Thêm nhiều nội dung về bảo vệ môi trường

Nhà máy điện rác Sóc Sơn, huyện Sóc Sơn xử lý khối lượng lớn rác thải sinh hoạt của Hà Nội. Ảnh: Nguyễn Quang

Biến đổi khí hậu trở thành thách thức lớn đối với nhân loại

Chia sẻ những gợi mở về vấn đề bảo vệ môi trường trong việc triển khai Luật Thủ đô 2024, TS Phạm Phương Hằng, Trường Đại học Victoria tại Wellington, New Zealand cho biết, trong Luật Thủ đô 2024, Điều 28 về bảo vệ môi trường, Hà Nội đặt ra những chiến lược và chính sách nhằm phát triển bền vững, bao gồm quản lý môi trường theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm tỷ lệ không gian xanh theo quy hoạch. Điều này nhấn mạnh cam kết mạnh mẽ của Hà Nội trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

TS Phạm Phương Hằng cho biết thêm, với hơn 3.200km dọc đường biển và có nhiều TP nằm ở vùng thấp, Việt Nam trở thành một trong những quốc gia dễ bị ảnh hưởng nhất bởi biến đổi khí hậu. Theo chỉ số rủi ro khí hậu toàn cầu năm 2021, Việt Nam đứng thứ 6 trong số 180 quốc gia chịu tác động mạnh nhất từ biến đổi khí hậu. Đồng hành cùng các quốc gia trên thế giới ứng phó với biến đổi khí hậu, Việt Nam là một trong 195 quốc gia ký cam kết Hiệp Định Paris 2015 với mục tiêu giữ nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng dưới 2 độ C và cố gắng hạn chế ở dưới 1,5 độ C đến năm 2100. Tại COP27, cùng với 150 quốc gia, Việt Nam cam kết đạt mức phát thải carbon bằng 0 vào năm 2050. Mục tiêu phát thải ròng bằng 0 là cam kết giảm lượng khí thải phát ra vào khí quyển xuống mức bằng số lượng khí thải được hấp thụ, không yêu cầu loại bỏ hoàn toàn khí thải nhưng phải bảo đảm rằng các khí thải còn lại được cân bằng bởi các biện pháp như giảm phát thải (từ năng lượng, nông nghiệp, giao thông, sản xuất công nghiệp) và hấp thụ khí thải (qua các biện pháp trồng rừng, bảo vệ rừng). Đây là cam kết nhằm hướng tới một nền kinh tế xanh và phát triển bao trùm hơn. Với vị trí là Thủ đô của đất nước, Hà Nội cũng tham gia mạnh mẽ vào cam kết này, thể hiện rất rõ trong Luật Thủ đô 2024 ở Điều 28 về bảo vệ môi trường.

Đánh giá chính xác về lượng khí thải

Theo TS Phạm Phương Hằng, để đối phó với biến đổi khí hậu, triển khai thực hiện Luật Thủ đô 2024 thành công, trước tiên, Thủ đô Hà Nội cần thực hiện đánh giá chính xác về lượng khí thải trước đây, từ đó đặt ra mục tiêu cụ thể về giảm khí thải dựa trên khuyến nghị khoa học. Cụ thể, Hà Nội cần phải đo lường chính xác lượng phát thải để đưa ra kế hoạch ngăn chặn biến đổi khí hậu một cách hiệu quả. Một số chỉ số đo lường về mức độ phát thải của TP bao gồm phương thức kiểm kê khí thải quy mô cộng đồng, chia phát thải theo ba phạm vi phát thải nhà kính giúp các tổ chức hiểu rõ nguồn gốc của phát thải và phát triển các chiến lược giảm thiểu cụ thể, cải thiện chiến lược bền vững, tăng cường tính minh bạch và đạt được mục tiêu phát thải có hệ thống.

