"Giải cứu" trái tim cho bé sơ sinh nặng 1,5kg mắc tim bẩm sinh phức tạp

Các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch tiến hành phẫu thuật.

Mới đây, các bác sĩ BV Nhi Trung ương đã hồi sinh thành công trái tim của một trẻ sơ sinh non tháng chỉ nặng 1,5kg mắc bệnh lý tim bẩm sinh vô cùng phức tạp. Đây cũng là em bé sơ sinh nhẹ cân nhất từ trước đến nay được phẫu thuật chuyển gốc động mạch tại BV Nhi Trung ương.

Theo đó, bé Q.V. ở Từ Sơn, Bắc Ninh là con thứ 2 trong gia đình. Khi mang thai đến tuần 26, mẹ của bé Q.V. đi khám được chẩn đoán thai nhi mắc bệnh lý tim mạch phức tạp. Do đã trải qua 3 lần mang thai trước đó bị sẩy nên mẹ bé quyết định giữ lại thai nhi.

TS-BS. Nguyễn Thị Quỳnh Nga, Phó trưởng khoa phụ trách khoa Chăm sóc và điều trị đặc biệt 1-Trung tâm sơ sinh, BV Nhi Trung ương, ngày 29-7 bé Q.V. chào đời ở tuần thai thứ 29, nặng 1,5kg. Sau khi sinh, trẻ không khóc, tím tái toàn thân, nhịp tim rời rạc. Bé đã được các bác sĩ tại BV Sản nhi Bắc Ninh cấp cứu ngừng tuần hoàn tại phòng sinh, thở máy, siêu âm tim nghi ngờ mắc bệnh lý tim bẩm sinh phức tạp.

5 giờ sau sinh, trẻ được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng nặng, SPO2: 85%, mạch 160 lần/phút, được hỗ trợ thở máy. Sau khi siêu âm tim, trẻ được chẩn đoán mắc bệnh tim bẩm sinh: Chuyển gốc động mạch, thông liên thất, còn ống động mạch.

Các bác sĩ tại Trung tâm Sơ sinh đã nhanh chóng hội chẩn với Trung tâm Tim mạch, nhận định trẻ hiện đang trong tình trạng nhiễm trùng và toàn trạng nặng do đẻ non, chưa phải thời điểm tốt nhất để phẫu thuật, do đó trẻ tiếp tục được hồi sức tích cực, thở máy cao tần, truyền máu, dùng các loại thuốc vận mạch, điều trị kháng sinh và nuôi dưỡng để đảm bảo tình trạng tuần hoàn và hô hấp cho trẻ.

“Giai đoạn hồi sức trước phẫu thuật là giai đoạn đầy khó khăn, cam go của bé, gia đình và cả đội ngũ y bác sĩ của Trung tâm Sơ sinh. Đây là trường hợp bệnh nhi quá nhẹ cân và sinh non tháng, lại trong tình trạng nhiễm trùng rất nặng, chỉ bất cứ sơ sẩy nào dù là nhỏ nhất cũng có thể khiến cho tình trạng của trẻ xấu đi nhanh chóng. Các y bác sĩ đều đặt quyết tâm cao nhất, điều trị cho bé ổn định để có thể bước vào cuộc phẫu thuật “giải cứu” trái tim của mình. Rất may mắn, sau 2 tuần điều trị tích cực, khi bé Q.V. được 15 ngày tuổi, tình trạng phổi được cải thiện và bé được chuyển thở máy không xâm nhập.

Ngày 18-9, khi bé được 21 ngày tuổi, sau khi hội chẩn và cân nhắc tất cả các yếu tố nguy cơ, bé đã được các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch quyết định tiến hành phẫu thuật do tình trạng tim mạch của bé không thể đợi lâu hơn được nữa, mặc dù cân nặng của bé mới chỉ là 1,5kg”-BS. Nga cho hay.

