Trợ giúp viên pháp lý giúp bị đơn trong vụ “Tranh chấp quyền sử dụng đất”

Ảnh minh họa

Em khởi kiện anh trai

Trao đổi với PV, chị Bùi Thị Hải Lưu, Trợ giúp viên pháp lý, thuộc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước TP Hà Nội cho biết: vụ án tranh chấp đất đai giữa ông T.V.T và ông T.V.C đã kéo dài nhiều năm nay (ông T khởi kiện đòi quyền sử dụng đất đối với ông C từ năm 2011).

Vào năm 2017, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước TP Hà Nội nhận được yêu cầu trợ giúp pháp lý của ông T.V.C, SN 1926 ở xã Dương Hà, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội về việc ông bị em trai khởi kiện ra tòa trong vụ án “tranh chấp quyền sử dụng đất”. Nhận được yêu cầu của bị đơn là người có công với cách mạng, GĐ Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước TP Hà Nội đã cử chị Bùi Thị Hải Lưu và chị Quách Thị Thu Huyền với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của ông T.V.C trong vụ án “tranh chấp quyền sử dụng đất”.

Theo hồ sơ vụ án, ông T.V.T, SN 1946, ở xã Dương Hà, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội gửi đơn khởi kiện anh trai ra TAND huyện Gia Lâm về tranh chấp quyền sử dụng đất. Ông T trình bày, gia đình ông được bố mẹ phân chia sử dụng phần diện tích đất lũy (hiện nay là thửa 45C, diện tích 52m2) theo di chúc là văn bản Giấy chia đất ngày 12-8-1973.

Đến năm 1999 anh em của ông thống nhất theo biên bản thỏa thuận phân chia ngày 28-9-1999, có sự chứng kiến và xác nhận của chính quyền địa phương về việc cắm mốc giới phân chia phần đất lũy và lập trích lục bản đồ riêng.

Quá trình quản lý sử dụng đất, ông T đã được UBND xã Dương Hà cấp trích lục bản đồ vào năm 1999 và theo giấy xác nhận đăng ký đất đai của chi nhánh huyện Gia Lâm ngày 10-11-2016 là 58m2. Anh trai ông là ông T.V.C đã tự ý phá dỡ bờ tường ranh giới giữa đất của ông với đất của anh trai.

Ông C đã xây tường bao chiếm vào phần đất của ông mặc dù đã có biên bản của chính quyền địa phương ngăn chặn nhưng anh trai vẫn cố tình xây. Nay ông yêu cầu ông C phải trả lại cho ông diện tích 58m2 đất trên và buộc ông C phá bỏ bức tường rào đã xây chiếm phần đất của ông.

Quá trình giải quyết vụ án, chị Bùi Thị Hải Lưu, Quách Thị Thu Huyền đã thu thập chứng cứ liên quan đến thửa đất trên để cung cấp cho tòa án và tham gia phiên tòa sơ thẩm để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị đơn là ông C.

Tại phiên tòa sơ thẩm, trên cơ sở các chứng cứ, tài liệu, Trợ giúp viên pháp lý đã phân tích về tính pháp lý của bản di chúc ngày 12-8-1973 và văn bản phân chia đất ngày 28-9-1999 để đề nghị HĐXX không chấp nhận đơn khởi kiện của nguyên đơn đòi quyền sử dụng đất đối với thửa đất số 45, tờ bản đồ số 4, diên tích 58m2 mà ông C đang sử dụng.

Tuy nhiên, quan điểm, lập luận của Trợ giúp viên pháp lý không được HĐXX TAND huyện Gia Lâm chấp nhận. Bản án sơ thẩm đã chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn đối với anh trai và tuyên ông T.V.T được quyền sử dụng đối với diện tích đất thuộc thửa 45, tờ bản đồ số 04, có diện tích đo thực tế là 60,6m2. Yêu cầu ông T.V.C phải phá dỡ toàn bộ đoạn tường bao, cổng sắt,... nằm trên phần diện tích của ông T.

Bản án bị kháng cáo, kháng nghị

Nhận thấy bản án sơ thẩm xét xử không khách quan làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn, Trợ giúp viên pháp lý đã hướng dẫn bị đơn kháng cáo toàn bộ bản án. Đồng thời VKSND huyện Gia Lâm cũng kháng nghị đề nghị tòa cấp phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm.