Tuy nhiên, việc đo lường lượng khí thải vẫn gặp nhiều khó khăn. Do vậy, theo Science-based Targets Network (2024), quá trình phát triển dữ liệu khí thải sẽ bao gồm ba giai đoạn: giai đoạn 1 - thiết lập thông tin cơ bản về lượng khí thải nhà kính. Đây là bước khởi đầu trong việc giảm thải. TP cần thu thập dữ liệu cơ bản về lượng khí thải nhà kính. Điều quan trọng là phải bắt đầu thu thập các thông tin nền về khí thải trong một khoảng thời gian nhất định để xây dựng cơ sở dữ liệu, từ đó lên kế hoạch giảm thiểu khí thải hiệu quả.

Giai đoạn 2 - xác định nguồn khí thải. Trong một số trường hợp, dữ liệu khí thải không đầy đủ và TP cần thu thập chi tiết hơn để lập kế hoạch hành động. TP có thể phát triển hệ thống khảo sát và giám sát các nguồn phát thải, hoặc hợp tác với các tổ chức cung cấp dữ liệu môi trường; xác định chi tiết mức phát thải theo ngành hoặc tiểu ngành, như cơ sở hạ tầng, công nghiệp, nông nghiệp, dân cư.

Giai đoạn 3 - theo dõi và quản lý tác động chính sách. TP cần theo dõi các chính sách về biến đổi khí hậu để đo lường tác động của chúng đối với việc giảm phát thải và tiến độ đạt mục tiêu khí hậu. Dữ liệu cần phải được thu thập liên tục và nhất quán để so sánh qua các năm, từ đó đánh giá tác động và điều chỉnh chính sách khi cần. TP cũng có thể thu thập dữ liệu chi tiết hơn theo khu vực, loại phát thải (ví dụ, giao thông công cộng, phương tiện cá nhân) và thời gian (ngày, tháng, năm, mùa) để xác định xu hướng phát thải. Tiếp theo, cần thực hiện thiết lập mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

Mục tiêu cụ thể để đo lường quy mô và tốc độ giảm khí thải

TS Phạm Phương Hằng cho rằng, Thủ đô Hà Nội cần đặt ra các mục tiêu cụ thể để đo lường quy mô và tốc độ giảm khí thải. Các mục tiêu này phải đáp ứng ba tiêu chí chính như: dựa trên khoa học khí hậu cập nhật theo bối cảnh quốc tế; bảo đảm công bằng, xét đến lượng khí thải phát ra trong quá khứ và cả những tác động của mục tiêu lên việc phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai; phải toàn diện, bao gồm cả các nguồn phát thải trực tiếp và gián tiếp. Dựa trên dữ liệu phát thải đã đo lường, Thủ đô Hà Nội cần xác định mức phát thải nền và GDP theo đầu người của Hà Nội. Với mức thu nhập bình quân đầu người hàng năm ở Hà Nội khoảng 82 triệu đồng, tương đương 3,3 nghìn USD, và mức phát thải bình quân đầu người là 0,48 tấn CO, (mức phát thải trung bình của Thủ đô là 4,1 triệu tấn/8,6 triệu dân), mức giảm thải trung bình hàng năm của Hà Nội sẽ khoảng từ 0 - 5% theo kinh nghiệm của một số TP.

"Hà Nội cần ưu tiên việc đo lường lượng phát thải của TP và sau đó là lượng phát thải theo phạm vi gián tiếp. Sau khi đo lường mức độ phát thải, Thủ đô cần thiết lập mục tiêu phát thải rộng để từ đó xây dựng lộ trình giảm khí thải dựa trên cơ sở khoa học, cần đối với khả năng phát triển kinh tế và dân số của mình. Mục tiêu giảm khí thải đến năm 2030 theo đầu người từ 0% cho đến 5% so với mức phát thải nền năm 2015 và giảm mức khí thải ròng bằng 0 đến năm 2050. Như vậy, việc đo lường khi nhà kính và đặt ra các mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 là điều cần thiết nhằm nhấn mạnh cam kết mạnh mẽ của Hà Nội trong việc bảo vệ môi trường và thực thi những chiến lược và chính sách phát triển bền vững" - TS Phạm Phương Hằng nhấn mạnh.

	Bảo vệ môi trường theo nguyên tắc phát triển bền vững
	Kinh nghiệm triển khai Luật Thủ đô ở một số nước châu Á