Viện Nghiên cứu Hán Nôm nói gì về việc 25 cuốn sách quý tại đây bị mất?

Ảnh tờ bìa cuốn Toàn việt thi lục lưu tại Thư viện Quốc gia

Thông cáo nêu: Thực hiện chức năng, nhiệm vụ do Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phân công, Viện Nghiên cứu Hán Nôm là đơn vị bảo quản các tài liệu Hán Nôm gồm gần 35.000 cuốn sách và gần 60.000 thác bản văn bia đã có biên mục; đồng thời mở cửa thư viện để các tổ chức, nhà nghiên cứu và các cá nhân trong và ngoài nước quan tâm đến văn bản cổ của dân tộc có cơ hội tiếp cận tài liệu. Tuy nhiên, theo quy định tại đơn vị, nhằm mục tiêu bảo quản các tài liệu quý hiếm, tài liệu gốc đều được lưu tại Phòng Bảo quản; Viện tổ chức phục vụ bạn đọc nghiên cứu chủ yếu thông qua bản photocopy; bạn đọc muốn tiếp cận tài liệu gốc cần có phê duyệt bằng văn bản của lãnh đạo Viện.

Theo thông tin do bộ phận liên quan báo cáo, khoảng tháng 3-4/2020, cán bộ quản lí kho sách phát hiện có dấu hiệu không tìm thấy một số cuốn sách ở vị trí quy định trên giá. Thời điểm phát hiện đang trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, tuy nhiên ngay sau khi nhận được thông tin, lãnh đạo Viện đã làm việc với người quản lí kho sách để chấn chỉnh, dự kiến các giải pháp điều chỉnh quy trình quản lí sách tránh thất thoát; đồng thời lên kế hoạch tổng kiểm kê nhằm tìm kiếm các cuốn sách bị lạc và đối soát tất cả các văn bản khác đang lưu trữ tại Viện.

Đến tháng 4/2022 sau khi có thể khôi phục điều kiện làm việc bình thường, Viện đã cho tổng kiểm kê toàn bộ kho sách Hán Nôm. Đây là lần tổng kiểm kê đầu tiên trong hơn 10 năm qua. Thông qua 3 tháng rà soát, phát hiện không thấy trên giá 29 quyển (tập sách đóng rời), trong đó có 13 quyển thuộc kho A và kho V, 16 quyển thuộc kho ST. Về thác bản bia: thiếu 6 thác bản. Số sách ít nhiều bị xuống cấp, hư hại vật lí (theo tình trạng tự nhiên của bảo quản) là khoảng 4.000 quyển (hơn 10% số sách gốc), có thể bị rách một vài trang, bị hỏng bìa chưa tu bổ, hoặc bị mủn, mối mọt một vài trang hoặc toàn quyển; nhóm này cần thực hiện tu bổ sớm để bảo quản lâu dài.

Toàn bộ sự việc đã được báo cáo chi tiết trong buổi họp Chi bộ và họp cán bộ chủ chốt + Hội đồng khoa học của cơ quan ngày 14 và 15/7/2022.

Sau đó, Viện tiếp tục cho rà soát, tìm thêm được 4 quyển (do để sai chỗ trên giá). Như vậy tổng số sách chưa thấy trên giá (mất, hoặc thất lạc) hiện là 25 quyển. Về thác bản bia: tìm được 4 thác bản (để sai chỗ), còn 2 thác bản bị mất nhưng đã có thác bản dự bị đem ra sử dụng.

Ngày 30/9/2022, Viện đã kí văn bản bàn giao kho sách cho người quản lí mới. Đồng thời, Viện đã tổ chức làm vách ngăn để chia các phân kho, thay đổi quy trình quản lí sách gốc, giao trách nhiệm quản lí kho cụ thể, tránh nguy cơ tiếp tục thất thoát tài liệu.

Sau đó, Viện tiếp tục cho kiểm kê kho sách tại Thư viện (gồm sách tiếng Việt và ngoại ngữ, không phải sách Hán Nôm) để thực hiện tổng kiểm kê tài liệu. Viện dự định sẽ báo cáo tổng hợp toàn bộ các tài liệu, bao gồm tài liệu Hán Nôm và tài liệu mới. Công việc kiểm kê kho sách mới tại Thư viện dự kiến hoàn thiện trong đầu năm 2023.

