Thiếu vi chất dinh dưỡng là “nạn đói” tiềm ẩn

Đó là chia sẻ của bác sỹ Phan Bích Nga, GĐ Trung tâm khám và tư vấn dinh dưỡng trẻ em, Viện Dinh dưỡng Quốc gia.

Thống kê của Bộ Y tế cho thấy, tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em ở nước ta còn cao, đặc biệt là suy dinh dưỡng thấp còi (năm 2015 là 24.6%) và còn có sự chênh lệnh khá lớn giữa các vùng miền. Đặc biệt, các tỉnh Tây Nguyên và vùng núi phía Bắc, tỷ lệ thấp còi tương ứng là 34,2% và 30,3%.

Tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng ở phụ nữ và trẻ em còn ở mức có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng như thiếu máu ở phụ nữ mang thai là 32.8%, trẻ em dưới 5 tuổi là 27,9%; tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi thiếu vitamin A tiền lâm sàng là 13% và 69,4% trẻ em dưới 5 tuổi bị thiếu kẽm ở mức nặng có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng.

Các vi chất dinh dưỡng có vai trò đặc biệt đối với cơ thể, rất nhiều vấn đề sức khỏe đã được biết đến liên quan đến tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng như hiện tượng mù lòa ở trẻ em liên quan đến thiếu vitamin A; thiếu máu do thiếu sắt; đần độn kém phát triển trí tuệ do thiếu Iốt.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những cộng đồng bị thiếu Iốt thì chỉ số IQ bị giảm 10% so với những cộng đồng không bị thiếu Iốt. Bên cạnh đó, can thiệp phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, đặc biệt là can thiệp trong 1.000 ngày đầu đời là một trong những giải pháp quan trọng nhất để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi, cải thiện tình trạng bệnh tật và tử vong ở trẻ em.

Bác sỹ Bích Nga cho biết, các trẻ đã suy dinh dưỡng thường là thiếu đa vi chất. Tỷ lệ thiếu máu, kẽm rất cao trung bình 50%. Thiếu vitamin A cũng khoảng 30%... Thiếu kẽm rất ảnh hưởng vì kẽm là thành phần tham gia gần như vào tất cả enzim nên các chuyển hóa trong cơ thể đều ảnh hưởng khi thiếu kẽm. Nhìn thấy rõ bên ngoài là trẻ chậm phát triển chiều cao, trẻ biếng ăn. Nhiều trẻ đến khám cho xét nghiệm thiếu kẽm rất nhiều.

PGS-TS Nguyễn Thị Lâm, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cho rằng: Kẽm thiếu nhiều nhưng chưa trở thành chương trình can thiệp cộng đồng rộng rãi trên thế giới và Việt Nam. Kẽm có nhiều ở các thức ăn biển như hàu, ngao, tôm, cua, các loại thịt như bò, gà, hạt ngũ cốc… Để muốn đủ kẽm nên hay ăn hải sản, khẩu phần ăn không thể thiếu đạm động vật.

“Với tăng trưởng trẻ em, kẽm tham gia rất nhiều quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Thứ nhất 300 enzim trong cơ thể có thành phần kẽm. Thiếu kẽm gắn liền với vấn đề suy dinh dưỡng thấp còi, nhẹ cân. Phòng khám cũng gặp nhiều trẻ đến khám thiếu kẽm dẫn tới tình trạng biếng ăn, rối loạn giấc ngủ (thiếu ngủ, ngủ không ngon giấc, hay giật mình, ngủ không sâu)”, TS Lâm dẫn chứng.

Bác sỹ Nga đưa ra lời khuyên, để trẻ đỡ biếng ăn cần tăng cường thực phẩm giàu kẽm như ngao, sò, hến, thịt bò… Trong trường hợp muốn bổ sung vi chất ở dạng thuốc liều cao nên đến khám ở các chuyên khoa dinh dưỡng. Với trẻ thiếu kẽm được bổ sung kẽm đầy đủ sẽ rất tốt cho việc phát triển chiều cao cũng như việc kích thích ăn ở trẻ. “Tuy nhiên, với thấp còi nhưng do các nguyên nhân khác nếu cha mẹ cố bổ sung kẽm cho trẻ cũng không tác dụng, thậm chí khi thừa kẽm sẽ gây độc cho gan thận vì tăng thải và gây ức chế hấp thu các vi chất khác. Chẳng hạn thừa sắt thì ức chế hấp thu kẽm, vitamin A, canxi…”.

Vân Hà­ / PL&XH