Bị can, bị cáo đã tử vong, xử lý vụ án thế nào?

Bà Lê Thu Vân thời điểm ra đầu thú tháng 7/2022. Ảnh: T.L

Bị can tử vong khi đang tại ngoại

Mới đây, theo thông tin từ CA tỉnh Long An, bị can Lê Thu Vân (SN 1957, vợ ông Lê Tùng Vân) đã tử vong do bệnh nặng. Theo hồ sơ vụ án, bà Lê Thu Vân bị khởi tố về tội "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân".

Bị can này bị cáo buộc cùng với ông Lê Tùng Vân và 5 người khác ở "Tịnh thất Bồng Lai" lợi dụng hoạt động tôn giáo để đăng tải các thông tin, nội dung sai sự thật, bịa đặt trên các nền tảng mạng xã hội (youtube,facebook) xúc phạm đến uy tín của CA huyện Đức Hòa và danh dự, nhân phẩm của người khác.

Sau thời gian trốn truy nã, ngày 27/7/2022, bà Lê Thu Vân ra đầu thú tại TP Hồ Chí Minh và được di lý về tỉnh Long An để phục vụ công tác điều tra. Sau khi làm việc, nhà chức trách chấp nhận đề nghị xin tại ngoại của bà Lê Thu Vân vì sức khỏe yếu, đang bị bệnh nặng.

Bị can Lê Thu Vân đã về nhà bà Cao Thị Cúc, nơi được gọi là “Tịnh thất Bồng Lai” ở ấp Lập Thành (xã Hòa Khánh Tây, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An) để điều trị và dưỡng bệnh. Cơ quan An ninh điều tra đã thực hiện biện pháp ngăn chặn, cấm bà Lê Thu Vân đi khỏi nơi cư trú.

Trước đó, TAND huyện Đức Hoà đã xét và tuyên phạt ông Lê Tùng Vân (SN 1932) cùng 5 người khác các mức án từ 3 năm đến 5 năm tù cùng về tội "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân".

Riêng bị can Lê Thu Vân thời gian này đang bỏ trốn nên cơ quan An ninh điều tra đã quyết định tách riêng vụ án hình sự để điều tra đối với bị can này. Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát, bà Lê Thu Vân đã có hành vi gây rối, quay phim bất hợp pháp tại trụ sở CA huyện Đức Hòa, sử dụng các phát ngôn làm méo mó, mang tính chất xúc phạm uy tín của CA huyện và sau đó chỉnh sửa nội dung video để phát tán trên mạng xã hội nhằm gây sức ép với cơ quan chức năng.

Trách nhiệm pháp lý thế nào?

Thực tế, có nhiều vụ án hình sự, bị can hoặc bị cáo chết trong một giai đoạn nhất định của tố tụng hình sự. Vậy khi bị can, bị cáo bị chết trong các giai đoạn thì giải quyết thế nào. Theo luật sư Đỗ Thị Thanh Nhàn, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, theo quy định của pháp luật Việt Nam thì trách nhiệm pháp lý chỉ đặt ra với cá nhân còn sống, pháp nhân còn tồn tại. Trường hợp bị can, bị cáo chết thì vụ án hình sự sẽ được xử lý theo từng giai đoạn.

Cụ thể, nếu người phạm tội chết trong trường hợp chưa khởi tố vụ án hình sự thì căn cứ khoản 7 Điều 157 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, đây là là một trong số các căn cứ để không được khởi tố vụ án hình sự. Bị can chết trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự, căn cứ khoản 1 Điều 230 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, nếu bị can duy nhất của vụ án hình sự chết, cơ quan điều tra sẽ phải ra quyết định đình chỉ điều tra đối với bị can đó. Điều này kéo theo vụ án hình sự đó sẽ được đình chỉ điều tra.

Còn trường hợp vụ án hình sự liên quan đến nhiều bị can mà việc đình chỉ điều tra đối với bị can đã chết không liên quan đến bị can còn lại thì các bị can đó tiếp tục bị điều tra và vụ án hình sự sẽ không bị đình chỉ điều tra. Trường hợp bị cáo chết trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, căn cứ khoản 2 Điều 359 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, Hội đồng xét xử sơ thẩm sẽ thực hiện hủy bản án sơ thẩm và đình chỉ vụ án.

Bị cáo chết trong giai đoạn xét xử phúc thẩm vụ án hình sự, căn cứ Thông tư liên tịch 03/2000/TTLT-TANDTC-VKSNDTC của Tòa án Nhân dân tối cao và Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao về việc hướng dẫn thi hành các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự khi bị cáo đã chết trong giai đoạn xét xử phúc thẩm, thì trong giai đoạn xét xử phúc thẩm, nếu bị cáo chết, phiên tòa xét xử phúc thẩm vẫn sẽ diễn ra.

Tùy vào các trường hợp nêu trên, Viện Kiểm sát Nhân dân đề nghị và Tòa án cấp phúc thẩm có thể ra một trong số các quyết định sau: bác kháng cáo, kháng nghị và giữ nguyên quyết định của bản án sơ thẩm, tuyên bố bị cáo không phạm tội; hủy quyết định của bản án sơ thẩm về phần tuyên bố bị cáo không phạm tội và đình chỉ vụ án về phần hình sự đối với bị cáo đã chết; hủy quyết định của bản án sơ thẩm, tuyên bố bị cáo không phạm tội và đình chỉ vụ án về phần hình sự đối với bị cáo đã chết; hủy quyết định của bản án sơ thẩm và đình chỉ vụ án về hình sự đối với bị cáo đã chết…

	Hai tình huống pháp lý trong vụ cảnh sát giao thông bị xe đâm tử vong
	Tình huống pháp lý vụ tàu hỏa va chạm với ô tô khiến 5 người thương vong ở Đồng Nai