Sửa đổi theo nguyên tắc “thực sao thì số vậy” và “số phải phong phú hơn thực”

Đại biểu Phan Đức Hiếu, Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình phát biểu tại phiên thảo luận.

Cần có quy định các hành vi bị cấm trong giao dịch điện tử và các điều kiện kinh doanh dịch vụ tin cậy

Đóng góp ý kiến về dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), đại biểu Trần Chí Cường, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận cho rằng cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu về việc kiểm soát dữ liệu của các tổ chức, doanh nghiệp. Bên cạnh đó là phải có quy định về các hành vi bị cấm như làm làm lộ, lọt thông tin của cá nhân trong giao dịch điện tử.

Đại biểu Trần Chí Cường nhấn mạnh: Trong giao dịch điện tử, dữ liệu là yếu tố quan trọng nhất bao gồm việc quy định quyền và nghĩa vụ của người tạo ra dữ liệu, quyền của người sử dụng dữ liệu, các quyền và nghĩa vụ liên quan đến việc sử dụng dữ liệu.

Tuy nhiên, trong dự thảo luật chưa quy định rõ các nội dung này. Vì vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung nhằm đảm bảo cơ sở pháp lý cho việc giải quyết các tranh chấp liên quan đến sử dụng, khai thác, phân tích, kinh doanh các dịch vụ liên quan đến dữ liệu được tạo ra trong các giao dịch điện tử.

Bên cạnh đó, vấn đề bảo vệ thông tin cá nhân trên không gian mạng cần được quan tâm. Chúng ta đã có một số văn bản quy phạm pháp luật quy định về bảo vệ thông tin cá nhân như Luật An toàn thông tin mạng, Luật An ninh mạng. Tuy nhiên, các quy định chưa hoàn toàn cụ thể và xác thực với hoạt động giao dịch điện tử. Nên cần thiết phải có quy định cụ thể nghiêm cấm hành vi làm lộ, lọt thông tin cá nhân khi chưa được sự cho phép hoặc thỏa thuận với tổ chức, cá nhân có hoạt động giao dịch điện tử.

Phát biểu tại Hội trường, đại biểu Phan Đức Hiếu – Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình góp ý về điều kiện kinh doanh dịch vụ tin cậy tại Điều 29 và Điều 33 của Dự thảo luật.

Về điều kiện kinh doanh, theo Luật Đầu tư năm 2020 có bổ sung thêm một cơ chế để kiểm soát việc ban hành mới về điều kiện kinh doanh. Điều đó có nghĩa khi soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật có chứa điều kiện kinh doanh, ngoài việc tuân thủ theo quy trình, thủ tục của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, còn phải tuân thủ thêm quy trình, thủ tục của Luật Đầu tư về kiểm soát điều kiện kinh doanh.

Cụ thể, Nghị định 31 năm 2021 quy định rất rõ về quy trình, thủ tục, các yêu cầu về hồ sơ khi các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật có chứa đựng các quy định về điều kiện kinh doanh.

Trong đó, đề nghị phải đảm bảo ít nhất 5 nội dung: tên điều kiện; phân tích sự cần thiết, mục đích sửa đổi bổ sung của ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; căn cứ để sửa đổi, bổ sung ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh và đối tượng tuân thủ; đánh giá tính hợp lý, tính khả thi của việc sửa đổi, bổ sung điều kiện kinh doanh, sự phù hợp với điều ước quốc tế và đầu tư; đánh giá tác động của việc sửa đổi, bổ sung điều kiện đầu tư kinh doanh có điều kiện hoặc đối với công tác quản lý nhà nước và đối với đối tượng tuân thủ.

Như vậy, để đảm bảo tuân thủ quy trình lập pháp, đề nghị Ban soạn thảo bổ sung tài liệu chung hoặc riêng trong hồ sơ nhưng phải thể hiện được 5 nội dung vừa nêu để xem xét tính hợp lý và cần thiết.

Về điều kiện kinh doanh dịch vụ tin cậy, nếu không có quy định rõ ràng thì sự rủi ro rất lớn cho cả cơ quan nhà nước. Vì điều kiện kinh doanh và giấy phép kinh doanh là công cụ quản lý nhà nước, phổ biến mọi quốc gia nhưng luôn có mặt trái. Vì vậy, cần đánh giá lại những yêu cầu, điều kiện để xem yêu cầu, điều kiện nào là thực sự cần thiết. Và ngay cả khi chúng ta có yêu cầu về điều kiện thì phải đảm bảo tính rõ ràng.

Phải rà soát kỹ lưỡng đảm bảo tính đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành

Đại biểu Đồng Ngọc Ba - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định cho rằng tính thống nhất, đồng bộ của Dự thảo luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) với các luật liên quan là nội dung rất lớn và khó. Ban soạn thảo đã rất kỳ công rà soát 26 luật liên quan, đã làm rõ được một số vấn đề để tương thích với dự thảo luật này.