Là người trực tiếp theo dõi và đặt ra chỉ định phẫu thuật cho trẻ, TS-BS. Nguyễn Lý Thịnh Trường-Giám đốc Trung tâm Tim mạch cho biết: Cân nặng của trẻ rất thấp, đòi hỏi kỹ năng phẫu thuật vi phẫu rất cao, nhất là trong quá trình can thiệp trên động mạch vành của trẻ và rất nhiều nguy cơ rối loạn trong cả quá trình phẫu thuật.

Ngoài ra, với một trẻ đẻ non và cân nặng thấp thì công tác gây mê và hồi sức trong phòng mổ đặc biệt khó khăn. Việc đặt các đường theo dõi xâm nhập và đặc biệt là khi chạy máy tim phổi nhân tạo cho em bé chỉ nặng 1.5kg là thách thức chưa từng có với ê-kíp phẫu thuật cũng như gây mê và chạy máy tim phổi nhân tạo. Do các mạch máu của trẻ có kích thước rất nhỏ, đòi hỏi các y bác sĩ phải vận dụng toàn bộ kỹ năng và kinh nghiệm để có thể đảm bảo an toàn cho trẻ.

Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chu đáo của cả ê-kíp, quá trình phẫu thuật của bệnh nhi đã diễn ra thuận lợi, không có bất cứ trục trặc nào xảy ra. Trẻ được chuyển đến khoa Điều trị tích cực ngoại tim mạch - Trung tâm Tim mạch sau gần 5 giờ liên tục trong phòng mổ. Sau 6 ngày sau phẫu thuật, trẻ đã cai được máy thở.

Sau gần 3 tháng “chiến đấu” để giành giật lại sự sống cùng sự chăm sóc tích cực của các y bác sĩ, trẻ đã tăng cân, tự thở và bú mẹ hoàn toàn, không còn tình trạng nhiễm trùng (ảnh K.C)

Sau 17 ngày chăm sóc và điều trị tại khoa, trẻ được đánh giá tình trạng tim mạch ổn định, tự thở tốt và ăn sữa tiêu nên đã được chuyển lại Trung tâm Sơ sinh để tiếp tục theo dõi và chăm sóc tình trạng sơ sinh non yếu.

Tuy nhiên, hơn một tháng sau phẫu thuật, ngày 29-9, bé được phát hiện tình trạng tràn dịch màng tim, các bác sĩ đã nhanh chóng hội chẩn, tiếp tục điều trị nội khoa. Ngày 8-10, bé đã được ê-kíp phẫu thuật khoa Phẫu thuật lồng ngực, Trung tâm Ngoại Tổng hợp và khoa Gây mê-Hồi sức tiến hành phẫu thuật lần 2 bằng phương pháp mổ nội soi để giải phóng dịch màng tim. Sau phẫu thuật mở cửa sổ màng tim, tình trạng của trẻ trở nên hoàn toàn ổn định.

Hiện tại, sau gần 3 tháng “chiến đấu” để giành giật lại sự sống cùng sự chăm sóc tích cực của các y bác sĩ, trẻ đã tăng cân, tự thở và bú mẹ hoàn toàn, không còn tình trạng nhiễm trùng, siêu âm tim cho thấy các đại động mạch chuyển về vị trí bình thường. Dự kiến trẻ sẽ được ra viện trong một vài ngày tới.

TS-BS. Nguyễn Lý Thịnh Trường cho biết, chuyển gốc động mạch là một khuyết tật nghiêm trọng của quả tim, xuất hiện ngay từ khi mới sinh ra. Chuyển gốc động mạch lớn làm thay đổi đường máu lưu thông khắp cơ thể, gây ra tình trạng thiếu oxy trong máu đi từ tim đến các phần còn lại của cơ thể và trẻ sẽ đối mặt với những biến chứng nghiêm trọng hoặc tử vong nếu không được điều trị.

Bệnh lý chuyển gốc động mạch thường được phát hiện trước khi sinh hoặc trong những giờ đầu tiên đến vài tuần sau khi sinh ra. Nếu không kịp thời phẫu thuật trước khi trẻ được 1 tháng tuổi sẽ gây ra nhiều biến chứng nặng, trẻ đối diện với nguy cở tử vong cao.