Anh hùng phi công Vũ Xuân Thiều

Sinh ra và lớn lên trong một “cái nôi” nền nếp, gia giáo như vậy, Vũ Xuân Thiều sớm ý thức được trách nhiệm của mình trước Tổ quốc. Là con trai thứ bảy, đã có ba anh chị trong quân đội, bản thân đang học dở năm thứ ba khoa vô tuyến, trường ĐH Bách khoa Hà Nội, nhưng trước khí thế sôi sục chống Mỹ, cứu nước của cả dân tộc, anh được chọn đi khám và trúng tuyển phi công. Thế là cậu sinh viên bách khoa, bí thư chi đoàn năng nổ được thầy yêu, bạn mến này đã được chắp thêm cánh bay ngay lúc bước sang tuổi 20. Thiều được quân đội gửi sang Liên Xô học tập và khi về nước được chọn vào đội bay đêm.

Thành phần đội bay đêm phải là những phi công giỏi được chọn trong những phi công đã bay giỏi. Với họ không chỉ cần có lòng quả cảm, trí thông minh mà còn phải điêu luyện về kỹ thuật, chiến thuật. Bởi trong đêm, nhất là chiến đấu ban đêm, khó khăn, phức tạp hơn ban ngày rất nhiều. Tuy vậy, họ lại như những con pháo dự trữ trên bàn cờ, chưa có cơ hội tung hoành.

Anh hùng phi công Vũ Xuân Thiều. Ảnh tư liệu

Ngày ấy, cũng như những phi công bay đêm khác, Thiều không khỏi cồn cào trong lòng khi thấy những bạn cùng khóa với mình, nhưng là những phi công đánh ngày đã liên tiếp lập công, có bạn đã bắn rơi tới 4 máy bay Mỹ, trong khi mình cứ đêm đêm đi hết sân bay này đến sân bay khác, kể cả sân bay dã chiến tập luyện. Thiều đã bộc lộ tâm tư ấy với mẹ trong thư gửi về nhà: “Mẹ ơi! Bây giờ con chỉ ngồi nhìn các bạn bay ngày làm ăn. Sốt ruột vô cùng, nhưng chẳng làm gì được. Bọn nó bảo chúng con: “Đừng có nghĩ tới tụi F4 mà phải nghĩ tới lũ B52”. Con nhớ mẹ, nhớ nhà lắm. Nhưng có lẽ còn lâu con mới ghé về Hà Nội thăm mẹ, thăm nhà được…”.

Nhưng rồi thời cơ đã đến. Ấy là 12 ngày đêm lịch sử mà Ních-xơn đã huy động tối đa cả lực lượng không quân chiến lược và chiến thuật của Mỹ ở Đông Nam Á đánh vào Hà Nội, Hải Phòng, hòng bắt nhân dân ta phải quỳ gối.

Thiều cùng đồng đội phải đương đầu với cuộc tiến công quy mô của địch về đêm và đối tượng chính của các anh là lũ “pháo đài bay” B52 được bảo vệ bằng một hàng rào những máy bay tiêm kích cũng được che giấu bằng một màn nhiễu dày đặc. Có thể nói chúng được bảo vệ như một vật thể nằm trong xe bọc thép ở trên không. Ngay đêm 18-12-1972, đêm đầu tiên B52 đánh vào Hà Nội, Vũ Đình Rạng, Đinh Tôn… đã bay lên, “nhưng chịu” không chọc thủng được hàng rào đó của chúng.

Nhiều đêm tiếp sau, Thiều cũng đã bay lên rồi lại “tay không” trở về. Ních-xơn vẫn tiếp tục gây tội ác. Nhiều “pháo đài bay” đã phải đền tội, nhưng tấc cả các đòn giáng trả đều dồn lên từ những bệ phóng tên lửa. Những cánh bay không quân tuy đã đánh trả mãnh liệt, phá vỡ thế trận, bắn rơi nhiều máy bay Mỹ, nhưng chỉ là loại cường kích, tiêm kích, đối thủ chủ yếu là B52 vẫn chưa diệt được. Cho đến đêm 27-12, khi Phạm Tuân hạ được một chiếc B52, các phi công đánh đêm như Thiều mới phần nào bớt trăn trở. Trong chiến công này của Tuân, Thiều cũng đã góp phần bằng việc làm nhiệm vụ bay nghi binh thu hút các máy bay “săn mồi” của Mỹ về phía mình.

