Nhà thư pháp Trịnh Tuấn

Những kỷ lục…

Nhà thư pháp Trịnh Tuấn sinh ra ở quê hương Thọ Xuân - Thanh Hóa. Mở đầu câu chuyện, Tuấn kể về tuổi thơ của mình thật cơ cực. 9 tuổi, cậu bé xứ Thanh bắt đầu rời gia đình, quê hương để bước vào một cuộc sống tự lập của chuỗi ngày tuổi thơ đầy khó khăn và gian khổ. Trịnh Tuấn “vật lộn với cuộc sống” khởi đầu bằng nghề lượm ve chai, nhặt phế liệu, bán báo, bán vé số, rồi làm phụ hồ, bốc vác hàng hóa ở cảng Sài Gòn… cho đến ngày trở thành sinh viên của trường ĐH Sư phạm TP HCM. Cũng từ thời điểm này, Tuấn đã “dấn thân hơn vào cuộc đời mình” vừa phải tự lo cho cuộc sống của bản thân, vừa phảo lo kiếm tiền để đóng học. Khó khăn lại chồng chất khó khăn tưởng chừng anh sẽ “từ bỏ” giảng đường vì không kiếm đủ tiền sinh sống và học hành; nhưng với ý chí và nghị lực của mình, anh đã nỗ lực vượt qua tất cả mọi gian khó để sau 4 năm, tốt nghiệp ra trường Tuấn đứng trên bục giảng để dạy bộ môn còn rất “mới mẻ” ở nước ta - đó là môn Thư pháp học.

Sau một thời gian “chạy quanh” tại một số trường CĐ và ĐH như: ĐH Sư phạm TP HCM, ĐH Ngoại ngữ và tin học, ĐH Văn Hiến và một số nhà văn hóa để truyền ngọn lửa nhiệt huyết tuổi trẻ của mình cho các thế hệ đi sau về bộ môn độc đáo này. Từ đây, Tuấn đã đào tạo, dìu dắt rất nhiều bạn trẻ có lòng say mê với bộ môn nghệ thuật thư pháp. Và rồi, anh đã quyết định khăn gói ra Bắc “tạo dựng cơ đồ” mà khởi đầu bằng một tác phẩm “Truyện Kiều” Nguyễn Du dài 300m (năm 2005) đầy ấn tượng. Cũng thời gian đó, anh đã quyết tâm thi và trở thành chàng sinh viên của trường viết văn Nguyễn Du (nay là Khoa Sáng tác - Lý luận - Phê bình văn học - trường ĐH Văn hóa Hà Nội) bắt đầu một bước ngoặt mới của Tuấn trên con đường sự nghiệp.

Sau khi ra Bắc được một thời gian, Trịnh Tuấn đã khiến mọi người phải ngỡ ngàng khi có quyết định “dốc hầu bao” của bản thân và gia đình để thực hiện cuốn thư pháp kỷ lục “Truyện Kiều” của đại thi hào Nguyễn Du. Tác phẩm có độ dài 3.254 câu Kiều được viết trên 3 cuộn giấy lớn (mỗi cuộn dài 100m, rộng 0,84m), bằng hình thức gấp sóng tỉ lệ 10/100. Đây là bức thư pháp tiếng Việt khổng lồ đã đem lại những giá trị to lớn cho tất cả những ai quý trọng, đam mê nghiên cứu và tìm hiểu Truyện Kiều của hôm nay và mai sau. Đồng thời, bức thư pháp có một không hai này đã đưa Trịnh Tuấn vào danh sách những kỷ lục Việt Nam thời hiện đại. Hiện tác phẩm này đang được trưng bày tại Bảo tàng Nguyễn Du - Nghi Xuân - Hà Tĩnh.

Từ thành công trên, Tuấn đã “âm thầm” thực hiện một cuốn sách thư pháp mà anh đã “ôm mộng” từ lâu để đạt kỷ lục cả về quy mô lẫn thời gian thực hiện có tựa đề “Tuyên ngôn độc lập” chỉ trong vòng 21 ngày với phần nội dung (nếu tính toàn bộ thời gian cả làm bìa thì mất chưa đầy 2 tháng). Không chỉ dừng lại ở đó, văn bản thư pháp này còn thể hiện tính liên tục của lịch sử, vừa để khẳng định vai trò và tôn vinh những giá trị lịch sử cũng như nghệ thuật của 3 kiệt tác “Tuyên ngôn độc lập” bất hủ của dân tộc ta, đó là bài thơ Thần “Nam quốc sơn hà” của Lý Thường Kiệt (thế kỷ thứ X); “Bình Ngô Đại cáo” của Nguyễn Trãi (thế kỷ XV) và “Tuyên ngôn độc lập” của Chủ tịch Hồ Chí Minh (thế kỷ XX). Ba bản hùng ca ra đời đã đánh dấu ba bước ngoặt lịch sử hào hùng của dân tộc ta, khẳng định tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm, là những tuyên bố hùng hồn về chủ quyền lãnh thổ của dân tộc không ai có quyền được xâm phạm.

