Xem xét lại vụ án 2 thanh niên cướp bánh mỳ bị kết án tù?

Theo nội dung cáo trạng của VKSND quận Thủ Đức, khoảng 22g ngày 17-10-2015, Nguyễn Hoàng Tuấn gặp Ôn Thành Tân (cùng SN 1998, trú tại TP HCM) ở một tiệm internet tại phường Tăng Nhơn Phú (quận 9, TP HCM). Cả hai cùng chơi games tại đây cho đến khoảng 10g ngày hôm sau thì rủ nhau đi uống nước mía. Uống xong Ôn Thành Tân lấy xe máy chở Nguyễn Hoàng Tuấn đến một quán ăn để xin việc làm. Tuy nhiên, trên đường đi cả hai đều đói bụng nhưng không có tiền nên cùng bàn kế hoạch sẽ giật bánh mì tại một tiệm tạp hóa và bỏ trốn.

Đến 12g trưa cùng ngày, cả hai điều khiển xe máy đến đường Tô Vĩnh Diện, quận Thủ Đức thì dừng lại (xe vẫn nổ máy) trước tiệm tạp hóa Gia Huy với nhã ý muốn mua bánh mỳ. Lúc này Nguyễn Hoàng Tuấn đang ngồi trên xe nói với chủ tiệm bán cho mình 2 bịch chuối sấy, 1 ổ bánh mì ngọt, 1 bịch đậu phộng rang muối và 3 bịch me trộn đường. Khi chủ tiệm chuẩn bị xong và mang ra thì Nguyễn Hoàng Tuấn với tay giật lấy túi đồ ăn còn Ôn Thành Tân tăng ga bỏ chạy. Tuy nhiên ngay sau đó cả hai bị truy đuổi và bắt giữ. Kết quả định giá tài sản của Hội đồng định giá quận Thủ Đức cho thấy, tổng cộng số hàng trên chỉ có giá 45.000 đồng.

Cướp bánh mỳ trị giá có 45.000 đồng vì đói, 2 đối tượng bị kết án tù. Ảnh: Nhuận Phẩm

Theo nội dung vụ án, 2 bị cáo Ôn Thành Tân và Nguyễn Hoàng Tuấn đã phạm tội cướp giật tài sản ở quận Thủ Đức có nhiều dư luận trái chiều. Trước sự việc gây nhiều ý kiến trái chiều, trong buổi làm việc với lãnh đạo TAND TP HCM, ông Nguyễn Hòa Bình - Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án TANDTC - cho rằng cần phải xem xét lại vụ án một cách toàn diện, đặc biệt chú trọng với tình tiết người chưa thành niên.

Ở thời điểm hiện tại, đối tượng Ôn Thành Tân, sinh ngày 10-9-1998, phạm tội lúc 17 tuổi 1 tháng 8 ngày) và đồng phạm là Nguyễn Hoàng Tuấn, sinh ngày 15-8-1998 (phạm tội ở thời điểm 17 tuổi, 1 tháng 27 ngày) bị VKSND quận Thủ Đức truy tố và kết án sơ thẩm số 325/2016/ HSST ngày 20-7-2016về tội “Cướp giật tài sản” theo khoản 1 Điều 136 BLHS năm 1999.

Dẫu trong nội dung vụ án, 2 bị cáo Tân và Tuấn có hành vi cướp giật tài sản như BLHS quy định nhưng ở thời điểm phạm tội, 2 bị cáo đang ở tuổi chưa thành niên và chỉ cướp tài sản trị giá 45.000 đồng không quá lớn và đã được thu hồi, trả lại cho người bị hại. Đặc biệt, sau khi phạm tội, các bị cáo thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải trước tòa. Kèm theo đó, về nhân thân, bị cáo chưa có tiền án, tiền sự. Sau khi nghe báo cáo chi tiết nội dung vụ án cùng quá trình xét xử, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình đã chỉ rõ, theo quy định tại Điều 69 BLHS về nguyên tắc xử lý đối với người chưa thành niên phạm tội phải đặt ra 5 vấn đề cần lưu ý.

Thứ nhất: Việc xử lý người chưa thành niên phạm tội chủ yếu nhằm giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh và trở thành công dân có ích cho xã hội. Trong mọi trường hợp điều tra, truy tố, xét xử hành vi phạm tội của người chưa thành niên, các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phải xác định khả năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm.

