Đại biểu Quốc hội: cần tính toán để có lộ trình thu thuế đặc biệt với nước ngọt

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày báo cáo. Ảnh: quochoi.vn

Đề xuất từ năm 2027 áp dụng thuế suất 8%, từ năm 2028 áp dụng thuế suất 10% với nước giải khát có đường

Trước thảo luận, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Thuế Tiêu tục đặc biệt (TTĐB) sửa đổi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Dự thảo Luật gồm IV chương và 11 điều. Đáng lưu ý, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với đề xuất của Chính phủ để chỉnh lý Dự thảo Luật theo hướng quy định điều hòa nhiệt độ có công suất trên 18.000 BTU đến 90.000 BTU thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB (không thu thuế với máy điều hoà có công suất nhỏ hơn 18.000 BTU và trên 90.000 BTU).

Chủ nhiệm Phan Văn Mãi cũng cho biết, việc bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế TTĐB là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm. Đây là bước đi đầu tiên trong tiến trình thực hiện các giải pháp nhằm hạn chế việc sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm có nhiều đường trong thực phẩm, đồ uống - một trong những nguyên nhân gây thừa cân, béo phì và các bệnh không lây nhiễm liên quan đến chế độ ăn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để có thể cân nhắc khả năng bổ sung các sản phẩm khác có chứa đường vào diện chịu thuế TTĐB. Tại dự thảo Luật quy định, nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5g/100ml thuộc diện chịu thuế TTĐB.

Theo ông Phan Văn Mãi, vì mặt hàng này mới được bổ sung vào đối tượng chịu thuế nên cần có lộ trình thực hiện để các doanh nghiệp có thời gian thích ứng, điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh, từng bước chuyển đổi sang các sản phẩm có hàm lượng đường thấp.

“Tiếp thu ý kiến đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với đề xuất của cơ quan soạn thảo xin được chỉnh lý Dự thảo Luật theo hướng quy định lộ trình thực hiện: Từ năm 2027 áp dụng thuế suất 8%, từ năm 2028 áp dụng thuế suất 10%” - Chủ nhiệm Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Làm rõ phạm vi đối tượng, bổ sung định nghĩa cụ thể loại đồ uống có đường bị đánh thuế

Thảo luận về vấn đề này, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (đoàn tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, cần cân nhắc kỹ và có lộ trình hợp lý hơn khi áp thuế với nước ngọt. Theo đại biểu, lập luận được Chính phủ đưa ra để áp thuế này là để ngăn nguy cơ béo phì ở trẻ em, nhưng thực tế có nhiều sản phẩm dẫn tới bệnh lý này, không chỉ nước ngọt. "Hiện nhiều người "mê" nhất là trà sữa, cả trẻ em, người lớn. Nhiều loại thực phẩm, bánh ngọt, kẹo... được bán tràn lan ở các quán ăn vỉa hè, chứ không chỉ nước ngọt. Nếu thu thì các sản phẩm khác có đường cũng phải thu, ví dụ bánh kẹo ngọt hơn nước ngọt lại không chịu thuế" - đại biểu nói. Đồng thời cho rằng cơ quan soạn thảo cần tính toán để có lộ trình thu thuế đặc biệt với nước ngọt hợp lý hơn.

Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (đoàn tỉnh Đồng Tháp) thảo luận. Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu dẫn ra, hiện 107 quốc gia trên thế giới, riêng khu vực ASEAN có 7 nước đánh thuế TTĐB với nước ngọt. Tại báo cáo giải trình, tiếp thu Dự thảo Luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng nêu quan điểm lộ trình áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước ngọt từ năm 2027, mức 8%. Từ 2028, thuế với mặt hàng này tăng lên 10%.

Cùng về vấn đề này, đại biểu Quốc hội Trần Văn Khải (đoàn tỉnh Hà Nam) - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội cho rằng, quy định này chưa hợp lý vì phạm vi chưa rõ ràng và có thể gây tác động ngoài mong muốn. Khái niệm “nước giải khát có đường theo tiêu chuẩn Việt Nam” chưa được định nghĩa cụ thể, dẫn đến lo ngại sản phẩm tự nhiên (như nước dừa, nước trái cây) có thể bị đánh đồng với nước ngọt có gas. Mặt khác, chỉ đánh thuế đồ uống có đường là chưa toàn diện; cần kết hợp các giải pháp khác như tăng cường truyền thông về dinh dưỡng để thay đổi hành vi tiêu dùng, vì mức thuế 10% có thể quá thấp để tác động đến sức khỏe cộng đồng.

Từ phân tích đó, đại biểu đề nghị làm rõ phạm vi đối tượng chịu thuế, bổ sung định nghĩa cụ thể loại đồ uống có đường bị đánh thuế TTĐB, loại trừ các sản phẩm dinh dưỡng hoặc có nguồn gốc tự nhiên (nước ép 100% trái cây, sữa, nước dừa nguyên chất…) nhằm tránh đánh thuế nhầm lên ngành nông nghiệp, đồng thời tạo sự minh bạch cho doanh nghiệp nhập khẩu và sản xuất trong nước.

