Gian dối, tiêu cực trong bán đấu giá tài sản có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Bên cạnh sự tích cực...

Những năm qua, hoạt động bán đấu giá tài sản từng bước phát triển, có những đóng góp quan trọng trong công tác thi hành pháp luật, đặc biệt là công tác thi hành án dân sự (THADS) và xử lý vi phạm hành chính. Sau nhiều năm thi hành Nghị định số 17/2010/NĐ-CP và Luật Đấu giá tài sản (có hiệu lực kể từ ngày 1-7-2017), hoạt động đấu giá tài sản đã đạt được những kết quả đáng kể, các tài sản bắt buộc phải đấu giá được mở rộng hơn, chất lượng hoạt động đấu giá ngày càng được nâng cao, giá trị tài sản bán được cao hơn nhiều so với giá khởi điểm, thu Ngân sách Nhà nước thông qua hoạt động đấu giá đạt hiệu quả cao.

Khách hàng chờ đợi trước phiên đấu giá

Luật Đấu giá tài sản với những quy định chặt chẽ nhưng thực tế không ít người vẫn tìm cách "lách". Có những "góc khuất” vẫn được nhìn thấy như: Không bán hồ sơ hoặc gây khó khăn cho khách hàng có nhu cầu mua hồ sơ và xem tài sản; “quân xanh, quân đỏ”, thông đồng dìm giá trong các phiên đấu giá dẫn đến giá trị tài sản bán được chỉ chênh so với giá khởi điểm chút ít…

Hé lộ những tiêu cực

Tổng hợp ý kiến của những người hoạt động trong lĩnh vực đấu giá tài sản nhiều năm và lãnh đạo của một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, hoạt động đấu giá tài sản vẫn còn tồn tại một số tiêu cực, hạn chế, bất cập sau: Thứ nhất, là sự liên kết, thông đồng giữa người có tài sản bán đấu giá và tổ chức bán đấu giá. Lợi dụng kẽ hở của pháp luật, chủ tài sản thường lựa chọn đơn vị, doanh nghiệp tổ chức bán đấu giá “thân thiết” để dễ bề điều khiển họ làm theo ý mình nhằm trục lợi cá nhân.

“Trong trường hợp này, chủ tài sản thường thuê các đơn vị thẩm định giá và đưa ra giá khởi điểm rất thấp để đấu giá. Đối với đơn vị được thuê tổ chức đấu giá, họ sẽ đăng thông tin bán đấu giá tài sản trên các phương tiện thông tin đại chúng một cách mập mờ, chung chung với mục đích càng ít người biết và mua hồ sơ càng tốt. Nếu nhiều người mua hồ sơ, không thể “cầm trịch” được kết quả đấu giá như mong muốn thì chủ tài sản và đơn vị tổ chức đấu giá sẽ tìm cách huỷ phiên đấu giá. Trường hợp này tôi đã gặp rất nhiều trong thời gian qua”, một người có thâm niên hoạt động trong lĩnh vực đấu giá tài sản chia sẻ với PV báo PL&XH.

Khách hàng bị chèn ép, đe doạ tại một phiên đấu giá tài sản ở Quảng Ninh

Tiêu cực thứ hai cũng diễn ra thường xuyên và phổ biến là việc một số doanh nghiệp, đơn vị tổ chức đấu giá gây khó khăn cho khách hàng trong việc tiếp cận, mua hồ sơ và xem tài sản với mục đích hạn chế người tham gia đấu giá.

Mặc dù, hành vi “om” hồ sơ, gây khó khăn cho khách hàng là hành vi bị cấm và bị phạt rất nặng được quy định rõ trong Luật Đấu giá tài sản nhưng nhiều doanh nghiệp, đơn vị tổ chức đấu giá tài sản vẫn phớt lờ những quy định này. Thời gian gần đây, đã có nhiều doanh nghiệp, cá nhân phản ánh và khiếu nại về vấn đề này tới các cơ quan chức năng cũng như các cơ quan báo chí.

