Giới hạn nào cho biến hóa trên sân khấu của áo dài?

Trái ngược với những ý kiến chưa thống nhất về bộ quốc phục dành cho nam giới, bộ quốc phục dành cho nữ giới lại nhận được sự đồng thuận rất cao, đó là: Áo dài.

Thiết nghĩ, khi đưa ra quy định về quốc phục, những người làm công tác quản lý văn hóa cũng nên nghĩ đến những quy chuẩn nhất định cho áo dài dùng trong nghệ thuật biểu diễn. Hiện nay với nhiều “ý tưởng cởi mở thái quá”, làm áo dài vốn được coi là "biểu tượng truyền thống" của phụ nữ Việt khi "thăng" trên sân khấu đã biến tấu thành "thảm hoaj áo dài" làm người xem có phen phải “giật mình”.

Hoàng My diện một chiếc áo dài đã phá cách làm mất đi nét kín đáo tế nhị vốn có.

Áo dài Việt là quốc phục của phụ nữ Việt…?

Xưa nay, áo dài vốn được xem là trang phục truyền thống của phụ nữ Việt, đã cùng đất nước trải qua bao thăng trầm của lịch sử. Ở mỗi thời kỳ, áo dài cũng có những nét được làm mới để phù hợp với cuộc sống của người Việt.

Theo nhiều tài liệu ghi lại, người sáng tạo và định hình chiếc áo dài đầu tiên là Vũ Vương Nguyễn Phúc Khoát. Vào khoảng thế kỷ XVI, để gìn giữ bản sắc văn hóa riêng của dân tộc, ông đã ban sắc dụ về ăn mặc cho toàn thể dân chúng đàng trong. Trong sắc dụ đó, có sự định hình cơ bản của chiếc áo dài Việt Nam.

Áo dài cổ điển thường có dáng suông, không chít eo, cổ thấp và được may bằng các chất liệu lụa tơ tằm, lụa tổng hợp, gấm, phi bóng hoặc nhung vì có độ dày vừa phải nhưng vẫn mềm và nhẹ nhàng.

Càng ngày, áo dài càng được chỉnh sửa những chi tiết cho phù hợp với cuộc sống, đó là việc chiết khít phần eo, cổ áo may cao và đứng, chất liệu của áo dài cũng đa dạng hơn. Nhiều nhà thiết kế thời trang và nghiên cứu nghệ thuật đã khẳng định: Chiếc áo dài là trang phục đẹp và tinh tế nhất, khi giúp người phụ nữ khoe được nét đẹp của cơ thể, che được nhược điểm, kín đáo tế nhị nhưng vẫn quyến rũ vô cùng.

Áo dài hiển hiện trong cuộc sống thường ngày ở môi trường giáo dục với tà áo nữ sinh, trong đời sống văn hóa văn nghệ tại các chương trình biểu diễn và là nguồn cảm hứng sáng tạo bất tận cho những nhà thiết kế thời trang trong và ngoài nước.

Những cách điệu để áo dài phù hợp với cuộc sống đương đại tạm gọi là “áo dài cách tân”. Bên cạnh những tìm tòi sáng tạo, đôi khi áo dài đã bị biến tấu quá mức, không giữ được hồn cốt của “tấm áo dân tộc” và người mặc những chiếc áo cách tân thái quá ấy cũng chịu sự chỉ trích mạnh mẽ của dư luận. Họ lại chính là những nghệ sĩ nổi tiếng, có lượng fan lớn và dễ khiến giới trẻ Việt hấp thu và adua với phong cách thời trang thảm họa này.

Thảo Trang gây phẫn nộ khi mặc áo dài với quần sóc.

Nghệ sĩ Việt "làm hỏng" áo dài…

Đoan Trang và Mai Khôi, một người là ca sĩ, một người là nhạc sĩ có lẽ được xem là “tiên phong” dẫn đầu trào lưu mặc áo dài với quần jeans. Chưa kể, Mai Khôi còn biến tấu đến mức buộc cả vạt áo, túm lại như chiếc đuôi ngựa. Tất nhiên, phong cách này chẳng nhận được sự đồng thuận từ người hâm mộ, chưa kể đến việc cách sáng tạo này cũng làm hai cô trông “luộm thuộm” hơn.

Nhưng quần jeans áo dài còn chưa khủng khiếp bằng việc kết hợp của Thảo Trang khi sáng tạo kiểu mix độc đáo giữa áo dài và chiếc quần sóc siêu ngắn.

Không chỉ là những kiểu sáng tạo “dùng trong nước”, Á hậu Việt Nam 2010 Hoàng My cũng có lúc bị chê "dại dột" khi sử dụng tà áo dài dân tộc để khoe da thịt quá đà, và đem trang phục ấy đi dự thi trong phần trang phục dân tộc của một cuộc thi nhan sắc quốc tế. Hay Lý Nhã Kỳ - Đại sứ du lịch Việt Nam cũng có lúc diện chiếc áo dài với lớp voan mỏng manh.

