Hoàn thiện thể chế pháp lý để truy cứu trách nhiệm với hành vi mua bán bào thai

Qua nghiên cứu Báo cáo công tác phòng ngừa, phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật năm 2019 của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra về công tác phòng ngừa, phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, đại biểu Hứa Thị Hà (Tuyên Quang) nhất trí với đánh giá của Chính phủ về công tác phòng ngừa, phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật.

Theo số liệu của Thư viện của Quốc hội cung cấp thì trong 6 tháng đầu năm 2019 các lực lượng chức năng đã khởi tố 67 vụ, 112 bị can về tội mua bán người. Viện kiểm sát nhân dân các cấp đã truy tố 86 vụ, với 152 bị can. Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm 51 vụ, với 96 cáo và đã giải quyết, xét xử 31 vụ, với 59 bị cáo.

“Từ những số liệu trên cho thấy tình hình mua bán người vẫn diễn ra hết sức phức tạp, nhất là địa bàn miền núi khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số”, đại biểu nói.

Trong đó, vấn đề mua bán bào thai làm một hành vi mới, hết sức nguy hiểm, chưa có trong tiền lệ nên việc điều tra, xét xử gặp nhiều khó khăn, hành vi này cũng được chưa được nhìn nhận, phân tích thấu đáo về phạm trù đạo đức và pháp lý.

Đại biểu Hứa Thị Hà (Tuyên Quang) đề nghị đẩy mạnh công tác tuyên truyền về công tác phòng, chống mua bán người (ảnh QH)

Đại biểu dẫn ví dụ chỉ trong một huyện Kỳ Sơn của Nghệ An, cơ quan công an đã phát hiện 25 trường hợp phụ nữ Khơ Mú mang thai vào những tháng cuối bị rủ rê, lôi kéo sang Trung Quốc bán bào thai, thậm chí có những người không chỉ thực hiện hành vi này một lần.

“Những đứa trẻ đã bị định đoạt số phận ngay từ khi trong bụng mẹ, thậm chí ngay từ khi chúng chưa tồn tại dưới bất cứ hình dạng nào, liệu có ai bảo đảm rằng những đứa trẻ này được các nhà hiếm muộn nuôi dưỡng hay lại chuyển đi đâu với mục đích gì”, đại biểu nói.

Việc mua bán làm ảnh hưởng xấu đến đạo đức, lối sống thuần phong, mỹ tục của người Việt Nam, làm hoen ố tình mẫu tử thiêng liêng, tạo ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng trong xã hội, để phát hiện vụ việc là rất khó khăn. Những người mẹ có tâm lý muốn che giấu khó phát hiện, một người phụ nữ mang thai có thể đi nơi khác sinh con mà không khai báo tạm trú, tạm vắng với chính quyền địa phương.

Theo Bộ luật Hình sự hiện hành thì có 2 điều quy định về tội phạm buôn bán người ở Điều 150 về tội mua bán người và Điều 151 về tội mua bán người dưới 16 tuổi. Theo quy định thì người dưới 16 tuổi được hiểu là những đứa trẻ từ khi lọt lòng người mẹ đến khi 16 tuổi. Như vậy các văn bản quy phạm pháp luật và giải thích luật thì thai nhi chưa được coi là trẻ em, chưa được thừa nhận là công dân nên chế tài xử lý còn gặp nhiều khó khăn và vất vả cho cơ quan tố tụng.

Việc mua bán là trái với quy định của pháp luật. Người phụ nữ được đưa ra nước ngoài sinh con không lường hết được hậu quả nguy hiểm cho bản thân. Tuy nhiên, đến nay chưa được đánh giá một cách tổng thể và chưa có các biện pháp phòng ngừa một cách hiệu quả.

Từ thực tiễn này, đại biểu đề nghị Chính phủ hoàn thiện thể chế pháp lý đối với những thủ đoạn mới để có cơ sở truy cứu trách nhiệm hình sự đối những hành vi nguy hiểm này.

Chính quyền địa phương cần quản lý chặt chẽ địa bàn, nhất là việc khai báo tạm vắng, tạm trú. Tăng cường công tác theo dõi dân số, kế hoạch hóa gia đình, xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở vững mạnh bám nắm địa bàn, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội, nhất là Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp bởi chị em phụ nữ là những người dễ gần gũi, chia sẻ, động viên, nắm được tâm tư nguyện vọng để đề ra những giải pháp thiết thực nhằm hạn chế tình trạng này.

“Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục trên diện rộng và chiều sâu về công tác phòng, chống mua bán người với nhiều hình thức, nội dung phong phú và đa dạng. Trong đó, trọng tâm là Luật Phòng, chống mua bán người, Bộ luật Hình sự và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan”, đại biểu nhấn mạnh.