Kỳ 3: Hành vi mạo danh có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự?

Ảnh chụp tin nhắn giả mạo "Lệnh truy nã" gửi đến điện thoại người dân

CQCA không gửi lệnh truy nã bằng tin nhắn điện thoại

Gần đây nhiều người dân phản ánh việc nhận được các tin nhắn với nội dung "Lệnh truy nã". Nội dung tin nhắn này nêu rõ thời gian ra quyết định và hành vi bị truy nã, đồng thời yêu cầu người nhận tin nhắn tự giác trình diện. Khi nhận những tin nhắn nội dung tương tự nêu trên, không ít người hoang mang vì chưa được trang bị các kiến thức pháp luật cần thiết, từ đó tạo kẽ hở cho tội phạm lừa đảo lộng hành.

Liên quan đến vấn đề này, Tiến sĩ - trung tá Đào Trung Hiếu - Chuyên gia tội phạm học Bộ CA cho rằng, đây là trò lừa đảo mạo danh mà người dân cần cảnh giác, tránh bị kẻ gian lợi dụng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Thủ đoạn của chúng là đưa thông tin giả mạo để rung dọa người dân.

Nếu nạn nhân tin, chúng sẽ dẫn dụ, yêu cầu chuyển tiền để chạy án, để xác minh… hoặc thực hiện các hành vi trái pháp luật khác. Người dân cần biết không có chuyện CQCA gửi lệnh truy nã bằng tin nhắn điện thoại đến người dân.

Theo Tiến sĩ Đào Trung Hiếu, khi truy nã bị can bỏ trốn, Quyết định truy nã được thông báo theo quy định tại Điều 6, Thông tư liên tịch 13-2012 hướng dẫn quy định của Bộ luật tố tụng hình sự và Luật thi hành án hình sự về truy nã do Bộ CA - Bộ Tư pháp - VKSND tối cao - TAND tối cao ban hành.

Cụ thể, quyết định truy nã phải được gửi đến CA xã, phường, thị trấn, CA cấp huyện nơi đăng ký thường trú, tạm trú, nơi ở và quê quán của người bị truy nã; CA cấp tỉnh nơi người bị truy nã có khả năng lẩn trốn hoặc gửi đến tất cả CA các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương;

Cơ quan hồ sơ nghiệp vụ (nơi đăng ký hồ sơ nghiệp vụ); VKSND có yêu cầu ra quyết định truy nã; VKSND cùng cấp với CQĐT ra quyết định truy nã; VKSND cấp tỉnh nơi có trại giam, trại tạm giam, CQ THA hình sự ra quyết định truy nã; TAND có yêu cầu CQĐT ra quyết định truy nã.

Ngoài ra, quyết định truy nã được thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng để mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân biết, phát hiện, bắt giữ đối tượng bị truy nã. Bộ CA cũng khẳng định, CQCA không gửi lệnh truy nã bằng tin nhắn điện thoại. Các tin nhắn với nội dung tương tự là giả mạo, người dân cần cảnh giác tránh không bị kẻ gian lợi dụng để lừa đảo.

Có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Hồng Thái, Đoàn luật sư TP Hà Nội cho biết, thời gian gần đây, không ít người dân hoang mang khi nhận được tin nhắn với nội dung “Lệnh truy nã”, yêu cầu tự giác trình diện và nếu không thực hiện sẽ bị chuyển giao cho Cty đòi nợ thuê, bị truy tìm, xử lý.

Thủ đoạn gian dối, giả mạo để chiếm đoạt tài sản như vậy gây ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan Nhà nước, gây nhiễu loạn thông tin, tác động xấu đến tình hình an ninh trật tự xã hội.

Luật sư Thái cho rằng, đối với những hành vi vi phạm này khi bị phát hiện, điều tra, hoàn toàn có thể bị xem xét xử lý nghiêm theo quy định pháp luật. Cụ thể, đây là hành vi giả mạo CQĐT, cơ quan có thẩm quyền khác nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản. Đối với hành vi này, tùy theo số tiền mà các đối tượng này chiếm đoạt được của bị hại, nếu chưa đủ cấu thành tội phạm thì xử lý hành chính.

“Theo điểm c, khoản 1, điểm b khoản 2 điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP: Phạt tiền từ 2 - 3 triệu đồng đối với hành vi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản; Phạt tiền từ 3 - 5 triệu đồng đối với hành vi dùng thủ đoạn hoặc tạo ra hoàn cảnh để buộc người khác đưa tiền, tài sản”, luật sư Thái viện dẫn.

Ngoài ra, theo luật sư Thái, nếu đủ yếu tố cấu thành tội danh thì người có hành vi giả danh CQĐT, cơ quan có thẩm quyền khác nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản được quy định tại Điều 174 BLHS năm 2015. Khung hình phạt cao nhất của tội này lên đến tù chung thân.

Cụ thể, phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 - 20 năm hoặc tù chung thân: Chiếm đoạt tài sản trị giá 500 triệu đồng trở lên”. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Khi đề cập đến trách nhiệm của các nhà mạng, luật sư Thái cho biết, khoản 2, điều 26 Luật An ninh mạng có quy định DN trong nước và ngoài nước cung cấp dịch vụ trên mạng viễn thông, mạng Internet, các dịch vụ gia tăng trên không gian mạng tại Việt Nam có trách nhiệm xác thực thông tin khi người dùng đăng kí tài khoản số.

"Hiện tại, với hành vi vi phạm của các đối tượng trên, nếu việc thực hiện giao kết giữa các DN viễn thông và họ tuân thủ đúng pháp luật về cung ứng dịch vụ viễn thông thì nhà mạng rất khó “quản lý” được nội dung tin nhắn mà họ nhắn đi, nhắn cho ai, đối tượng nhắn là gì? Chỉ khi có cơ quan chức năng tiến hành điều tra, yêu cầu các các DN viễn thông phối hợp để điều tra thì lúc này trách nhiệm của các nhà mạng mới thực sự rõ nét", luật sư Thái nhìn nhận và đưa gia giả thuyết là các tin nhắn giả mạo này không xuất phát từ hệ thống của các DN viễn thông mà được phát tán thông qua các thiết bị phát sóng di động giả mạo.

Kỳ 2: Cạm bẫy mang tên “CTV online”