Gây sốc nhất có lẽ là cô ca sĩ Thảo Trang, hay còn gọi là Trang Lạ, cô ca sĩ này còn có một nickname tự nhận "xấu lạ". Thực sự mà nói, cách mặc quần sóc kết hợp với áo dài của Thảo Trang không đẹp, giọng hát của Thảo Trang có được đánh giá biểu cảm, dày dặn từng gây cảm giác "lạ tai" với nhiều độc giả, thì cách ăn mặc thiếu sự tinh tế và phá cách đến nhức mắt kia của Thảo Trang, cũng "mất điểm" với công chúng rất nhiều.

Trong showbiz Việt, điều dễ nhận thấy là sao nhạc đỏ khi diện áo dài dân tộc, thường toát lên vẻ đẹp đoan trang, truyền thống, nhất là lúc họ thăng hoa trên sân khấu: Sao mai Lê Mận, Thành Lê, Phương Thảo…. Vì sao vậy? Phải chăng những nghệ sĩ hát ca khúc cách mạng, dòng nhạc này đòi hỏi nghệ sĩ phải chỉnh tề trên sân khấu? Không hẳn thế. Một nghệ sĩ khi thăng hoa trên sân khấu hay sống ngoài đời, họ phải ý thức được giá trị của bản thân. Họ là người của công chúng, vì thế, việc họ ăn mặc thế nào cũng là cách phản ánh thứ văn hóa họ đang có.

Còn nhớ có lần Kate Moss, siêu mẫu thế giới đến Việt Nam, người mẫu này đã chụp tấm ảnh mặc áo dài, nón lá Việt Nam rất đẹp. Những gì đã trở thành "quốc hồn, quốc túy" của người Việt, thì sẽ trở thành "vẻ đẹp lạ" đối với những nghệ sĩ và bạn bè quốc tế.

Có một điều mà những nghệ sĩ Việt cần học những diễn viên hạng A của Hàn Quốc. Không biết có phải "luật nghiêm" của xứ sở kim chi không, nhưng chiếc áo dân tộc hanbok dành cho phụ nữ ở đất nước này, không một nghệ sĩ nào dám "biến tấu" làm cho nó méo mó đi như cách mà một số nghệ sĩ Việt "thường tự tung tự tác". Mỗi khi họ mặc chiếc áo đó vào, từ cách đi đứng, nói năng và ứng xử đều đậm vẻ truyền thống, một hình ảnh đẹp và ấn tượng đến lạ.

Trên sàn catwalk còn có những bộ sưu tập áo dài cách điệu làm người ta giật mình bởi sự quá lố với những chi tiết cắt xẻ táo bạo, sử dụng chất liệu xuyên thấu, biến tấu hoàn toàn vạt áo... đến mức không thể nhận ra sự kín đáo thanh lịch của chiếc áo dài vốn xưa nay vô cùng đẹp trong mắt người Việt.

Những chiếc áo dài cách tân đáng khen của Hồ Ngọc Hà.

Cần có quy định về áo dài trên sân khấu biểu diễn

Tất nhiên, không thể máy móc về việc nhất định áo dài phải giữ nguyên “bản gốc” về thiết kế. Bởi suy cho cùng, bất cứ vấn đề nào cũng cần sự sáng tạo, biến đổi cho phù hợp. Nhưng phải là tiêu chí “phù hợp” chứ không “kệch cỡm”.

Nhà thiết kế Minh Hạnh từng rất thành công với bộ sưu tập áo dài thổ cẩm, vừa tinh tế vừa đậm nét văn hóa dân tộc với sự pha trộn đặc trưng vùng miền sâu sắc.

Trên sân khấu biểu diễn, những cách tân chi tiết vừa phải của chiếc áo, nhưng vẫn giữ lại nét kín đáo và kết cấu chủ đạo của chiếc áo dài đôi lúc cũng mang lại hiệu quả bất ngờ và hình ảnh đẹp cho nghệ sĩ biểu diễn. Những chiếc áo dài vai bồng mà ca sĩ Hồ Ngọc Hà liên tiếp sử dụng trên sân khấu thời gian gần đây là một ví dụ như vậy.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa- Thể thao & Du lịch Vương Duy Biên nhấn mạnh: “Việc xây dựng lễ phục nhằm khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc và vị thế độc lập nền văn hiến quốc gia. Do đó, Việt Nam cần khẳng định bản sắc văn hóa riêng trong trang phục của mình thông qua việc thiết kế lễ phục, đây là một việc làm hết sức cần thiết”. Nhưng nhìn vào những việc “phổ biến” hình ảnh áo dài của nhiều hoạt động văn hóa trong nước, thiết nghĩ Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch cũng nên có những quy định cụ thể đối với việc sử dụng áo dài trong các hoạt động biểu diễn để hình ảnh chiếc áo sẽ là lễ phục quốc gia tương lai không bị méo mó trong mắt bạn bè quốc tế.

Nam Dương - Thủy Anna