Song song đó, xây dựng lộ trình áp thuế phù hợp - có thể lùi thời điểm áp thuế đến năm 2027 với mức khởi điểm thấp (ví dụ 5-8% trong năm đầu) rồi tăng lên 10% sau, giúp doanh nghiệp (đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ) có thời gian thích ứng và cải tiến công thức giảm đường. Điều này vừa đảm bảo lợi ích Nhà nước (tăng thu và giảm gánh nặng bệnh tật về sau), lợi ích nhân dân (sức khỏe được cải thiện), lại hài hòa lợi ích doanh nghiệp (có lộ trình điều chỉnh sản xuất phù hợp, khuyến khích nghiên cứu đồ uống ít đường). Khuyến khích đổi mới sáng tạo trong ngành thực phẩm phát triển các sản phẩm nước giải khát ít đường, sử dụng chất tạo ngọt tự nhiên an toàn, qua đó thúc đẩy khoa học công nghệ trong nước và đáp ứng xu hướng tiêu dùng lành mạnh.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Yến Nhi (Đoàn Bến Tre) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga - Phó đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương ủng hộ việc đánh thuế đặc biệt với nước ngọt như tại Dự thảo Luật. Ngoài tăng thu ngân sách, việc áp thuế mặt hàng này còn định hướng tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy doanh nghiệp cải tiến sản phẩm lành mạnh hơn.

Theo đại biểu, thực tế, nhiều nước như Thái Lan, Philippines, Anh, Mexico... đã áp thuế với đồ uống có đường và giảm tiêu dùng sản phẩm có đường cao, tăng nhận thức về dinh dưỡng và thêm nguồn lực tài chính cho các chương trình y tế dự phòng. Tuy vậy, đại biểu đề nghị Dự thảo Luật quy định rõ hơn ngưỡng đường từ 5 gram một 100ml trở lên theo tiêu chuẩn Việt Nam để tránh áp dụng tràn lan với các sản phẩm có lợi sức khoẻ (sữa, nước trái cây nguyên chất).

"Điều này giúp chính sách thuế hướng trúng vào nhóm sản phẩm cần điều chỉnh mà không ảnh hưởng tiêu cực đến các ngành sản xuất thực phẩm lành mạnh" - đại biểu nói thêm.

Đánh giá cao cơ quan soạn thảo bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế TTĐB, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (Đoàn Bến Tre) phân tích hiện nay thế hệ trẻ có thói quen tiêu dùng đáng báo động khi sử dụng các loại nước ngọt có hàm lượng đường cao và thức ăn nhanh, gây ra tình trạng béo phì.

Theo đại biểu, bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế TTĐB nhằm định hướng thói quen tiêu dùng cho người dân, nhất là giới trẻ, hướng giới trẻ hạn chế thói quen sử dụng thức ăn nhanh, uống nhiều nước có đường... sẽ gây ra hệ lụy xấu đối với sức khỏe. Cùng với đánh thuế, ngành y tế cần tăng cường tuyên truyền về nguy cơ sử dụng thức uống có đường, thức uống đường phố… Tuy nhiên, đại biểu Yến Nhi đề nghị, quy định đánh thuế TTĐB với nước giải khát có đường cần loại trừ đối với nước uống trái cây tự nhiên, ví dụ như nước dừa có thể có hàm lượng đường trên 5g/100ml nhưng lại tốt cho sức khỏe.

“Chúng ta cần đẩy mạnh công tác giáo dục, truyền thông mang tính cảnh báo với tác hại khi sử dụng quá nhiều nước giải khát có hàm lượng đường cao. Đồng thời, cần loại trừ các loại đồ uống có hàm lượng đường trên 5g/100ml được sản xuất từ trái cây tự nhiên như mía, nước dừa” - đại biểu kiến nghị.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo tại Kỳ họp. Ảnh: Quochoi.vn

Trong phát biểu giải trình tại phiên thảo luận, liên quan vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, quá trình soạn thảo, lấy ý kiến Bộ nhận được nhiều ý kiến trái chiều việc áp thuế hay không với nước ngọt. Bộ trưởng khẳng định, có căn cứ rõ ràng để quyết định áp thuế với nước ngọt. Trong đó, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo Việt Nam, một trong số quốc gia tiêu thụ nước ngọt ngày càng lớn, nguy cơ béo phì cao, cần "đánh thuế càng sớm, càng cao càng tốt với nước giải khát có đường".

"Cá nhân tôi cũng cho rằng phải đánh thuế nước ngọt sớm hơn, không thể để thế hệ con em tới khi bị béo phì, nhiễm bệnh tật rồi mới có biện pháp ngăn ngừa" - Bộ trưởng Bộ Tài chính nói.

Đồng thời thông tin thêm, theo số liệu của WHO, mỗi người Việt tiêu thụ khoảng 46,5% đường tự do một ngày, phần lớn trong số này đến từ nước giải khát có đường. Đây là nguyên nhân gây béo phì, thừa cân. Tổ chức này khuyến nghị Việt Nam áp thuế tối thiểu 20% với nước ngọt.

	Lý do chỉ định chức danh thuộc HĐND, UBND tại các đơn vị hành chính sau sắp xếp
	Đề nghị làm rõ hơn khái niệm “hóa chất nguy hiểm”
	Đề xuất phân cấp cho địa phương trong điều chỉnh quy hoạch tỉnh sau sắp xếp đơn vị hành chính