Giáo sư Thảo Nguyễn: Người tạo “trí nhớ” cho nhựa

Đó là phần thưởng dành cho những công trình và những dự án được Thảo Nguyễn nghiên cứu từ nhiều năm nay và được Hội đồng Khoa học thừa nhận thông qua những thông số khoa học - kỹ thuật và giá trị của nó trong thực tiễn ứng dụng. Công trình “Nhựa có bộ nhớ” là thành công đầu tiên của Thảo Nguyễn. Tên tuổi của chị được biết đến trên toàn nước Mỹ và chị nhanh chóng được ghi danh vào trong số những người trẻ tuổi có nhiều triển vọng. Còn nghiên cứu “Chứng tăng nhãn áp“ của chị cũng đã thành công trong lĩnh vực y học, chuyên khoa mắt và hiện đang được các nhà chuyên môn nghiên cứu, ứng dụng. Thảo Nguyễn nói trong niềm xúc động:

- Tôi tự tin hơn trước những thành công bước đầu. Con đường phía trước còn dài và đi sâu vào thế giới khoa học thì dường như là vô tận. Chỉ có niềm đam mê thực sự mới hy vọng bước tiếp trên con đường dài và không ít khó khăn đó.

Giáo sư cũng cho biết, chính ba mẹ là người đầu tiên phát hiện ra niềm đam mê của con gái mình. Ba mẹ chị là những người có học vấn cao. Họ khuyến khích, nâng đỡ chị trong chặng đường đầu hình thành tư duy khoa học, nắm bắt cơ hội để mở rộng hiểu biết, tìm kiếm những lời giải đáp trong lĩnh vực toán học, vật lý.

GS-TS Thảo Nguyễn hiện đang làm việc tại trường ĐH Johns Hopkins.

Chặng đường đầu ấy là lúc nào. Không ít người muốn tìm hiểu, bởi khi công bố công trình, chị còn quá trẻ.

Giáo sư Thảo Nguyễn cho biết, ý tưởng đi vào khoa học ở chị sớm hơn nhiều, lúc 16 tuổi. Chị kể:

- Tôi học trường chuyên toán và khoa học. Tại đây tôi có những giáo viên hướng dẫn tuyệt vời. Họ phát hiện năng lực của học sinh rất nhanh, tìm nhiều giải pháp, khuyến khích và tạo điều kiện cho những khả năng và niềm đam mê khoa học sớm được thể hiện. Đó là vào năm tôi học lớp 11. Khi đó chúng tôi được tham dự cuộc thi Tài năng khoa học và thật thú vị, tôi đã đoạt giải thưởng.

Giáo sư Thảo Nguyễn

Sau kỳ thi đó, Thảo Nguyễn được Cty Aerospace Corporation - một Cty hàng không vũ trụ nổi tiếng ở bang California nhận làm cộng tác viên. Tại đây ý thức khoa học của cô học sinh nhỏ tuổi Việt Nam thực sự được hình thành. Từ đam mê buổi đầu tuổi học sinh, Thảo Nguyễn đã dần dần khám phá năng lực thực sự ẩn chứa trong con người của chị. Nhận thấy khả năng toán và vật lý của con gái mình, đặc biệt hơn là niềm đam mê khám phá khoa học, ba mẹ Thảo Nguyễn đã gợi mở những trung tâm đào tạo chuyên ngành thích hợp, tạo cơ hội cho con gái phát triển, thực hiện những mơ ước đang từng bước hình thành. Đó là Viện Công nghệ Massachusetts, một trung tâm đào tạo danh tiếng của Mỹ. Thoạt đầu, không thể không lo lắng vì tỷ lệ nữ giới vào học các trường kỹ thuật là rất thấp, chỉ chừng trên dưới 10%. Nhưng khi vào trường MIT, cô sinh viên nhỏ thó Thảo Nguyễn yên tâm hơn vì số nữ giới ở đây không đến nỗi thấp như ở các trường công nghệ khác. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là cảm giác ban đầu, ”chân run run trong buổi tựu trường”. Ở đây có ký túc xá dành riêng cho nữ sinh viên. Chị nhanh chóng hòa nhập vào môi trường mới. Chẳng bao lâu bạn học nhận ra ở người ban Việt Nam bé nhỏ Thảo Nguyễn niềm đam mê kỹ thuật kỳ lạ, trở thành một sinh viên xuất sắc của trường.