Ngoài những kỷ kục về kích thước, độ dày nêu trên, cuốn sách còn đặc biệt ở chỗ bìa được làm bằng gỗ vàng rè quý hiếm, bìa 1-4 dày 4 cm, nặng 120 kg. Mặt khác, bìa 1 được phối hợp nghệ thuật chạm khắc tinh xảo cho tựa đề bằng chữ thư pháp; bên trong trang ruột được làm bằng giấy xuyến chỉ bồi fomech có keo vĩnh viễn, không sợ hư hỏng nếu không dây vào axít hoặc lửa. Tất cả được thực hiện rất cầu kỳ, tinh xảo từ chất liệu đến hoa văn nền, cũng như cách bố cục trên mỗi trang sách. Những tác phẩm bất hủ này đều được chuyên gia người Trung Quốc bồi fomech, thực hiện trên nền văn hóa đặc trưng của mỗi thời kỳ như hình con rồng thời Lý; con rồng thời Lê và hình tượng hoa sen cách điệu, gáy cuốn sách có hình một chiếc bút lông.

Trịnh Tuấn tâm sự: “Nếu chúng ta đi dọc đất nước này trong một hành trình xuyên Việt, chắc ai cũng sẽ lặng đi mỗi khi dừng chân nơi nghĩa trang liệt sĩ. Lịch sử Việt Nam trải qua bao cuộc kháng chiến giành độc lập, có lẽ các trang sử đã nhuốm đỏ bởi xương máu của những người anh hùng đã ngã xuống vì nền “Độc lập”. Tác phẩm này tôi mong muốn được chép lại bằng thư pháp Việt để tôn vinh công ơn những người đã ngã xuống, hy sinh một phần xương máu và toàn thể những ai đã đóng góp sức mình cho nền độc lập lớn lao này”.

Nhà thư pháp Trịnh Tuấn trong một buổi giao lưu với các bạn trẻ đam mê thư pháp. Ảnh tư liệu

Phải tạo ra hồn chữ

Thư pháp, hiểu đơn giản là cách người viết đưa tâm lực, thần khí được tập trung cao độ của mình để thể hiện cái hồn của câu chữ. Song, đối với nhà thư pháp Trịnh Tuấn thì lời nhắc nhở của người thầy còn hơn cả nỗi ám ảnh. Thầy của anh cho rằng: “Hán Văn là của Trung Quốc, thư pháp cũng xuất phát từ bên Trung Quốc, nhưng khi vào đến Việt Nam thì cần phải có những nét đặc sắc của Việt Nam!”. Từ lời dạy bảo này, đã xuất hiện một nét bản sắc Việt ngay từ trong suy nghĩ về thư pháp của Tuấn, tuy chỉ mơ hồ thôi nhưng nó đã ảnh hưởng rất đậm nét trong nghệ thuật thư pháp của anh ở hiện tại.

Nhà thư pháp Trịnh Tuấn luôn mong muốn dành trọn đời cho nghệ thuật thư pháp.

Để phát triển một nền thư pháp Việt ngữ, ở đó con chữ tài hoa có thể chuyển tải được thần khí của người viết, thể hiện được ý nghĩa câu chữ ở các tầng bậc nghệ thuật, để trở thành một nét văn hóa trong đời sống của người Việt. Với mong ước đó, Trịnh Tuấn đã tự nỗ lực nghiên cứu và học hỏi những bậc tiền nhân đi trước để nâng cao bút lực, kỹ thuật lẫn thần khí. Bên cạnh đó, Tuấn còn tham gia giảng dạy nhiều lớp cho học trò, để rồi anh tự nhận thấy rằng cần phải có mô hình đào tạo, có chiều sâu và phải kế thừa tính liên tục. Mục đích của Tuấn “thực ra là để cầm tay cuộc đời” còn gọi là triển lãm để “gọi cho hay” chứ có “đao to búa lớn” gì đâu! - Tuấn tự nhủ.

Thông điệp của cuốn sách là thông điệp về lịch sử. Trong lịch sử Việt Nam, cứ khoảng 500 năm lại có một bản Tuyên ngôn. Nếu bài thơ Thần của Lý Thường Kiệt khẳng định chủ quyền và quyết tâm đánh giặc, bản “Bình Ngô Đại cáo” của Nguyễn Trãi tôn vinh chiến thắng quân Minh và khẳng định nền độc lập của Đại Việt từ trước đến thời điểm đó thì bản “Tuyên ngôn độc lập” ngày 2-9-1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã làm nên một nước Việt Nam mới như ngày hôm nay.

Mong ước lớn nhất của Tuấn qua cuộc triển lãm bộ sách “Tuyên ngôn độc lập” là mong các bạn trẻ nhìn về quá khứ, hãy suy nghĩ và hành động theo lý tưởng cách mạng và sự tri ân đối với các anh hùng, liệt sĩ đã ngã xuống vì nền độc lập của dân tộc. Tuấn luôn suy nghĩ rằng, phải dám nghĩ và dám làm (anh tiết lộ một câu ngạn ngữ của người Nhật mà anh rất tâm đắc: “Tôi có thể!” để làm phương châm sống và làm việc cho mình). Cũng theo anh, Việt Nam là một đất nước có kho tàng lịch sử, văn chương vô cùng lớn từ hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước cho đến thời đại ngày nay. Đây là một nguồn tri thức rộng lớn không bao giờ cạn cho những ai đã và đang đam mê, muốn dành trọn cuộc đời mình cho nghệ thuật thư pháp. Nếu có sức tôi sẽ làm tất cả - Tuấn khẳng định!”.

Thủy Liên – Đài Sơn