Tiêu cực thứ ba là sự thông đồng của tổ chức bán đấu giá với người tham gia đấu giá. “Mặc dù Luật Đấu giá tài sản đưa ra quy định cấm tiết lộ thông tin về khách hàng nhưng một số đơn vị tổ chức bán đấu giá tài sản vẫn cung cấp danh sách khách hàng tham gia đấu giá để khách hành dàn xếp trước khi vào phiên đấu giá. Và giá trúng đấu giá thường chỉ cao hơn giá khởi điểm tí chút mặc dù số lượng khách hàng tham gia rất đông”, một người hoạt động trong lĩnh vực đấu giá tài sản cho biết.

Tổng cty Công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam tổ chức giải quyết khiếu nại của doanh nghiệp

Thứ tư là sự liên kết, thông đồng giữa các khách hàng đấu giá với nhau để kết quả trúng đấu giá thấp nhất có thể. Một lãnh đạo doanh nghiệp tổ chức đấu giá ở quận Hoàng Mai cho biết: “Nhiều phiên đấu giá chúng tôi tổ chức rất chặt chẽ, có nhiều khách hàng tham gia với mục đích bán được giá cao nhất cho chủ tài sản. Song, phần lớn họ chỉ trả giá sàn, còn một số thì trả giá chênh so với giá khởi điểm chút ít và trúng đấu giá. Sau đó, họ tiến hành “đấu giá ngoài thực địa”, ai trả giá cao sẽ lấy được tài sản. Số tiền chênh lệch giữa “đấu giá ngoài thực địa” và kết quả tại phiên đấu giá sẽ được chia cho những người tham gia. Họ thông đồng với nhau để lách luật theo kiểu này khiến chủ tài sản và đơn vị tổ chức bán đấu giá cũng phải “bó tay””.

Có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Từ ngày 1-1-2018, Bộ Luật hình sự năm 2015 chính thức có hiệu lực thi hành. Lần đầu tiên những hành vi gian dối, tiêu cực, vi phạm quy định về hoạt động bán đấu giá tài sản có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định cụ thể trong Điều 208, BLHS năm 2015. Đây là điều luật mới được cụ thể hoá từ tội “Cố ý làm trái các quy định của Nhà nước trong quản lý kinh tế, gây hậu quả nghiêm trọng” theo Điều 165, BLHS năm 1999.

Có thể thấy, tội “Vi phạm các quy định về hoạt động bán đấu giá tài sản” là tội phạm có lỗi cố ý. Tội phạm xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu có tài sản bán đấu giá; xâm phạm đến quyền lợi bình đẳng trong hoạt động đấu giá của những người tham gia đấu giá.

Về chủ thể của loại tội phạm này là bất kỳ người nào có chức trách trong việc lập danh sách về người đăng ký mua tài sản bán đấu giá có hành vi lập khống danh sách này hoặc là người không đủ điều kiện tham gia hoạt động bán đấu giá tài sản đã lập hồ sơ khống, hồ sơ giả để tham gia hoạt động bán đấu giá tài sản hoặc là người trong hội đồng bán đấu giá tài sản thông đồng với người ngoài để dìm hoặc nâng giá trong hoạt động bán đấu giá tài sản; cũng có thể là những người tham gia đấu giá thông đồng với nhau.

Những “góc khuất” trong đấu giá tài sản đã được PV báo Pháp luật & Xã hội ghi nhận trong những lần nhập vai là khách hàng đi mua hồ sơ và thu thập tài liệu hoặc chứng kiến trực tiếp tại các phiên đấu. Cuối tháng 5-2017, PV cũng đã chứng kiến một phiên đấu giá “căng thẳng” 4 lô tài sản của TCty Công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam có giá trị hàng chục tỷ đồng ở Quảng Ninh với gần 50 doanh nghiệp, cá nhân tham gia.

“Căng thẳng” ở chỗ, một doanh nghiệp có nhu cầu mua thật sự đã bị các doanh nghiệp khác chèn ép, “đe doạ” ngay trước mặt hội đồng đấu giá và chủ tài sản. Sau khi nhận được đơn khiếu nại, TCty Công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam đã vào cuộc, giải quyết để ngăn chặn tài sản của Nhà nước không bị thất thoát.

(Còn nữa)