Sau khi tốt nghiệp xuất sắc Viện Công nghê, Thảo Nguyễn tiếp tục học để lấy bằng thạc sĩ, tiến sĩ tại trường ĐH Stanford, một ĐH hàng đầu của Mỹ. Giờ đây Thảo Nguyễn là giáo sư tại ĐH Johns Hopkins, một trường đi tiên phong trong nghiên cứu ứng dụng hiện đại của Mỹ.

Giải thưởng Tổng thống Hoa Kỳ được Tổng thống Bill Clinton lập ra, bắt đầu từ 1996, dành cho các nhà khoa học, kỹ sư khởi đầu sự nghiệp ( President Early Career Awards for Scientists and Engineers). Đây là giải thưởng danh giá, được trao hàng năm, vinh danh tài năng trẻ hàng đầu trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu, sáng chế. Năm 2009 giáo sư Thảo Nguyễn là một trong số 100 nhà khoa học, kỹ sư triển vọng đó. Thảo Nguyễn thật sự bất ngờ, sống trong những ngày nhiều cảm xúc nhất trong cuộc đời mình. Chị là nữ giáo sư Việt đầu tiên, tính cho đến nay, được vinh dự nhận giải thưởng này. Thảo Nguyễn tâm sự:

- Tôi và gia đình tôi vô cùng tự hào. Đó là sự thừa nhận kết quả và giá trị những công trình khoa học mà tôi đã nghiên cứu. Tôi cũng rất vui mừng vì giải thưởng này sẽ giúp cho tôi thực hiện một dự án nghiên cứu trong 5 năm tới. Niềm vui mà tôi có cũng là sự đền đáp công ơn của ba mẹ, đem lại niềm tin, tự hào cho cộng đồng người Việt tại đây. Tôi thực sự thấy hạnh phúc.

Đề cập đến một số công trình nghiên cứu ứng dụng những năm gần đây, Thảo Nguyễn nhắc tới “công trình nghiên cứu đặc tính cơ học của vật liệu, đặc biệt là vật liệu mềm”. Đây là công trình giáo sư đã sử dụng mô hình toán học để thử nghiệm, phân tích dưới tác động của ngoại lực và phân tích độ bền của vật liệu. Nghiên cứu của chị đã dẫn đến công trình độc đáo mang tên: “Polime nhớ hình dạng”( shape memory polymer). Để giải thích đơn giản, dễ hiểu cho công trình mới mẻ này, giáo sư nói:

- Khi học và làm luận án tiến sĩ, tôi đã quan tâm đến vật liệu polymer. Sau đó tôi chuyên tâm tìm và giải mã nguyên lý nhựa để đề xuất công trình nhựa có “bộ nhớ”. Nếu nói ngắn gọn, thì quả là khó hiểu. Nhưng bằng nhiều thử nghiệm, công trình đó đã thành công. Một vật liệu nhựa có thể có hai hình thể. Một là “hình thể cố định” và hai là “hình thể tạm thời”. Loại nhựa đặc biệt có bộ nhớ, khi nung nóng lên sẽ biến đổi hình dạng. Khi để nguội nhựa giữ nguyên hình dạng được gọi là “tạm thời”. Nhưng khi cần sự dụng vào một công việc nào đó, ta đem nung nhựa nóng lên, nó sẽ “nhớ” hình dạng ban đầu để trở về đúng hình dạng “cố định” của nó. Vậy nhựa “có bộ nhớ” tham gia vào những ứng dụng dân sinh, kỹ thuật ra sao. Đó còn là vấn đề nhiều người quan tâm và tìm đến câu giải đáp của nhà phát minh.