Ngày 15/12/2022, Viện đã có công văn báo cáo cấp trên về sự việc 25 cuốn sách để xin ý kiến giải quyết.

Ngày 16/12/2022, Viện đã họp Hội nghị cán bộ chủ chốt + Hội đồng khoa học, trong đó có nội dung báo cáo tình hình kho sách.

Chiều ngày 19/12/2022, Viện đã họp tổng kết đơn vị, trong báo cáo tổng kết đã thông báo nội dung về 25 cuốn sách. Đại diện lãnh đạo Viện Hàn lâm dự buổi họp tổng kết đã có ý kiến chỉ đạo Viện tiếp tục rà soát tìm sách, xác định trách nhiệm của các bên liên quan. Viện sẽ lập hội đồng riêng để xem xét cụ thể vấn đề này. Sự việc đang được tổ chức giải quyết.

Theo thông tin từ Viện Nghiên cứu Hán Nôm, đây là một sự việc đang được tổ chức giải quyết, đã công khai thông tin trong nội bộ đơn vị và báo cáo cấp trên. 25 quyển sách này đã có bản scan màu và/hoặc bản photocopy làm từ trước (tức là nội dung sách không bị mất), tuy nhiên việc tìm kiếm các cuốn sách thất lạc vẫn đang được Viện đặt lên hàng đầu, bao gồm cả việc rà soát trên giá một lần nữa để tránh tình trạng sách bị lẫn giá. Thời điểm sách bị thất lạc (mất, không thấy trên giá) tạm thời được xác định là khoảng 5 năm gần đây. Viện đã và đang tổ chức rà soát lại để tìm sách, xác định giá trị nội dung từng sách (qua các bản scan hoặc photocopy còn lưu), và xác định trách nhiệm liên quan.25 cuốn sách tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm bị thất thoát

Tối ngày 20/12, trên trang cá nhân mạng xã hội, TS. Nguyễn Xuân Diện - Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Văn bản học đăng tải thông tin: “RẤT NGHIÊM TRỌNG: 25 cuốn sách cổ, cực kỳ quan trọng của văn hiến dân tộc biến mất khỏi kho lưu trữ của Viện Nghiên cứu Hán Nôm”.

Theo ông Diện, trong số 25 cuốn sách bị mất có bốn cuốn "Toàn Việt thi lục", thuộc ba bộ khác nhau, do Lê Quý Đôn biên soạn. “Toàn Việt thi lục” là bộ sách lớn do nhà bác học Lê Quý Đôn (1726 - 1784) sưu tập và biên soạn theo lệnh của vua Lê Hiến Tông. Đây là một trong những bộ sách gốc về thơ chữ Hán của Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XVI với 2303 bài thơ của nhiều triều đại. “Toàn Việt thi lục” chuyển tải thông điệp, hồn cốt, tình tự, khí phách, tiếng lòng của cổ nhân tới hậu thế.

“Việt âm thi tập” do nhà sử học Phan Phu Tiên và Thị Ngự sử Chu Xa kế tục biên soạn. Tuyển tập gồm sáu quyển, 624 bài thơ của 119 nhà thơ dưới các triều đại, từ Trần đến Lê sơ.

Cũng trong chiều 21/12, PGS.TS Nguyễn Tuấn Cường - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hán Nôm - xác nhận rằng Viện đã tìm thấy một trong số 25 cuốn sách cổ bị thất lạc vào chiều 21/12. Cuốn sách Nam quốc địa dư chí ký hiệu ST.49 mà trong danh sách tài liệu không thấy trên giá (mất, thất lạc), nhóm kiểm kê đã ghi ST.48/3, thực chất sách này ký hiệu ST.49. “Sách vẫn đang tồn tại trên giá, vừa được phòng bảo quản Viện Nghiên cứu Hán Nôm xác thực chắc chắn” - PGS.TS Nguyễn Tuấn Cường thông tin. Trả lời câu hỏi liệu việc tìm thấy một cuốn sách chiều 21/12 có cho hy vọng tìm thêm được những cuốn “thất lạc” khác, ông Cường nói “cũng có hy vọng đó”.

	Top 100 cuốn sách đáng có trong tủ sách doanh nghiệp
	Hơn 40.000 cuốn sách đưa tới bạn đọc trong Hội sách trực tuyến quốc gia 2021