Vấn đề xử lý chất thải y tế vẫn còn chưa được quan tâm đúng mực

Theo Cục Quản lý môi trường y tế (Bộ Y tế), cả nước hiện có hơn 13.500 cơ sở y tế, trong đó có gần 1.400 cơ sở y tế từ tuyến huyện trở lên và hơn 11.000 trạm y tế xã, phường, thị trấn. Hàng ngày, các cơ sở này thải ra khoảng 450 tấn rác, trong đó có 47 tấn chất thải rắn nguy hại và hơn 125.000m³ nước thải cần được xử lý đặc thù. Đó là chưa kể đến một lượng rác khổng lồ từ hơn 1.000 cơ sở y tế dự phòng, các cơ sở đào tạo y dược, sản xuất thuốc, y tế tư nhân. Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, hiện mới có khoảng 60% cơ sở y tế có hệ thống xử lý chất thải bảo đảm quy chuẩn, tiêu chuẩn. Như vậy, hàng ngày, hàng giờ vẫn còn lượng chất thải rất lớn từ các BV chưa được xử lý xả thải ra môi trường, là nguồn lây nhiễm bệnh tật nguy hiểm. Thế nhưng, hiện việc đầu tư nguồn lực cho hệ thống xử lý chất thải tại các cơ sở y tế chưa được như mong muốn, thậm chí có BV, người đứng đầu không quan tâm đúng mức đến vấn đề này.

Qua một nghiên cứu độc lập được Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường (Bộ Y tế) triển khai tại gần 100 BV trên cả nước, tồn tại lớn nhất trong công tác xử lý chất thải y tế chính là khâu vận hành. Việc để các BV tự bố trí cán bộ không có chuyên môn vận hành hệ thống xử lý nước thải, chất thải thì rất khó bảo đảm các chỉ tiêu đầu ra đạt chuẩn. Ông Nguyễn Việt Hùng, Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn (BV Bạch Mai) cho rằng, sử dụng bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên làm công việc vận hành xử lý chất thải y tế sẽ không đạt hiệu quả như mong muốn. Hơn nữa, khi tiến hành kiểm tra việc xử lý chất thải y tế tại các BV, lực lượng chức năng còn “cả nể”. Nếu cứ phạt đúng luật thì nhiều BV sẽ phải… đóng cửa.

Y tế là ngành đầu tiên và cũng là ngành duy nhất cho đến nay thực hiện được việc phân loại chất thải rắn tại nguồn. Cả nước có khoảng 200 lò đốt, nhưng số lò đốt hiện đại đạt tiêu chuẩn môi trường mới xử lý được khoảng 40% chất thải tại các BV; tập trung tại tuyến BV Trung ương. Số còn lại là các lò đốt công suất nhỏ và trung bình, phục vụ xử lý chất thải tại chỗ hoặc cho cụm BV. Trong đó có nhiều lò đốt không được sử dụng hoặc vận hành không hết công suất, nhiều lò đốt không có hệ thống xử lý khí thải, nên không thể kiểm soát được các khí độc hại như dioxin, furan. Thậm chí phần lớn BV huyện và một phần BV tỉnh vẫn còn dùng biện pháp chôn lấp chất thải nguy hại trong khuôn viên hoặc chôn lấp tại bãi chất thải chung của địa phương.

Trong giai đoạn 2010-2015, Hà Nội đã đầu tư cho 16 BV hệ thống lò đốt chất thải y tế; các cơ sở y tế khác ký hợp đồng thu gom xử lý chất thải y tế với các Cty môi trường. Ngoài ra, TP cũng đã xây dựng mới hệ thống xử lý chất thải lỏng cho 30 BV. Tuy nhiên, việc quản lý chất thải y tế tại các cơ sở y tế Thủ đô vẫn còn nhiều khó khăn. Theo Phó GĐ Sở Y tế Hà Nội Nguyễn Văn Dung, trên địa bàn hiện có 11 BV được đầu tư hệ thống xử lý nước thải y tế từ khá lâu, đã xuống cấp và 16 BV được đầu tư lò đốt chất thải rắn, quá trình vận hành còn nhiều hạn chế như tiêu tốn nhiên liệu, rất hay hỏng, thường xuyên phải bảo trì. Trong khi đó, kinh phí đầu tư cho công tác quản lý chất thải y tế còn hạn chế; nhiều đơn vị không đủ lực xây dựng cơ sở hạ tầng xử lý nước thải, khu lưu giữ chất thải rắn. Mặt khác, đầu tư cho vận hành, bảo dưỡng hệ thống xử lý nước thải; mua hóa chất, vật tư làm sạch môi trường, mua sắm trang thiết bị, phương tiện thu gom, lưu giữ, vận chuyển, tiêu hủy chất thải rắn y tế cũng cần kinh phí tương đối lớn, tạo áp lực không nhỏ lên các cơ sở y tế. Bên cạnh đó, các phương tiện thu gom như túi, thùng đựng chất thải còn thiếu và chưa đồng bộ, còn những phương tiện chưa đạt chuẩn.

Để giải bài toán thiếu kinh phí, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, hiện Bộ đã trình Thủ tướng Chính phủ xin cơ chế, chính sách đặc thù về xử lý chất thải y tế và xây dựng dự thảo Quyết định về thuê dịch vụ xử lý nước thải y tế. Đây là việc làm cần thiết, góp phần tháo gỡ khó khăn về kinh phí đầu tư và giảm gánh nặng ngân sách. Các quy định sẽ phân cấp, phân quyền cho các đơn vị một cách triệt để, bảo đảm sự cạnh tranh trong việc thuê dịch vụ xử lý chất thải y tế và quản lý chất thải y tế theo đầu ra. Bộ Y tế đặt mục tiêu đến năm 2020, 100% cơ sở y tế thực hiện xử lý chất thải y tế đạt yêu cầu về môi trường. Để đạt được mục tiêu đặt ra thực sự là hành trình gian nan. Làm thế nào để giải bài toán về quản lý chất thải y tế? "Đáp số" không chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của riêng ngành y tế mà còn cần đến sự chung tay của các ngành, lĩnh vực khác cũng như của toàn xã hội.

Bản Sa / PL&XH