Chủ động xây dựng, hoàn thiện thể chế kiến tạo phát triển của địa phương

Các đại biểu tham dự Hội nghị

Chủ trì hội nghị có các Ủy viên Bộ Chính trị: Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh.

Dự hội nghị có các Phó Chủ tịch Quốc hội; lãnh đạo các cơ quan của Quốc hội; đại diện các ban, ngành T.Ư; đại diện lãnh đạo Đoàn đại biểu Quốc hội các địa phương và HĐND 25 tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư khu vực phía Bắc.

Đại biểu TP Hà Nội dự hội nghị có Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Nguyễn Ngọc Tuấn; Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND TP Phùng Thị Hồng Hà; Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội TP Phạm Thị Thanh Mai.

Đổi mới mạnh mẽ trong hoạt động

Trong báo cáo tổng kết tình hình tổ chức và hoạt động của HĐND các tỉnh, TP, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho biết, nhiệm kỳ 2016-2021 là nhiệm kỳ đầu tiên HĐND các cấp thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương, tổ chức và hoạt động của HĐND các cấp có nhiều đổi mới rõ rệt, mang dấu ấn mạnh mẽ, như tăng số lượng đại biểu HĐND chuyên trách; chất lượng đại biểu HĐND được chú trọng; hoạt động ngày càng chủ động, thực chất… Công tác giám sát đã bảo đảm công khai, minh bạch, rõ người, rõ việc, nội dung bám sát với yêu cầu thực tiễn, góp phần hoàn thiện thể chế và đưa pháp luật vào cuộc sống.

Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho biết, HĐND TP Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh, mặc dù là năm đầu tiên thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị, nhưng đã chủ động, trách nhiệm và quyết tâm cao trong việc tham mưu cấp ủy chuẩn bị được đầy đủ số lượng đại biểu HĐND và nhân sự đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách, hoàn thành tốt việc kiện toàn tổ chức, bộ máy chính quyền địa phương các cấp đúng theo cơ cấu, thành phần và dự kiến của cấp ủy Đảng.

Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh báo cáo tại hội nghị

Việc tổ chức nhiều kỳ họp chuyên đề trong năm đã góp phần chủ động trong việc quyết định các vấn đề quan trọng ở địa phương và kịp thời kiện toàn công tác tổ chức của HĐND đảm bảo hoạt động được liên tục; hoạt động giám sát chuyên đề có trọng tâm, trọng điểm bám sát nghị quyết của HĐND tỉnh, thành phố phương thức giám sát theo hướng gọn về thành phần, tăng cường hoạt động khảo sát trước khi tổ chức giám sát…

Bên cạnh những kết quả đạt được, bà Nguyễn Thị Thanh cũng cho biết, theo báo cáo từ các địa phương, hoạt động của HĐND vẫn còn một số tồn tại hạn chế. Trong đó, hoạt động chất vấn ở một số nơi vẫn còn hình thức; tổ đại biểu HĐND, đại biểu HĐND còn lúng túng về phương pháp, cách thức, nội dung giám sát; tiếp xúc cử tri ở nhiều nơi còn tình trạng tiếp xúc “đại cử tri” là phổ biến; hiệu quả của công tác giám sát chưa cao, trong đó giám sát chuyên đề, hoạt động tái giám sát còn ít; Hoạt động giải trình tại phiên họp của Thường trực HĐND có nơi, có lúc còn hình thức, chất lượng chưa sâu…

Về nhiệm vụ năm 2022, Trưởng ban Công tác đại biểu cho rằng, HĐND các cấp cần tiếp tục đổi mới về phương thức, cách thức tổ chức, nâng cao chất lượng hoạt động. Triển khai có hiệu quả việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 để HĐND thực sự là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.