Đêm hôm sau 28-12, anh Thiều vào trực chiến, ngồi chờ cất cánh ở một sân bay miền Trung, lòng nóng như lửa đốt. Đây chính là một sân bay dã chiến được công binh và nhân dân địa phương làm gấp vào cuối năm 1971 theo tầm nhìn xa của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương Đảng ta. Thiều và đội bay đêm của anh do Phó Tư lệnh Binh chủng Trần Mạnh trực tiếp chỉ huy vào đây ba đêm nay để tạo yếu tố bất ngờ đòn đánh B52. Ở đây nhìn về khoảng trời Hà Nội, mấy đêm nay vẫn liên tiếp đỏ rực lên, trái tim Thiều lại như bị bóp nghẹt, nhói đau. Thế rồi Vũ Hùng – bạn cùng thời học sinh ở Hà Nội với Thiều từ Khâm Thiên lên đơn vị với đôi mắt đỏ ngầu đã nghẹn ngào kể về cái chết vì bị sập hầm rất thương tâm của bé Hà – con gái duy nhất của vợ chồng Hùng. Không riêng thế, qua Hùng, trong nước mắt Thiều còn như đang đọng lại thảm cảnh về Khâm Thiên sáng sớm ngày 27-12 là một dãy phố dài rợp trắng vành khăn tang trên những miệng hố bom B52 nối dài…

Với người con Hà Nội đa cảm như Vũ Xuân Thiều, tội ác ấy của giặc Mỹ càng như đổ thêm dầu vào ngọn lửa căm thù đang cháy bỏng trong trái tim anh lúc này. Nó đã như có thêm chất đốt trong động cơ máy bay của Thiều khi anh được lệnh xuất kích. Chiếc MIG-21 của anh lao vút lên trong màn đêm giữa hai hàng đèn bằng ống nứa đựng dầu hỏa. Kinh nghiệm những đêm luyện tập gian nan trên các sân bay và cả những lần xuất kích vừa qua đã nâng đôi cánh của Thiều lên, vượt qua mọi trở ngại ở sân bay dã chiến này.

- Hồng Hà! Sao Mai đang ở độ cao ba ngàn!
- Sao Mai! Vẫn đúng hướng bay. Tiếp tục lên cao sáu ngàn.
- Sao Mai nghe rõ. Đúng hướng bay. Lên cao sáu ngàn.

Thiều đáp lại rành rọt. Và, trên bản đồ bằng tấm mica lớn ở Sở chỉ huy binh chủng, trước mặt Phó Tư lệnh binh chủng Trần Hanh, vệt chì đỏ mỗi lúc đang vươn tới gần tới những vệt chì đen bắt đầu hiện lên trên phía biên giới Việt – Lào. Các sĩ quan ở Sở chỉ huy, nhất là Phó Tư lệnh Binh chủng Trần Hanh hiểu rất rõ điều đó. Nhìn trên bản đồ và qua ngữ âm dẫn đường cho Thiều của Lê Thiết Hùng từ trạm dẫn đường ở “Hoa Mai”, anh thấy rõ ràng, bọn Mỹ đã thay đổi thủ đoạn chiến thuật. Qua đội hình của chúng càng thấy rõ trận đối đầu giữa Thiều với bọn chúng đêm nay, yếu tố bất ngờ không còn nữa. Cho tới lúc này, Thiếu đã lên tới độ cao 8.000 mét. Thiết Hùng và các đài dẫn đường khác của ta, bằng lối dẫn rất táo bạo đã thực hiện được đúng ý định của chỉ huy binh chủng đưa Thiều đến vị trí phát hiện được cả lũ tiêm kích yểm hộ và B52 bằng mắt thường. Và với 12 phút, Thiều đã bay vượt quãng đường 150 kilômét, bây giờ Thiều đã qua biên giới Việt – Lào để tiến công địch từ hướng tây.

- Hồng Hà! Sao Mai đã thấy “Sương mù”. “Sương” rất dày!
- Sao Mai! Vòng phải hướng bay 30 độ. Tránh “Sương mù”, tiếp cận “Mây đen”!
Trần Hanh ra lệnh. Nhìn trên bản đồ tình báo với chi chít những đường chỉ đen đan nhau lúc này, anh biết rằng Thiều đang phải hết sức bình tĩnh, mưu trí để tránh được cả một bầy tiêm kích đi hộ vệ B52. Chắc chắn chúng đã phát hiện thấy chiếc MIG của Thiều và nhiều tên lửa đã bắn về phía Thiều khi Sở chỉ huy liên tục nghe tiếng Thiết Hùng nhắc Thiều chú ý có “Sương mù” ở phía sau rồi phía phải, phía trái. Suốt mấy chục giây, cả Sở chỉ huy cùng thót tim lo cho Sao Mai bị trúng tên lửa. Bỗng có tiếng của Thiều báo về từ độ cao trên 10 ngàn mét:

