Tra cứu văn bản pháp luật phục vụ hoạt động hòa giải

Để đưa ra lời tư vấn pháp luật chính xác, việc tra cứu pháp luật, tài liệu tham khảo trong quá trình hòa giải là yêu cầu bắt buộc nhằm khẳng định với các bên tranh chấp rằng hòa giải viên đang thực hiện hòa giải theo pháp luật, trên cơ sở pháp luật chứ không phải theo cảm tính chủ quan...

Việc tư vấn pháp luật thông qua hòa giải trong thực tế thường có hiệu quả bền vững hơn, tính chủ động phòng tránh tái xảy ra các mâu thuẫn, tranh chấp, vi phạm pháp luật tương tự cao hơn hoặc nếu bất đắc dĩ tái xảy ra các mâu thuẫn, tranh chấp, vi phạm pháp luật tương tự thì họ cũng chủ động hơn trong cách xử lý theo chiều hướng tích cực bởi họ đã biết những kiến thức pháp luật nhất định có liên quan.

Tuy nhiên khi tra cứu, tìm kiếm văn bản pháp luật, quy phạm pháp luật, hòa giải viên cần lưu ý các nguyên tắc về tính hiệu lực, tính chính xác và tính đầy đủ, toàn diện. Hòa giải viên phải tìm kiếm đầy đủ các quy định của pháp luật liên quan đến giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp; việc tìm kiếm, tra cứu đầy đủ các điều luật liên quan sẽ như một chiếc chìa khóa để xử lý tốt các chứng cứ, giải quyết hết được các mối quan hệ pháp luật trong vụ việc, làm căn cứ để đưa ra giải pháp tối ưu trong giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp giữa các bên.

Tra cứu nguồn pháp luật ở tủ sách pháp luật địa phương.

Bên cạnh những điều luật quy định trực tiếp về quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm của các bên trong vụ việc, hòa giải viên còn phải tìm kiếm các điều luật khác có liên quan (đó là những điều luật không trực tiếp điều chỉnh quan hệ của các bên trong vụ việc nhưng phải tìm hiểu điều luật này để hiểu rõ, đầy đủ, toàn diện hơn về các điều luật điều chỉnh trực tiếp nội dung vụ việc).

Hệ thống tư liệu, văn bản pháp luật mà hòa giải viên có thể thể tra cứu, tìm kiếm rất đa dạng và dễ dàng tiếp cận: Tài liệu của cá nhân hòa giải viên hoặc của Tổ hòa giải (tự thu thập, được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cung cấp, hỗ trợ); Sách, tài liệu pháp luật tại tủ sách pháp luật ở xã, phường, thị trấn. Sách, tài liệu pháp luật tại hệ thống thư viện ở địa phương. Đề nghị công chức Tư pháp - hộ tịch hướng dẫn và cung cấp điều luật. Tra cứu, tìm kiếm trên các trang web uy tín, tin cậy.

Một nguồn tài liệu quan trọng có thể tham khảo là các Báo cáo tổng kết của tòa án hoặc các án lệ của tòa án nhân dân tối cao, mục Công bố bản án, quyết định và mục Án lệ). Đây là các thông tin hữu ích, có thể áp dụng tương tự vào vụ việc đang giải quyết.

Một thực tế hiện nay là các tài liệu tuyên truyền, phổ biến pháp luật nên căn cứ tình hình thực tiễn tại từng địa phương, từng khu vực để biên dịch ra nhiều thứ tiếng dân tộc, tạo điều kiện thuận lợi cho hòa giải viên là người dân tộc trong việc tiếp cận nội dung các quy định pháp luật liên quan trực tiếp hòa giải ở cơ sở.