Trong đó, tăng cường hoạt động gắn bó đại biểu với cử tri, khắc phục cho được tình trạng tiếp xúc “đại cử tri”; chủ động tham gia từ sớm, từ xa của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND trong việc thẩm tra và cho ý kiến vào dự thảo Nghị quyết trình tại kỳ họp, tổ chức giám sát, chất vấn, giải trình, cách thức điều hành phiên họp dân chủ, khoa học, trách nhiệm, kỳ họp HĐND đảm bảo đúng quy định và linh hoạt, thích ứng với tình hình dịch tại địa phương. Công tác giám sát tổ chức theo hướng rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm; cần tiếp tục nâng cao chất lượng kỳ họp của HĐND các cấp. Nội dung Nghị quyết của HĐND khi được ban hành phải bảo đảm tính khả thi cao, không trái thẩm quyền, góp phần quan trọng giải quyết những vấn đề "nóng" và "điểm nghẽn", đang được cử tri và dư luận quan tâm, bao quát trên nhiều lĩnh vực, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.

Trong hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp, cần tập trung vào những vấn đề "nóng", những vấn đề quan trọng của địa phương, được đông đảo cử tri và dư luận quan tâm, có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, người nêu câu hỏi chất vấn ngắn gọn, rõ ràng, đúng thẩm quyền, không chất vấn theo kiểu "hỏi để biết". Nội dung trả lời phải trọng tâm, ngắn gọn, phải xác định được nguyên nhân, trách nhiệm và biện pháp khắc phục những hạn chế, yếu kém, tồn tại mà đại biểu HĐND đã đặt ra....

Tăng đại biểu chuyên trách giúp nâng hiệu quả hoạt động

Tham luận tại hội nghị, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND TP Hà Nội Phùng Thị Hồng Hà khẳng định, việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và thí điểm bố trí chức danh đại biểu hoạt động chuyên trách tạo điều kiện thuận lợi trong hoạt động của HĐND, cũng đòi hỏi HĐND TP Hà Nội cần tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng các hoạt động, trong đó có hoạt động giám sát.

Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND TP Hà Nội Phùng Thị Hồng Hà tham luận tại hội nghị

Để hoạt động giám sát của HĐND thực sự phát huy hiệu quả hơn nữa, thể hiện được tính đặc thù của mô hình chính quyền đô thị, thay mặt Thường trực HĐND TP Hà Nội, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND TP đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo ban hành các quy định, hướng dẫn cụ thể về cơ chế giám sát, cũng như quy định rõ các hình thức giám sát của HĐND TP, HĐND quận, thị xã với UBND phường khi thực hiện mô hình chính quyền đô thị; quy định cụ thể về thẩm quyền, nhiệm vụ đối với cơ quan giám sát để có thể phát huy vai trò giám sát, vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương.

Phó Chủ tịch Thường trực HĐND TP cho biết, nhiệm kỳ 2021-2026, HĐND TP Hà Nội tiếp tục đề xuất Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội quan tâm, chỉ đạo để bố trí tối đa số lượng đại biểu chuyên trách HĐND quận, huyện, thị xã theo quy định của Luật. Trong Kế hoạch hoạt động của các Ban thuộc HĐND thành phố đều có sự phân công cụ thể các nội dung tới từng đại biểu chuyên trách, đảm bảo mỗi đầu việc đều có người chủ trì chịu trách nhiệm, người phối hợp, thời gian và tiến độ thực hiện. Là thành phần nòng cốt trong các cuộc giám sát, làm việc tại cơ sở, trước và trong các cuộc giám sát, các đại biểu chuyên trách đều nghiên cứu, tìm hiểu kỹ nội dung giám sát, thu thập các thông tin cần thiết. Vì vậy các nhận định, đánh giá, các câu hỏi giám sát của đại biểu chuyên trách đều cụ thể, khách quan, chỉ rõ được những hạn chế, tồn tại trong việc thực hiện nhiệm vụ của đối tượng giám sát, từ đó góp phần tháo gỡ khó khăn cho đơn vị.

