoảng 200.000 đồng mỗi tháng, chi phí đổi pin 9.000 đồng cho viên pin dung lượng 1,5kWh, cho quãng đường lên tới 85km trong điều kiện lý tưởng. Để triển khai nhanh, đơn vị phát triển hạ tầng của VinFast, V-Green, đã hợp tác với các đối tác bán lẻ lớn như Thế giới Di động, FPT, đưa tủ đổi pin đến gần hơn với người dùng. Cùng với đó, mô hình nhượng quyền tủ đổi pin cũng được triển khai, với mức đầu tư từ 210 triệu đồng mỗi tủ, kèm cam kết thu nhập trong 5 năm đầu và thời gian hoàn vốn khoảng 2,5 năm.
Tại Hà Nội, các tủ đổi pin đã xuất hiện bên cạnh trạm xe buýt, cửa hàng công nghệ. Dù nhiều điểm vẫn trong trạng thái chờ vận hành do xe tương thích chưa mở bán, nhưng sự hiện diện dày đặc cho thấy hạ tầng đang được “đón đầu” chính sách. Ở TP Hồ Chí Minh, V-Green còn đề xuất lắp đặt thêm 10.000 tủ trên các vỉa hè phù hợp, gần trường học, cơ quan hành chính, nhằm phục vụ hơn 400.000 tài xế công nghệ và giao hàng từ quý I/2026. Nếu kế hoạch này thành hiện thực, thị trường đổi pin sẽ bước sang quy mô hoàn toàn khác.
Selex, Honda và những nước cờ riêng
Không chỉ VinFast, Selex Motors cũng sớm tham gia cuộc chơi khi triển khai khoảng 90 trạm đổi pin tự động tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh từ giữa năm 2023. Hiện DN này tập trung vào nhóm khách hàng giao vận, song việc hợp tác với DK Bike để chia sẻ mạng lưới pin mở ra khả năng mở rộng sang người dùng cá nhân.
Honda Việt Nam cũng không đứng ngoài xu hướng. Hãng đã giới thiệu hệ thống đổi pin Honda Power Pack Exchanger e: và dự kiến vận hành chính thức từ đầu năm 2026 tại các đại lý HEAD. Người dùng có thể tìm kiếm trạm đổi pin qua ứng dụng điện thoại và sử dụng dịch vụ miễn phí trong giai đoạn đầu.
Hiện Honda đang cung cấp các mẫu xe điện sử dụng pin hoán đổi như CUV e: (cho thuê từ tháng 7/2025) và Benly e: dành cho giao hàng, đã được Vietnam Post và Lotteria sử dụng từ năm 2021. Tuy nhiên, với CUV e:, dịch vụ đổi pin mới chỉ triển khai tại 19 HEAD ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, chủ yếu bằng sạc đơn, chưa phải tủ đổi pin tự động. Điều này cho thấy Honda vẫn đang trong giai đoạn thăm dò, hoàn thiện hệ sinh thái. Ngoài ra, TMT Motors từng công bố kế hoạch gia nhập thị trường xe máy điện và xây dựng mạng lưới trạm sạc, đổi pin công cộng. Dù chưa có thông tin cập nhật, động thái này cho thấy sức hút của “miếng bánh” hạ tầng vẫn rất lớn.
Dưới góc nhìn chuyên gia, PGS.TS Đàm Hoàng Phúc (Đại học Bách khoa Hà Nội) cho rằng, đổi pin mang lại sự tiện lợi vượt trội, khi thời gian thao tác chỉ tương đương đổ xăng. Điều này giúp xóa bỏ lo ngại lớn nhất của người dùng xe điện về thời gian chờ sạc và quãng đường di chuyển. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra những rào cản tâm lý, như lo ngại đổi phải pin cũ, pin kém chất lượng, hay áp lực về số lượng pin dự phòng cho toàn xã hội.
Theo ông Phúc, để bài toán này được giải quyết căn cơ, các hãng cần ngồi lại để hướng tới một chuẩn pin chung về kích thước, kiểu dáng, tiêu chuẩn kỹ thuật. Khi đó, số lượng pin cần thiết sẽ giảm, đồng thời tạo thuận lợi cho người dùng vì “đi đâu, xe hãng nào cũng có thể đổi pin”.
Nhìn tổng thể, cuộc đua tủ đổi pin đang phản ánh giai đoạn trưởng thành mới của thị trường xe máy điện Việt Nam. Khi chính sách giao thông xanh ngày càng rõ nét, hạ tầng không còn là phần phụ, mà trở thành yếu tố quyết định. DN nào phủ được mạng lưới nhanh hơn, tiện lợi hơn, DN đó sẽ nắm lợi thế.
Trong tương lai gần, khi LEZ chính thức đi vào vận hành, xe máy điện nhiều khả năng sẽ bùng nổ tại các đô thị lớn. Và lúc ấy, những tủ đổi pin âm thầm mọc lên hôm nay sẽ chính là “xương sống” của một hệ sinh thái giao thông xanh, nơi cuộc cạnh tranh không chỉ đo bằng số xe bán ra, mà bằng khả năng phục vụ người dùng mỗi ngày.
Pháp luật và Xã hội
Mở Zalo, bấm quét QR để quét và xem trên điện thoại
Có thể bạn quan tâm
Tin đọc nhiều