- Nhựa có bộ nhớ sẽ có nhiều ứng dụng vào đời sống. Trong y tế, nhựa dùng làm chỉ khâu những vết thương hở miệng. Sử dụng nhựa đặc biệt này, bác sĩ có thể khâu lỏng lẻo trên vết thương mở, rồi tạo cho nó hình thể mới, tự nở ra để làm liền vết thương. Sau khi vết thương lành, nhựa này tự hủy, không để lại vết tích trên cơ thể người bệnh. Cũng có thể dùng “nhựa nhớ“ để thông van tim, trong ngành phẫu thuật. Theo tôi biết, Cty MedShape Solutinos lần đầu tiên dùng nhựa có bộ nhớ sản xuất loại sản phẩm chuyên giữ vết khâu cho những bộ phận cơ thể thường phải cử động nhiều. Sản phẩm đã được Cơ quan Kiểm tra Dược phẩm và Thực phẩm FDA chấp nhận”, chị chia sẻ.

Cũng bằng xét nghiệm và thông qua mô hình toán học, giáo sư đang nghiên cứu chứng tăng nhãn áp trong lĩnh vực y học. Đa phần các bác sĩ hiện nay vẫn cho rằng mỗi vùng trên giác mạc chịu áp lực như nhau. Còn với giáo sư Nguyễn, chị cho rằng, áp lực tác động lên nhãn cầu ở mỗi vùng có khác nhau. Mỗi cách quan niệm sẽ dẫn đến phương pháp điều trị khác nhau, cho ta những hiệu quả khác nhau.

Ngày nay nhiều tài năng trẻ Việt Nam được ghi danh vào hàng ngũ những nhà khoa học tên tuổi ở nhiều trung tâm nghiên cứu danh tiếng. Giáo sư bác sĩ Nguyễn Xuân Nam, giảng viên ĐH Irivine, một trong những bác sĩ phẫu thuật giỏi nhất ở Mỹ. Giáo sư Bùi Chí Bửu, được tôn vinh bởi nhiều công trình nổi bật trong lĩnh vực giống lúa. Học giả Cường Nguyễn mới đây đã nhận giải thưởng trọn đời vì những đóng góp xuất sắc cho khoa học. Giáo sư Ngô Bảo Châu với thành công lớn trong lĩnh vực toán học và đã nhận giải thưởng toán quốc tế tổ chức tại Mỹ ở tuổi ba mươi v.v… Giờ đây có thêm một tên tuổi trẻ trung, giáo sư tiến sĩ Thảo Nguyễn, người đang theo đuổi nhiều công trình trong lĩnh vực công nghệ vật liệu dẻo.

Một phụ nữ trẻ, có chồng, có con nhỏ. Một gia đình với nhiều bộn bề, nhất là người phụ nữ Việt Nam. Vậy mà chị đã đi được một chặng đường dài khi chớm bước vào tuổi ba mươi. Là tiến sĩ trẻ, giáo sư giảng dạy tại một trường ĐH lớn của Mỹ… Bí quyết thành công nhanh và vững chắc của chị, thực sự là một hiện tượng. Với một giáo sư thành công trên con đường nghiên cứu khi mới chớm vào tuổi ba mươi, những lời thổ lộ với các bạn trẻ rằng:

- Nghiên cứu khoa học mà không có niềm đam mê thực sự, tò mò một chút, thì khó đi đến cùng vì… tốn công lắm. Ngay từ khi còn là học sinh trung học, bạn có thể tham gia một số hoạt động thực tiễn, những khóa học chuyên môn, tham gia dự thi khoa học trẻ. Nếu có cơ hội, bạn nên nhanh chóng bắt lấy nó. Có thể làm việc thực tiễn tại một Cty hay một trung tâm công nghệ nào đó (internship) và lắng nghe trong sâu xa, mình có thích hợp với chuyên môn đó không. Bạn đừng quá ngần ngại và đặc biệt đừng vội nghĩ với bất kỳ lý do nào, rằng, ”việc này mình không làm được”. Hãy mạnh dạn khám phá bản thân.

Như Nguyễn