“Có thể nói, các đại biểu chuyên trách có vai trò rất lớn và đóng góp quan trọng trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát của HĐND TP Hà Nội. Số lượng đại biểu chuyên trách được bố trí như hiện nay, cùng với việc phân công, bố trí từng đại biểu chuyên trách theo dõi từng nhóm nội dung với từng lĩnh vực cụ thể đã giúp hoạt động giám sát bảo đảm sâu, rộng, cụ thể, chuyên nghiệp hơn, theo đến tận cùng vấn đề” - Phó Chủ tịch thường trực HĐND TP Hà Nội nhấn mạnh.

Từ đó, Thường trực HĐND TP Hà Nội kiến nghị tăng số lượng đại biểu HĐND chuyên trách cấp Thành phố và tăng số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách của HĐND quận, thị xã để đảm bảo hiệu quả hoạt động của HĐND. "Thực tế chỉ ra, việc tăng thêm đại biểu chuyên trách giúp cho hoạt động của HĐND các cấp được sâu hơn, rộng hơn và chất lượng được nâng cao hơn"- Phó Chủ tịch Thường trực HĐND TP Hà Nội nhấn mạnh.

Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động HĐND

Phát biểu kết luận hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị rà soát, xây dựng hoặc hoàn thiện và tổ chức thực hiện Đề án tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng kỳ họp HĐND, chất lượng hoạt động của Thường trực HĐND, các ban, các tổ đại biểu và đại biểu HĐND để thực hiện tốt nhất nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND tỉnh, thành phố cả về tổ chức và bảo đảm thi hành Hiến pháp, pháp luật.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu kết luận hội nghị

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu, HĐND các tỉnh, thành phố tiến hành rà soát, xây dựng, trình cấp ủy cùng cấp thông qua chủ trương hoặc HĐND ban hành Nghị quyết về chương trình xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật cho cả nhiệm kỳ để chủ động từ sớm, từ xa trong xây dựng, hoàn thiện khung khổ, thể chế kiến tạo phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Chú trọng việc thể chế hóa, cụ thể hóa các Nghị quyết đặc thù của Quốc hội đối với mô hình tổ chức chính quyền và cơ chế, chính sách đặc thù cho một số địa phương.

HĐND cấp tỉnh cần kịp thời ban hành các Nghị quyết để tổ chức thực hiện và giám sát việc tổ chức thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội, tài chính - ngân sách, đầu tư công năm 2022, các chương trình mục tiêu quốc gia, nhất là Chương trình phòng, chống dịch Covid-19 giai đoạn 2022-2023 theo phương châm thích ứng linh hoạt, an toàn, kiểm soát hiệu quả dịch và Chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội, các giải pháp tài chính - tiền tệ trong 2 năm 2022-2023, phấn đấu hoàn thành cao nhất các chỉ tiêu, mục tiêu năm 2022.

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đối với tổ chức hoạt động của HĐND; chủ động tham mưu cấp ủy trong việc kiện toàn các chức danh còn thiếu so với quy định và công tác quy hoạch đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách nhiệm kỳ 2026-2031. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tiếp tục làm rõ nội hàm, hoàn thiện các văn bản hướng dẫn và giám sát hoạt động của HĐND; nghiên cứu đổi mới việc tổ chức hội nghị HĐND theo khối tỉnh, thành phố...

Quang cảnh hội nghị

Trong năm 2022, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Ban Công tác đại biểu chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan và HĐND các tỉnh, thành phố xây dựng Đề án “Tăng cường sự chỉ đạo và trách nhiệm giám sát, hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với hoạt động của HĐND các cấp, tăng cường sự gắn kết của các cơ quan của Quốc hội với HĐND các cấp” và dự thảo “Nghị quyết về hướng dẫn một số hoạt động giám sát của HĐND” trình Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành. “Đề nghị Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố tích cực đóng góp cụ thể vào dự thảo Đề án và dự thảo Nghị quyết để khi ban hành đáp ứng được yêu cầu thực tiễn”- Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị tăng cường giao lưu, học hỏi kinh nghiệm hoạt động giữa các HĐND tỉnh, thành phố và các cơ quan của Quốc hội; tăng cường sử dụng chuyên gia, cộng tác viên trong hoạt động của HĐND...