Rộn ràng hội kéo lửa, thổi cơm thi làng Thị Cấm

18:16 | 05/02/2025

Vào mùng 8 tháng Giêng hàng năm, người dân làng Thị Cấm (phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) lại náo nức tổ chức lễ hội kéo lửa, thổi cơm thi – một trong những lễ hội dân gian độc đáo mang đậm dấu ấn văn hóa của vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Rộn ràng hội kéo lửa, thổi cơm thi làng Thị Cấm

Ngày 5/2 (mùng 8 tháng Giêng Âm lịch), người dân làng Thị Cấm (Xuân Phương, Nam Từ Liêm) lại tấp nập rủ nhau đến chật kín sân đình xem hội thi nấu cơm làng Thị Cấm. Đây là hội thi nhằm tri ân tướng quân Phan Tây Nhạc, một vị tướng từ thời Hùng Vương có công giúp nước.

Theo truyền thuyết, trong một lần hành quân đánh giặc, đội quân của ông đến địa phận làng Thị Cấm. Khi lương thực cạn kiệt, ông đã lệnh cho quân sĩ nhóm lửa, nấu cơm nhanh nhất để kịp giờ xuất quân. Từ đó, tục lệ thi nấu cơm được duy trì, trở thành một phong tục truyền thống đặc sắc của làng.

Sau khi chiến thắng quân giặc, tướng quân Phan Tây Nhạc và phu nhân là bà Hoa Dung về sống ở mảnh đất Thị Cấm, dạy dân làng trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải. Sau khi qua đời, ông được nhân dân tôn thờ là Thành Hoàng làng. Để tưởng nhớ công ơn ông, người dân làng Thị Cấm mở hội vào ngày mùng 8 tháng Giêng Âm lịch hằng năm. Trong đó, độc đáo nhất là cuộc thi thổi cơm, tái hiện lại khung cảnh cuộc thi năm xưa của người tướng tài.

Điểm đặc biệt của lễ hội là nghi thức kéo lửa theo phương pháp cổ xưa. Người tham gia phải dùng hai thanh nứa khô cọ xát vào nhau đến khi sinh ra lửa.

Chỉ trong phút chốc, những đốm lửa nhỏ bùng lên, rơm khô bén lửa nhanh chóng. Cả sân đình bỗng chốc rực sáng trong tiếng reo hò cổ vũ của dân làng.

Thi kéo lửa cũng là phần thi sôi động nhất, được nhiều người thích thú tụ tập xem nhất trong toàn bộ hội thi.

Các phần việc phải được phân chia sao cho phù hợp, khi có lửa thì gạo cũng đã phải giã trắng xong để đưa vào nấu cơm.

Điểm hấp dẫn của cuộc thi là người nấu không được sử dụng dụng cụ hiện đại, tất cả phải tuân theo phương thức truyền thống – dùng rơm, củi, nồi đất. Mỗi đội thi phải đảm bảo cơm chín đều, thơm ngon, không bị khê hay sống.

Lễ hội không chỉ là dịp để người dân trong làng sum vầy, ôn lại truyền thống mà còn mang ý nghĩa giáo dục thế hệ trẻ về tinh thần đoàn kết, sự khéo léo và kiên trì của cha ông.

Sau khi nấu cơm xong, các đội thi lại đốt thêm nhiều đống rơm khác để tạo nghi binh, đồng thời dùng cách này để kéo dài thời gian dùng tro ủ cơm cho thêm dẻo thơm. Ban giảm khảo sẽ đi xung quanh sân đình để tìm cho ra 4 nồi cơm của 4 đội thi được giấu dưới những đống tro rơm.

Ngày nay, dù cuộc sống hiện đại với những tiện nghi tiên tiến, nhưng người dân Thị Cấm vẫn luôn tự hào duy trì lễ hội này. Đó không chỉ là nét đẹp văn hóa riêng của làng mà còn góp phần làm phong phú thêm bức tranh lễ hội truyền thống của Thủ đô Hà Nội. Với những giá trị độc đáo, hội thi thổi cơm đã được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2021.