- Hồng Hà! Sao Mai đã vượt qua được “Sương mù”.
- Rất tốt! Sao Mai! “Mây đen” ở phía trước 10 kilômét.
- Hồng Hà! Sao Mai đang bay về phía có tín hiệu đèn của “Mây đen”.
Giọng Thiều đầy phấn chấn. Cả Sở chỉ huy cùng mừng, hồi hộp. Vậy là Thiều chẳng những đã vượt qua được lũ tiêm kích mà còn phát hiện được B52 trong cái “mạng nhện” hỗn độn các loại máy bay Mỹ trong màn đêm mênh mông. Anh đang chiếm ưu thế cả về độ cao và tốc độ. Thời cơ tiêu diệt B52 đã tới.
- Sao Mai! “Mây đen” phía trước 3 kilômét. Chuẩn bị công kích!
- Hồng Hà! Sao Mai đã thấy rõ “Mây đen”. Nó cũng đã thả “khói vàng”!
Không sai, những tên giặc lái Mỹ trên chiếc B52 này đã biết rõ có MIG đang bám rất gần và chúng đã thả tên lửa nhử mồi, đề làm mất hiệu lực xạ kích của đối phương, một tình huống gây khó khăn thêm cho Thiều.
- Sao Mai! Hồng Hà nghe rõ. Bình tĩnh thực hiện phương án BK, tiếp tục tiếp cận công kích “Mây đen”.
Mệnh lệnh của đồng chí chỉ huy phát lên như cổ vũ Thiều. Và tiếng nói của anh từ không trung vọng về:
- Hồng Hà! Sao Mai công kích “Mây đen”!
- Sao Mai! Bình tĩnh, phóng đạn chính xác!
Không khí cả Sở chỉ huy lúc này như nén lại. Im lặng. Chỉ có những ánh mắt chờ đợi và hy vọng. Chắc chắn Thiều đã phóng tên lửa. Đúng thế, tiếng anh đã vang lên:
- Hồng Hà! Sao Mai đã phóng đạn.
Nhưng ngày sau đó, đường chỉ màu đỏ vẫn bám sát đường chỉ đen và giọng nói đầy kiên quyết của Thiều vọng về.
- Hồng Hà! “Mây đen” chỉ bị thương. Sao Mai công kích lần hai, quyết tiêu diệt “Mây đen”!

Bằng lần công kích này của Thiều, vết chì đen sẫm trên bản đồ ngừng lại đột ngột. Vài giây sau, Sở chỉ huy ra đa thông báo: “Tín hiệu tốp 13 đã bị xóa trên màn hiện sóng”.

Sở chỉ huy rộn lên giây lát. Nhưng rồi, tất cả liền trầm xuống khi thấy đường chỉ đỏ cũng ngừng đột ngột. Trái tim mọi người thắt lại, nhiều đồng chí lau nước mắt trước tiếng gọi dồn dập: “Sao Mai đâu? Sao Mai đâu?” mà không có tìn hiệu nào hồi âm. Cùng lúc ấy, khi thấy chiếc B52 phía trước bị tiêu diệt, tốp “pháo đài bay” phía sau đã hoảng hốt trút vội bom bừa bãi rồi quay đầu tháo chạy, bỏ cuộc…

Một ngày sau, khi đồng chí Phạm Ngọc Lan – Đoàn trưởng đoàn bay đêm – đến xã Tạ Khoa, huyện Yên Châu, Sơn La – nơi chiếc B52 bị Thiều trừng trị đang phơi xác gần đó, mới rõ hơn về nguyên nhân của sự im lặng này. Nhân dân ở đây kể: Họ nhìn thấy rõ hai vệt lửa nhỏ lao vút về phía có tiếng động cơ lớn. Lần thứ hai là một vầng lửa rất to bùng lên sáng rực cả một khoảng trời và từng mảng lửa rơi xuống…

Người con Hà Nội ấy, ngay hôm sau đã được lãnh đạo và nhân dân Sơn La đưa về mai táng tại nghĩa trang liệt sĩ của tỉnh theo nghi thức trọng thể và với lòng tiếc thương vô hạn.

Tháng 12-1995, thể theo nguyện vọng của mẹ Vượng và gia đình, trong tình cảm thiêng liêng và rất xúc động, chính quyền tỉnh Sơn La và TP Hà Nội cùng Quân chủng Không quân đã làm lễ tiễn đưa và đón hài cốt anh hùng Vũ Xuân Thiều về an nghỉ vĩnh hằng bên cha anh tại nghĩa trang Hà Nội. Dù ở đâu, người phi công anh hùng – người con trai trung hiếu của Hà Nội này vẫn được ấp ủ trong lòng đất mẹ và vẫn còn sống mãi trong lòng đồng đội và nhân dân cùng quê hương, đất nước Việt Nam anh hùng.

(Ghi theo Đại tá Hà Bình Nhưỡng)

Thủy Liên – Đài Sơn