Tại phiên tòa phúc thẩm, chị Bùi Thị Hải Lưu, Quách Thị Thu Huyền bằng những lập luận của mình, một lần nữa đề nghị HĐXX xem xét tính pháp lý của bản di chúc ngày 12-8-1973 và văn bản phân chia đất ghi ngày 28-9-1999:

Bản di chúc ngày 12-8-1973 chỉ là bản photo, các đương sự không xuất trình được bản gốc, trong di chúc không nêu diện tích, kích thước cụ thể, do vậy không có căn cứ để chấp nhận bản di chúc này.

Đối với văn bản phân chia đất ghi ngày 28-9-1999: là bản photo, cán bộ địa chính xã Dương Hà và PCT UBND xã Dương Hà không chứng kiến những người có tên trong văn bản ký trực tiếp. Bản án sơ thẩm của TAND huyện Gia Lâm nhận không chính xác, bởi lẽ, ông C không thừa nhận đã ký vào văn bản phân chia ngày 28-9-1999, chữ ký không phải của ông C và ông không đồng ý chia diện tích đất đó cho em trai.

Bản thân anh em khác trong gia đình cũng không nêu ý kiến gì về văn bản phân chia này. TAND huyện Gia Lâm đã lấy lời khai của anh em trong gia đình nhưng không làm rõ việc có hay không anh em thống nhất phân chia theo văn bản phân chia nêu trên, chữ ký photo trong văn bản phân chia có phải của anh em trong gia đình không.

Như vậy, chỉ có nguyên đơn cho rằng anh em tự nguyện thỏa thuận phân chia theo văn bản này, còn ông C và anh em khác không ai thừa nhận, chữ ký của các ông là chữ ký photo. Do vậy, rõ ràng không có căn cứ gì khẳng định anh em trong gia đình tự nguyện thỏa thuận phân chia đất theo văn bản phân chia ngày 28-9-1999.

Bản án sơ thẩm của TAND huyện Gia Lâm chỉ căn cứ vào lời khai của nguyên đơn, ngoài lời khai trên thì trong hồ sơ không có tài liệu, chứng cứ nào khác để xác định bức tường là ranh giới phân chia đất là không khách quan và không có cơ sở pháp luật.

Bản án sơ thẩm của TAND huyện Gia Lâm nhận định: “Quá trình giải quyết vụ án tòa án đã thành lập Hội đồng xem xét thẩm định đối với diện tích đất đang có tranh chấp thì diện tích đất có tăng lên thành 60,6m2, qua UBND xã Dương Hà cung cấp nếu diện tích đất này không có tranh chấp thì có đủ điều kiện cấp GCN quyền sử dụng đất căn cứ vào khoản 5 Điều 98 Luật Đất đai năm 2013 HĐXX thấy có căn cứ để công nhận diện tích đất đo đạc thực tế khi giải quyết vụ án”.

Nhận định trên của tòa án là không có cơ sở bởi lẽ: tòa án chưa xác định đất được tăng lên ở chiều, cạnh nào của thửa đất, lý do tăng. Mặt khác, diện tích đất trên đang có tranh chấp giữa nguyên đơn và bị đơn nên không có căn cứ để áp dụng khoản 5 Điều 98 Luật Đất đai năm 2013.

Từ những lập luận trên, Trợ giúp viên pháp lý đề nghị HĐXX không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông T.V.T đòi đơn đòi quyền sử dụng đất đối với thửa đất số 45, tờ bản đồ số 4, diên tích 58m2 mà ông C đang sử dụng .

Trên cơ sở những chứng cứ tài liệu trong hồ sơ vụ án, quan điểm của Trợ giúp viên pháp lý và đại diện VKSND, căn cứ các quy định của pháp luật, HĐXX TAND TP Hà Nội đã quyết định sửa bản án dân sự sơ thẩm của TAND huyện Gia Lâm tuyên: “Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông T.V.T với anh trai về việc đòi quyền sử dụng diện tích đất thuộc thửa 45 tờ bản đồ số 04 tại xã Dương Hà, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội”.