Chỉ có hơn 50% sinh viên tốt nghiệp làm đúng ngành đào tạo

Chỉ có hơn 50% sinh viên tốt nghiệp làm đúng ngành đào tạo

Chiều 8/10, tại Hà Nội, Trung tâm Hỗ trợ đào tạo và Cung ứng nhân lực (Bộ GD&ĐT) phối hợp với Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) và một số đơn vị tổ chức hội thảo với chủ đề: "Hướng nghiệp suốt đời - Gắn kết gia đình, nhà trường, người học, người lao động và doanh nghiệp trong kỷ nguyên 4.0".

Chỉ có hơn 50% sinh viên tốt nghiệp làm đúng ngành đào tạo

Phát biểu tại hội thảo, ông Bùi Văn Linh, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ đào tạo và cung ứng nhân lực – Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, trong năm 2021, số sinh viên tốt nghiệp làm đúng ngành đào tạo là 56%, số còn lại là chỉ liên quan đến ngành đào tạo (25%), thậm chí không liên quan đến ngành đào tạo (19%).

Theo thống kê của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, trong quý II năm 2022, xu hướng tuyển dụng của thị trường lao động đối với nhân lực trình độ đại học là 49,7%, cao đẳng và trung cấp là 30,5% trong khi nhu cầu của người tìm việc có trình độ đại học là 61,1%, cao đẳng và trung cấp là 33%...

Các con số thống kê cho thấy có sự chênh lệch đáng kể giữa cung và cầu lao động cả về cơ cấu trình độ và chuyên môn đào tạo. Điều này phần nào phản ánh những bất cập trong công tác hướng nghiệp, phân luồng trong các cơ sở giáo dục cũng như quá trình tự định hướng và lựa chọn nghề nghiệp của người học.

Ông Bùi Văn Linh, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ đào tạo và cung ứng nhân lực – Bộ Giáo dục và Đào tạo

Tham dự Hội thảo, Thạc sĩ Tâm lý hướng nghiệp Trần Phương, phụ trách Phòng Nghiên cứu và Dự án, Trung tâm Hỗ trợ đào tạo và Cung ứng nhân lực TSC, Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhận định, công tác hướng nghiệp trong nhà trường đã diễn ra trong nhiều năm nay. Đây là xu hướng không chỉ có ở Việt Nam mà nhiều quốc gia đã tổ chức sớm, song hành cùng hoạt động giáo dục trong nhà trường. Tuy nhiên, hoạt động hướng nghiệp đã mở rộng rất nhiều, không chỉ gói gọn trong nhà trường và đi kèm khái niệm mới.

"Theo quan niệm truyền thống, giáo dục hướng nghiệp chỉ gắn với khâu chọn nghề, phạm vi diễn ra trong các trường phổ thông, đối tượng là học sinh THCS đến THPT. Còn theo quan điểm mới không chỉ dừng lại ở khâu chọn nghề mà còn gắn với giai đoạn thích ứng nghề. Hoạt động chọn nghề, thích ứng nghề là quá trình tương tác lâu dài, không mang tính thời điểm", ông Trần Phương cho biết.

Hướng nghiệp thực sự phải gắn kết giữa gia đình - nhà trường - người học

Hội thảo "Hướng nghiệp suốt đời - Gắn kết gia đình, nhà trường, người học, người lao động và doanh nghiệp trong kỷ nguyên 4.0"

Thực tế có những bất cập trong công tác hướng nghiệp đã thấy rõ. Việc thiếu thừa lao động trên thị trường càng khiến công tác này bộc lộ những bất cập. Như vậy, theo PGS.TS Nguyễn Quang Liệu, hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn, việc hướng nghiệp cho học sinh là vô cùng quan trọng. Chọn đúng ngành yêu thích, các em phát huy được năng lực. Chọn sai ngành hết sức nguy hại.

“Việc chọn ngành chính xác không chỉ cho sinh viên mà cho cả xã hội, tránh được tình trạng nhân lực thừa hoặc thiếu. Vì sao sinh viên ra trường thất nghiệp nhiều trong khi thị trường lao động không có? Đó là công tác hướng nghiệp thời gian qua làm chưa tốt, còn có khoảng trống mênh mông". – ông Liệu nói.

Đứng trước thực trạng vậy, ai sẽ là người tư vấn cho các em – GS.TS Liệu đặt câu hỏi. Các em khó có thể trông chờ hoàn toàn vào gia đình, bởi lẽ không phải gia đình nào cũng biết để mà tư vấn. Vậy nên theo GS.TS Liệu, muốn hướng nghiệp được thì phải nắm được số liệu, căn cứ vào thực tiễn chứ không phải áp đặt ý kiến chủ quan của bố hoặc mẹ.

“Hướng nghiệp thực sự phải gắn kết giữa gia đình - nhà trường - người học - người lao động - doanh nghiệp. Nhiệm vụ của chúng ta là giúp các em biết được 5-10 năm sau sẽ làm gì. Công tác hướng nghiệp từ THPT giúp các em biết được sau 3 năm học sẽ chọn trường đại học nào phù hợp. Sau đó lên đại học là sự kết hợp hướng nghiệp với khởi nghiệp. Thực tế chúng tôi thấy rằng các em sinh viên hiện nay mơ hồ không biết học để làm gì". – quan điểm của ông.

Nhấn mạnh việc định hướng cũng cần có những quy trình cụ thể, PGS. TS. Trần Thành Nam, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, bất cứ học sinh, sinh viên nào cũng cần nắm quy trình định hướng nghề nghiệp với 8 bước.

“Cụ thể, bước 1 xác định điều muốn làm (thích làm gì, thích điều gì, các giá trị mang lại hạnh phúc). Bước 2 xác định những khả năng có thể làm tốt (sức khỏe, tố chất, năng khiếu và các năng lực khác). Bước 3 tìm hiểu thế giới nghề nghiệp trong lĩnh vực mong muốn (nghề, việc làm; môi trường làm việc; điều kiện làm việc). Bước 4 tìm hiểu các tiêu chuẩn của lĩnh vực nghề (yêu cầu về sức khỏe, kỹ năng…). Bước 5 tìm hiểu những khó khăn phải đối mặt (bản thân, gia đình, cơ hội việc làm).

Bước 6 đánh giá sự lựa chọn tối ưu (thống nhất giữa yêu cầu và khả năng, thống nhất nguyện vọng của gia đình và mong muốn của con, thống nhất giữa cơ hội và hoàn cảnh gia đình). Bước 7 đăng ký một chương trình giáo dục – đào tạo (xác định bậc đào tạo, uy tín cơ sở đào tạo, các điều kiện, lợi thế của cơ sở đào tạo). Bước 8 duy trì tích cực (nỗ lực thực hiện mục tiêu, dành nhiều thời gian cho trả nghiệm nghề và học hỏi người đi trước)". – PGS. TS. Trần Thành Nam phân tích rõ.

	5 định hướng đổi mới quản lý chất lượng giáo dục phổ thông
	Phát triển cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, hiện đại