Hai là: Người chưa thành niên phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự, nếu người đó phạm tội ít nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng, gây hại không lớn, có nhiều tình tiết giảm nhẹ và được gia đình hoặc cơ quan, tổ chức nhận giám sát, giáo dục.
Ba là: Việc truy cứu trách nhiệm hình sự người chưa thành niên phạm tội và áp dụng hình phạt đối với họ được thực hiện chỉ trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ vào tính chất của hành vi phạm tội, vào những đặc điểm nhân thân và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm.

Bốn là: Khi xét xử, nếu thấy không cần thiết phải áp dụng hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội, thì Tòa án áp dụng một trong các biện pháp tư pháp được quy định tại Điều 70 của Bộ luật này.

Năm là: Khi áp dụng hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội cần hạn chế áp dụng hình phạt tù. Căn cứ vào quy định nêu trên, việc CQĐT và Viện kiểm sát áp dụng biện pháp ngăn chặn là tạm giam đối với các bị cáo Ôn Thành Tân và Nguyễn Hoang Tuấn là không cần thiết.

Đáng lưu tâm là TAND quận Thủ Đức, TP HCM trong quá trình thụ lý vụ án đã tiến hành cấm bị cáo đi khỏi nơi cư trú thay vì tạm giam là đúng quy định của Điều 69 BLHS và Điều 88, Điều 303 BL Tố tụng hình sự. Trong hồ sơ bị cáo khai Tân là người chủ mưu rủ Tuấn đi cướp tài sản, đồng thời là người điều khiển xe chở Tuấn đến nơi để cả hai thực hiện hành vi sai phạm, sau đó chở Tuấn tẩu thoát. Thế nhưng, TAND quận Thủ Đức nhận định bị cáo Tuấn đã từng có hành vi trộm cắp và đang bị VKSND huyện Củ Chi truy tố tại cáo trạng số 117/Ctr/VKS-HS ngày 05-5-2016 có thân nhân chưa tốt. Từ đó suy ra tuyên hình phạt Tuấn cao hơn bị cáo Tân là đánh giá không đúng vai trò của các bị cáo trong vụ án.

“Ở thời điểm này, bị cáo Tuấn chưa bị xét xử bằng một bản án đã có hiệu lực pháp luật về hành vi trộm cắp tài sản, thì không bị coi là tình tiết tăng nặng là tái phạm; đồng thời, về nhân thân của bị cáo cũng chưa bị xử phạt hành chính. Do vậy, việc Tòa án cấp sơ thẩm xử phạt bị cáo Tân 8 tháng 20 ngày tù và bị cáo Tuấn 10 tháng tù quá nghiêm khắc…” - Chánh án Nguyễn Hòa Bình thẳng thắn kết luận.

Trên tinh thần xử đúng người, đúng tội, thấu tình, đạt lý, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình yêu cầu: TAND TP HCM khẩn trương kiểm tra xác định: Trong trường hợp có kháng cáo của các bị cáo, người đại diện hợp pháp của các bị cáo, người bào chữa cho các bị cáo hoặc có kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm của VKSND TP HCM đối với bản án sơ thẩm, thì TAND TP HCM thụ lý vụ án theo thủ tục phúc thẩm. Tòa án cấp phúc thẩm cần nghiên cứu kỹ quy định của Bộ luật Hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội để quyết định áp dụng nguyên tắc, biện pháp xử lý đối với các bị cáo Ôn Thành Tân và Nguyễn Hoàng Tuấn, bảo đảm đúng quy định của pháp luật và phù hợp với tính chất, mức độ hành vi phạm tội của các bị cáo.

Trường hợp không có kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, giao Chánh án TAND cấp cao tại TP HCM rút hồ sơ vụ án để xem xét việc kháng nghị bản án hình sự sơ thẩm nêu trên theo thủ tục GĐ thẩm và đề nghị ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại TP HCM xét xử GĐ thẩm theo đúng quy định của pháp luật. Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cũng lưu ý với TAND các cấp, khi xét xử các vụ án hình sự, phải chấp hành nghiêm túc các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về việc áp dụng biện pháp tạm giam đối với các bị cáo, đặc biệt là đối với bị cáo là người chưa thành niên.

Các Tòa án cần luôn nâng cao tinh thần trách nhiệm, tính độc lập trong xét xử để đưa ra các bản án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Hạn chế mức tối đa việc đưa ra bản án, quyết định có nội dung chấp nhận sai sót nghiêm trọng của CQĐT, Viện kiểm sát trong quá trình khởi tố, điều tra, truy tố vụ án hình sự.

Nhuận Phẩm