Đại biểu Đồng Ngọc Ba, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định quan tâm đến tính đồng bộ của Dự thảo luật với các luật khác.

Tuy nhiên, vẫn cần phải tiếp tục rà soát kỹ hơn nữa bởi vì Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) này chỉ đưa ra những quy định về tính kỹ thuật để sử dụng phương tiện điện tử trong việc xác lập, thực hiện các giao dịch. Còn hầu hết những nội dung kinh tế - xã hội của các giao dịch đó lại nằm ở các luật chuyên ngành, luật cụ thể.

Ví dụ có những điều khoản xung đột với Luật công chứng. Cụ thể, tại Khoản 3, Điều 11 của Dự thảo luật quy định trường hợp pháp luật yêu cầu văn bản phải được công chứng thì thông điệp dữ liệu được xem là đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật công chứng.

Trong khi Luật công chứng xác định cái tính hợp pháp, tính xác thực, vấn đề không trái đạo đức của các giao dịch, các hợp đồng là vấn đề mang tính chuyên môn rất cao phải có công chứng viên hoạt động trong tổ chức hành nghề công chứng và các yêu cầu khác…

Liên quan đến Luật Đầu tư, trong Dự thảo luật đưa ra một dịch vụ mới với tính chất là ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, đó là dịch vụ tin cậy với các ngành nghề cụ thể là dịch vụ cấp dấu thời gian, dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu, dịch vụ chữ ký số công cộng và trong dự thảo luật cũng dự kiến sẽ sửa phụ lục ban hành kèm theo Luật Đầu tư để đưa dịch vụ tin cậy vào phụ lục số 4 của Luật Đầu tư với tính chất ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Luật Đầu tư đã quy định kinh doanh dịch vụ chứng thực chữ ký số, kinh doanh dịch vụ định danh và xác thực điện tử. Đây là hai ngành nghề cụ thể được coi là ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Cần cụ thể nội hàm của dịch vụ tin cậy khi đưa vào danh mục của Luật Đầu tư, chứ không nên để dịch vụ tin cậy một cách chung chung, mà phải xác định rõ dịch vụ cấp dấu thời gian, rồi dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu dịch vụ chữ ký số công cộng, cần rà soát để rõ ràng, minh bạch, không xung đột với với các dịch vụ kinh doanh dịch vụ chứng thực chữ ký số hay kinh doanh dịch vụ định danh và xác thực điện tử đã quy định trong Luật Đầu tư hiện hành…

Một số quy định liên quan đến Luật lưu trữ, cụ thể: Tại khoản 2, Điều 15 của Dự thảo Luật quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân được phép thay thế việc lưu trữ các văn bản, chứng từ, hồ sơ, tài liệu hoặc thông tin dưới dạng văn bản giấy, văn bản giấy theo yêu cầu của pháp luật bằng việc lưu trữ dưới dạng thông điệp dữ liệu.

Quy định này chưa thống nhất với quy định của Luật lưu trữ, vì tại khoản 3, Điều 13 Luật Lưu trữ quy định: tài liệu được số hóa từ tài liệu lưu trữ trên các vật mang tên khác không có giá trị thay thế tài liệu đã được số hóa.

Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh, Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình

Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh, Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình cho rằng những vấn đề được sửa đổi, bổ sung trong dự thảo Luật về cơ bản đang hướng tới khắc phục những hạn chế, bất cập của các quy định pháp luật về giao dịch điện tử hiện nay, tạo hành lang pháp lý hoàn thiện đầy đủ, thuận lợi cho việc chuyển đổi các hoạt động từ môi trường thực sang môi trường số nhằm chủ động tích cực tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Về phạm vi điều chỉnh, đại biểu nhất trí cao với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật đến các hoạt động của đời sống xã hội, bao gồm giao dịch điện tử của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực dân sự, kinh doanh, thương mại, hành chính và các lĩnh vực khác do pháp luật quy định. Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi Dự thảo luật, cần có lộ trình để chuyển đổi giao dịch điện tử trong một số ngành, lĩnh vực có thủ tục hành chính phức tạp, đa dạng như liên quan đến đất đai, đấu thầu xây dựng, quy hoạch.

Theo đó, cần cân nhắc, hạn chế mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với một số lĩnh vực như cấp các giấy tờ về đăng ký kết hôn, quyết định ly hôn, giấy khai sinh hiện nay vẫn cần phải có mặt của những người có liên quan hoặc thân nhân của họ theo quy định của pháp luật.

Cân nhắc cho phép các bên được tự thỏa thuận về việc sử dụng các loại chữ ký điện tử hoặc chứng thư điện tử

Góp ý vào nội dung này, đại biểu Võ Mạnh Sơn - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa quan tâm quy định về công nhận và sử dụng chữ ký điện tử nước ngoài. Đại biểu cho rằng quy định như Dự thảo luật có thể dẫn đến cách hiểu tất cả các giao dịch điện tử sử dụng chữ ký điện tử nước ngoài sẽ phải trải qua thủ tục kiểm tra về mặt pháp lý. Tuy nhiên cần cân nhắc cho phép các bên được tự thỏa thuận về việc sử dụng các loại chữ ký điện tử hoặc chứng thư điện tử.

