Đề xuất tăng lương cho người hưu trí ở mức nào là phù hợp?

Bô phận một cửa ở phường Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, Hà Nội. Ảnh: Công Phương

Theo BHXH Việt Nam, tính đến tháng 12/2023, cả nước có khoảng 2,78 triệu người là cán bộ, công chức, viên chức (không bao gồm khối lực lượng vũ trang) đang tham gia BHXH. Trong số này có khoảng 80% là người hưởng lương từ ngân sách Nhà nước, với tiền lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH là 6,93 triệu đồng/tháng.

Từ 1/7/2024, khi thực hiện cải cách, tiền lương trung bình của công chức, viên chức sẽ cao hơn khoảng 30% so với thu nhập bình quân của lao động làm công hưởng lương. Với mức tăng này, BHXH Việt Nam dự kiến mức tiền để làm căn cứ đóng BHXH bình quân cũng sẽ tăng thêm khoảng 54,8%.

Theo tính toán của cơ quan này, khi đó số tiền thu tăng thêm của ngành BHXH trong 1 năm sẽ đạt khoảng 31.700 tỷ đồng. Riêng ngân sách Nhà nước dành cho đóng BHXH sẽ tăng thêm khoảng 17.260 tỷ đồng, chưa kể nguồn đóng cho khoảng 88.000 người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã đang tham gia BHXH.

Đáng chú ý, với việc tiền lương bình quân tháng đóng BHXH tăng cao, người đóng BHXH (theo chính sách mới) càng dài sẽ được hưởng lương hưu cao hơn nhiều so với những người nghỉ hưu trước 1/7/2024. Điều này dẫn đến chênh lệch lương hưu giữa các đối tượng và gây ảnh hưởng đến khả năng cân đối quỹ hưu trí, tử tuất.

Do đó, BHXH Việt Nam đề xuất đối với người lao động có thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền lương cũ, mức tiền lương đóng BHXH từ ngày 1/7/2024 trở đi sẽ được tính bình quân toàn bộ thời gian đóng BHXH. Trong khi đó, cơ quan này cũng đề xuất mức hưởng lương hưu hằng năm sẽ tăng 8%.

Với phương án này, BHXH Việt Nam tính toán tổng quỹ hưu trí, tử tuất sẽ tăng từ 83.000 tỷ đồng trong năm nay lên đến 162.000 tỷ đồng vào năm 2050. Ngược lại, mức chi lương hưu sẽ tăng từ 94.000 tỷ đồng lên đến 221.000 tỷ đồng vào năm 2050 (nếu theo phương án hiện nay) hoặc tăng lên 219.000 tỷ đồng (nếu theo phương án đề xuất).

Theo các chuyên gia, trong Luật BHXH đã quy định, mỗi lần lương cán bộ, công chức, viên chức tăng thì với người nghỉ hưu ít nhất lương cũng phải tăng tương ứng hoặc cao hơn. Vấn đề này đã được đề cập từ lâu nhưng đến nay việc tăng lương hưu vẫn chưa thực hiện được. Bộ Lao động - Thương binh & Xã hội (LĐ-TB&XH), BHXH Việt Nam và các đơn vị cần trao đổi thống nhất để điều chỉnh mức tăng hợp lý nhất, bởi đây là kỳ vọng của đông đảo người hưu trí.

Đề cập đến việc tăng lương cho người hưu trí, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho rằng, khi thực hiện chính sách tiền lương mới, mức lương hưu cần tăng tối thiểu đạt 15% so với mức lương tăng thêm của cán bộ công chức, viên chức mới thỏa đáng. Việc điều chỉnh chính sách lương hưu trên tinh thần cân đối hài hòa, không để người hưu trí vẫn gặp phải khó khăn, thiệt thòi sau khi cải cách.

Khi áp dụng chính sách tiền lương mới, dự kiến mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bình quân tăng thêm khoảng 54,89% và tỷ lệ đóng BHXH là 25%. Khi áp dụng mức tăng mới, số tiền thu BHXH tăng thêm trong 1 năm là 31.728 tỷ đồng.

BHXH Việt Nam cho rằng, với cách tính mức bình quân tiền lương đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần theo đề xuất, bình quân 5 năm mức lương hưu của người lao động sẽ tăng khoảng 1,5%, chưa tính đến yếu tố trượt giá. Lương hưu của người nghỉ sau ngày 1/7/2024 chỉ tăng 0,13% so với người nghỉ hưu tháng 6/2024.

Thực tế, mức điều chỉnh lương hưu năm 2004 và 2005 chỉ khoảng 10%. Do đó, cùng với việc xét yếu tố trượt giá vào điều chỉnh lương hưu và tăng trưởng kinh tế năm 2023, BHXH Việt Nam đề xuất mức điều chỉnh lương hưu từ ngày 1/7/2024 khoảng 8% là phù hợp.

Theo BHXH Việt Nam, đề xuất này căn cứ mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng năm 2023 là 3,25% và tăng trưởng kinh tế năm 2023 là 5,05%. Điều này sẽ giúp giảm bớt sự chênh lệch giữa người hưởng lương hưu trước cải cách tiền lương và người hưởng lương hưu từ ngày 1/7/2024 trở đi.

Với mức điều chỉnh đề xuất 8%, BHXH Việt Nam dự kiến 6 tháng cuối năm 2024, kinh phí thực hiện điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH từ ngân sách nhà nước tăng khoảng 1.900 tỷ đồng.

Trường hợp điều chỉnh bổ sung với người nghỉ hưu trước năm 1995 có mức hưởng sau khi điều chỉnh theo mức 8% dưới 3,5 triệu đồng/tháng, kinh phí tăng thêm khoảng 50 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, kinh phí điều chỉnh của Quỹ bảo BHXH tăng khoảng 6.900 tỷ đồng, chưa bao gồm mức trích đóng bảo hiểm y tế.

Thống kê từ BHXH Việt Nam cũng cho biết tính đến hết năm 2023, bình quân tiền lương tính đóng BHXH của lao động khu vực nhà nước hiện đạt 6,9 triệu đồng với mức lương hưu khoảng 6,1 triệu đồng. Tiền lương làm căn cứ tính đóng BHXH của lao động trong doanh nghiệp, hợp tác xã gần 6,4 triệu đồng.

Từ giữa năm 2024, cán bộ, công chức, viên chức sẽ được trả lương theo vị trí việc làm thay vì hệ số cào bằng hiện nay. Dự kiến từ năm 2025, tiền lương cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang tiếp tục được tăng bình quân 7% mỗi năm cho đến khi mức lương thấp nhất khu vực công bằng hoặc cao hơn mức lương thấp nhất vùng 1 khu vực doanh nghiệp (lương tối thiểu vùng 1 hiện là 4,68 triệu đồng).

Trách nhiệm của người đứng đầu trong sử dụng, quản lý xe công vụ?