Giáo dục ĐH theo chương trình tiên tiến

Giai đoạn 10 năm thực hiện CTTT đã tạo tiền đề về cơ bản là vững chắc cho một số ngành đào tạo (như 35 ngành của CTTT), để xây dựng những điều kiện cần thiết cho việc thực hiện nhiệm vụ đào tạo trong giai đoạn tiếp theo. Đó là giai đoạn tập trung đào tạo những sản phẩm chất lượng cao và nghiên cứu khoa học đỉnh cao.

Theo đó, chủ trương sắp tới về phát triển GDĐH nói chung là tiếp tục nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhưng chọn trọng tâm, trọng điểm ngành và trường. “Đầu tiên là chọn ngành theo hướng phải bám sát vào thị trường lao động; gắn đào tạo với đổi mới mô hình tăng trưởng theo chiều sâu”. “Chính phủ đã giao cho Bộ GD&ĐT thực hiện “Đề án nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế”. Do vậy một trong những tiêu chí của CT đào tạo chất lượng cao tới đây là phải đào tạo phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động được dự báo, tăng cường các ngành CN mũi nhọn theo xu hướng của cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư và 8 nhóm ngành di chuyển lao động tự do ASEAN ưu tiên trước để đầu tư. Bộ tới đây sẽ chỉ hỗ trợ về chủ trương, chính sách để trình Chính phủ, còn thực hiện là các trường theo hướng cạnh tranh”- Bộ trưởng cho hay.

Với tinh thần như vậy, phương thức triển khai đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là hợp đồng giao nhiệm vụ, chứ không phân bổ vốn theo mục đích như trước. Trước hết, sẽ xây dựng một khung đề án, liệt kê rõ ràng từng phụ lục và theo hướng mở. Đề án sẽ không tiếp cận theo hướng tính chi tiết định mức đầu tư… mà thiết kế khung chính sách định hướng với các nhóm mục tiêu. Các trường tự chọn CT tham gia và đề xuất lên Bộ, Bộ sẽ căn cứ vào các báo cáo đánh giá để lựa chọn, không phân biệt công tư. Các CT này phải thỏa mãn 2 tiêu chí : đáp ứng đúng nhu cầu của nền kinh tế, là CT trường có thế mạnh đào tạo.

“Tới đây, cạnh tranh giữa các trường phải rất quyết liệt. Và mỗi trường ĐH chỉ cần có một số CT xuất sắc, trọng điểm, bám sát thị trường, tập trung đầu tư vun cao để xây dựng và phát triển thương hiệu, không dàn hàng ngang” - Bộ trưởng nêu rõ.

Theo chỉ đạo của Bộ trưởng, để xây dựng đề án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao tới đây, các trường cần thực hiện theo 2 bước.

Bước thứ nhất, rà soát lại các CT đào tạo trên cơ sở nghiên cứu kỹ thị trường nguồn nhân lực tầm nhìn 5-10 năm sau ; bám sát chủ trương của Chính phủ, chính sách của địa phương trên cơ sở đó, rà soát lại ngành nghề đào tạo của trường để phân làm 3 loại: loại 1 rất đúng rất trúng, loại 2 tỷ lệ trúng 50/50, loại 3 thấy không cần thiết, không phù hợp nên sớm bỏ đi. Số lượng cơ cấu ngành cần phù hợp với cơ cấu, nhu cầu của nền kinh tế-xã hội.

Quy hoạch cơ cấu ngành đào tạo của trường, theo Bộ trưởng, chỉ nên xác định tầm nhìn 10 năm, kế hoạch cụ thể trong 5 năm vì kinh tế - xã hội đất nước ta thay đổi rất nhanh.

Sau khi có bản đồ về số lượng, sẽ tính tới xây dựng bản đồ về chất lượng. Trong số những ngành cần thiết đó, sẽ xác định những ngành nào cần chú trọng đầu tư.

Bộ trưởng gợi ý, tốt nhất các trường nên chọn các ngành đầu tư trọng điểm từ 35 CT đào tạo của CTTT để chọn, tuy nhiên nhiều ngành khác không nằm trong 35 ngành này mà vẫn đáp ứng yêu cầu về sự cần thiết được vẫn đưa vào. Đối tượng các cơ sở tham gia gồm cả các trường ĐH công lập và tư thục.

Bước 2, Sau khi có một bản đồ tổng quan về các ngành đào tạo chiều ngang chiều dọc về cơ cấu, mục tiêu đào tạo… các trường xác định mục tiêu phát triển nhà trường, năng lực đào tạo để chọn CT nào mà trường thấy là quan trọng nhất. Mỗi trường chỉ nên chọn tối đa 5 ngành tham gia Đề án, thực hiện được 2-3 CT thành công là rất tốt, không phát triển dàn hàng ngang ; và phải xác định rõ đó là việc của nhà trường không phải việc của Bộ.

Với đề án mới, Bộ trưởng cho hay: “Bộ sẽ không trực tiếp làm như CT tiên tiến nhưng sẽ hỗ trợ định hướng; Đề án sẽ thiết kế theo hướng mở có chính sách rõ ràng, hỗ trợ bằng tiền, cơ chế, thậm chí hỗ trợ cả nhân lực. Chủ trương là sẽ hỗ trợ theo đầu người học chứ không hỗ trợ một cục theo mục tiêu như trước, và giữa các trường phải có sự cạnh tranh”.

Phan Thủy / PL&XH