Đại biểu Võ Mạnh Sơn, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hoá quan tâm quy định về công nhận và sử dụng chữ ký điện tử nước ngoài.

Bởi tôn trọng quyền tự do lựa chọn của các bên giao dịch thương mại có đặc điểm là tôn trọng tối đa quyền tự do lựa chọn của các bên, pháp luật chỉ can thiệp khi trái với quy định của pháp luật, thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội.

Do vậy, các cơ quan soạn thảo cần bổ sung quy định theo hướng như sau: Cho phép các bên trong hoạt động thương mại được tự thỏa thuận về việc sử dụng chứng ký điện tử nước ngoài hoặc chứng thư chữ ký điện tử nước ngoài. Trong trường hợp đó chữ ký điện tử nước ngoài vẫn có giá trị xác nhận giao dịch giữa các bên. Việc sử dụng chữ ký điện tử nước ngoài trong các hợp đồng thương mại cho mục đích giao dịch với các cơ quan nhà nước vẫn phải thực hiện theo quy định và công nhận chữ ký điện tử ở trên.

Về dịch vụ chứng chứng thực thông điệp dữ liệu, Điều 31 dự thảo bổ sung thêm ngành, nghề kinh doanh có điều kiện mới là dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu. Tuy nhiên, đại biểu nhận thấy, quy định này có nguy cơ chồng chéo, trùng lặp với dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử quy định tại Nghị định số 52 sửa đổi Nghị định số 85 của Chính phủ.

Cần phải cân nhắc nâng cấp toàn bộ quy định về dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử tại Nghị định số 52 lên thành dịch vụ chứng thực dữ liệu điện tử, đồng thời xác định rõ bộ chuyên ngành quản lý dịch vụ này để phù hợp với các nguyên tắc, việc ban hành điều kiện kinh doanh phải tiết kiệm thời gian, chi phí tuân thủ cho nhà đầu tư.

Liên quan đến về giao dịch điện tử giữa các cơ quan NN với cơ quan, tổ chức, cá nhân, cần bổ sung nguyên tắc cơ quan NN buộc phải tiếp nhận và xử lý giao dịch điện tử gửi đến từ người dân và DN. Các cơ quan này không được phép từ chối hoặc yêu cầu nộp thêm hồ sơ là bản cứng thì mới tiến hành xử lý hồ sơ. Quy định về các tiêu chuẩn cụ thể tối thiểu về chữ ký điện tử, chứng thực chữ ký để người dân, cơ quan nhà nước có thể áp dụng ngay mà không cần chờ văn bản pháp luật chuyên ngành sửa đổi.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cũng đã giải trình làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm.

Theo đó, Luật Giao dịch điện tử có ý nghĩa rất quan trọng đến việc xây dựng một Việt Nam số. Nếu làm không tốt, vi phạm các nguyên tắc cơ bản căn bản của môi trường số thì sẽ không khả thi, không đủ nguồn lực để thực thi, thậm chí có thể là vật cản cho sự phát triển số của Việt Nam.

Luật Giao dịch điện tử được sửa đổi theo nguyên tắc “thực sao thì số vậy” và “số phải phong phú hơn thực”. Trong đời thực có những ngoại giao dịch gì về độ tin cậy khác nhau, chi phí khác nhau, độ phức tạp khác nhau đã được luật pháp quy định thì cũng sẽ được ánh xạ vào môi trường số.

Do đo, Luật sửa đổi phải đảm bảo có độ phủ rộng và đảm bảo chi phí phải thấp hơn trong môi trường thực, làm phong phú hơn các loại giao dịch, tránh việc lên môi trường số thì phức tạp hơn, đắt hơn. Đồng thời, phải đảm bảo tính khả thi khi áp dụng tính đồng bộ với các luật khác, tính thống nhất, xuyên suốt trong luật này.

Bộ trưởng nêu rõ sẽ lắng nghe, ghi chú cẩn thận sẽ tổng hợp, báo cáo Chính phủ các nội dung tiếp thu sẽ phối hợp với các cơ quan chủ trì thẩm tra cơ quan có liên quan để nghiên cứu kỹ lưỡng các ý kiến của đại biểu tiếp tục hoàn thiện Dự thảo luật để trình Quốc hội xem xét, quyết định.

	Phụ nữ mang thai, sinh con, nuôi con bằng sữa mẹ được đưa vào nhóm người tiêu dùng dễ bị tổn thương
	Năm 2022, việc nợ ban hành văn bản quy định chi tiết luật, pháp lệnh tăng mặc dù số văn bản cần ban hành ít