Mỹ tiến thoái lưỡng nan trong vấn đề Ai Cập

Đất nước Ai Cập đã có tổng thống đắc cử sau khi ông Mohammed Mursi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vòng hai. Tuy nhiên, dư luận truyền thông Mỹ cho rằng việc ứng cử viên của tổ chức “Anh em Hồi giáo” lên làm tổng thống sẽ là một nhân tố bất ổn mới trong chính sách của Mỹ với Trung Đông.

Theo FOX News, việc ông Mursi ngày 24/6 tuyên bố đắc cử tổng thống đã kết thúc giai đoạn lộn xộn đầu tiên trong tiến trình của Ai Cập tiến tới một nền dân chủ, nhưng nó cũng mở đầu cho một cuộc giành giật, đấu đá quyền lực giữa tổ chức “Anh em Hồi giáo” mà ông Mursi là đại diện với bên kia là giới quân sự mà gần đây đã ban hành sắc lệnh sửa đổi Hiến pháp theo đó tước bỏ nhiều quyền lực của tổng thống.

Tổng thống đắc cử Mohamed Mursi

Kênh truyền hình Mỹ CNN thì cho rằng kết quả bầu cử đã đẩy Ai Cập vào trạng thái bị phân cực sâu sắc giữa nhiều bên, trước hết là những người ủng hộ ứng cử viên - cựu Thủ tướng Ahmed Shafiq, người cam kết sẽ tái lập sự ổn định và không để Ai Cập trở thành một nhà nước chuyên quyền độc đoán với bên kia là phái gồm những người từng háo hức về một sự chuyển đổi dân chủ triệt để và những người ủng hộ tổ chức Anh em Hồi giáo tự cho mình là lực lượng chính trị hùng mạnh nhất ở Ai Cập nhưng từng bị bỏ tù và cấm hoạt động dưới thời Mubarak. Một thế lực hùng mạnh khác là giới tướng lĩnh cầm quyền mà đại diện là Hội đồng Tối cao các lực lượng vũ trang (SCAF). Nhóm tướng lĩnh thuộc SCAF, những người đã tự cho mình quyền là những trọng tài phân xử mọi vấn đề lớn của quốc gia, từ việc soạn thảo Hiến pháp, luật pháp, thậm chí cả ngân sách của quốc gia.

Trong khi đó, báo “Washington Post” cho rằng kết quả bầu cử tại Ai Cập phản ánh rõ ảnh hưởng rất hạn chế của Mỹ trong quá trình chuyển đổi ở Ai Cập. Thắng lợi của ứng cử viên đại diện cho một nhóm Hồi giáo là một kết cục mà chính quyền Obama không mong muốn nhưng đành phải chấp nhận. Rủi ro lớn nhất đối với chính sách của chính quyền Obama là thỏa thuận hòa bình Israel-Ai Cập mà các chính quyền thay nhau lên cầm quyền ở Mỹ đã phải rất vất vả duy trì áp lực mới buộc được cựu Tổng thống Mubarak và giới tướng lĩnh Ai Cập giữ lời hứa, thực thi đầy đủ các cam kết trong bản thỏa thuận này để đổi lấy khoản viện trợ quân sự khoảng 1,5 tỷ USD mỗi năm.

Ông Mursi đã chính thức ghi tên mình vào lịch sử sau khi trở thành tổng thống Hồi giáo đầu tiên tại quốc gia đông dân nhất trong thế giới Arab. Mursi chưa bao giờ được xem là người đưa ra sáng kiến trong tổ chức Anh em Hồi giáo, thay vào đó, ông được biết đến như một người thực thi chính sách của tổ chức. Các nhà phân tích cho rằng Mursi thuộc phái cứng rắn có thái độ khắt khe và không thích thỏa hiệp của tổ chức Anh em Hồi giáo. Trên con đường chính trị, ông Mursi đã xây dựng mối quan hệ thân thiết với hai phó thủ lĩnh nhiều quyền lực của tổ chức này là Mahmoud Ezzat và Khairat el-Shater. Cựu thành viên ly khai của tổ chức Anh em Hồi giáo Abdel-Sattar el-Meligi (vốn bất bình với sự thâu tóm quyền lực của el-Shater) nhận định: "Tuy không có tài năng nổi bật nào song Mursi luôn là người trung thành và tuân thủ mệnh lệnh của các lãnh đạo Anh em Hồi giáo, những người luôn tự cho mình là tầng lớp quý tộc trong giới Hồi giáo. Mursi sẽ làm những gì mà tổ chức này muốn mà không có bất kỳ sáng tạo hay ý kiến độc lập nào". Nhiều người Ai Cập cho rằng dù là tổng thống song thực chất ông Mursi sẽ nhận chỉ đạo từ ông el-Shater - từng là ứng cử viên số 1 trong cuộc bầu cử tổng thống của tổ chức này song đã bị truất quyền tranh cử do bản án dưới thời Mubarak. Mursi chỉ được coi là một ứng cử viên thay thế và nhiều người đã gọi ông bằng một biệt danh mỉa mai: "Chiếc lốp dự phòng".

Theo các chuyên gia, mặc dù đổ ra đường ăn mừng chiến thắng trong cuộc bầu cử tự do đầu tiên, nhưng nhiều người Ai Cập vẫn đang chờ xem ông Mursi sẽ tìm cách nào để nắm quyền lãnh đạo và chỉ huy quân đội để rồi từ đó giành lại những quyền lực mà ông đã bị tước bỏ cách đây ít ngày.

Minh Tâm