Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết

Mối duyên với sách giáo khoa

Từ năm 1984 đến 1990, GS. Nguyễn Minh Thuyết công tác ở Viện Khoa học giáo dục, nghiên cứu về chương trình, phương pháp dạy học. Năm 1990, ông về trường ĐH Tổng hợp làm chủ nhiệm khoa Ngữ văn. Khi trường tách thì ông trở thành Hiệu phó trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn. Đến năm 1998, khi chuẩn bị cho bộ sách năm 2000, Bộ GD&ĐT mời ông làm chủ biên, biên soạn sách từ lớp 2 đến lớp 5 và phần tiếng Việt trong sách giáo khoa THCS từ lớp 6 đến lớp 9. Sau này ông làm chủ tịch Hội đồng thẩm định sách ngữ văn THPT. Từ đó, ông luôn có duyên và gắn bó với công tác biên soạn sách giáo khoa đầy gian khó này, như ông chia sẻ: “Hồi đó, tôi cũng bất ngờ, vì không nghĩ mình lại được lựa chọn vào Hội đồng biên soạn sách giáo khoa, nhưng khi bước vào rồi mới thấy, đó là công việc đầy thú vị, nhưng gánh nặng cũng nhiều, bởi đó là công việc tập thể, nhưng nếu sai sót nhỏ thì người chịu trách nhiệm vẫn là mình. Nhiều khi cũng khổ trăm đường, nhưng tôi nghĩ mình làm được việc có ý nghĩa, nên cố gắng làm từng bước để có bộ sách hiệu quả và gần gũi nhất”. Thời gian đầu, ông làm việc cùng với Nhà giáo ưu tú Ngô Trần Ái ở Nhà xuất bản Giáo dục, và đôi bạn ấy, dường như rất hiểu cách làm việc của nhau. “Ông Thuyết là người khá cẩn trọng, ông ấy hợp với công việc biên soạn sách bởi sự tỉ mỉ, chỉn chu của mình. Làm việc với nhau từ những năm 90 đến giờ, tôi cảm thấy đây là người đáng tin, đáng trọng và rất yên tâm khi hợp tác”, Nhà giáo ưu tú Ngô Trần Ái cho biết.

Cái duyên với biên soạn sách giáo khoa đã giúp cho ông có cái nhìn đa diện hơn, để sau này ông đã chủ biên bộ sách Tiếng Việt vui, 18 cuốn dùng để dạy cho thanh thiếu niên ở nước ngoài. Dự án Nhà nước này do Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm làm trưởng ban chỉ đạo. Từ năm 2006, bộ sách này đã được đem dạy cho kiều bào ở nước ngoài. Mỗi lần đi công tác nước ngoài, GS. Nguyễn Minh Thuyết nhận được nhiều phản hồi tích cực về bộ sách mình đã làm, điều đó có lẽ là điều ý nghĩa nhất, khi góp phần giữ gìn tiếng Việt với cộng đồng người Việt ở nước ngoài.

Đến nay mỗi khi rảnh, GS. Nguyễn Minh Thuyết lại đi khắp các cửa hàng sách, tự mình xem lại những bộ sách giáo khoa, để đứng trên phương diện người cảm nhận, sẽ ghi lại những góp ý cho Hội đồng biên soạn hiện tại. Ông chỉ hi vọng rằng, sách giáo khoa đừng cứng nhắc, làm sao để học trò hiểu được, dễ học, thì lượng kiến thức đi vào trí óc của các em sẽ nhiều hơn rất nhiều so với những kiến thức khô cứng. Ông sẽ vẫn tiếp tục đưa ra ý kiến của mình để hoàn thành cái duyên trời định với biên soạn sách giáo khoa. Ông nói, ai làm không quan trọng, quan trọng là sản phẩm cuối cùng tới các em, phải là sản phẩm ưu việt nhất, tốt nhất, đó là điều ông vẫn luôn trăn trở.

GS. Nguyễn Minh Thuyết hi vọng rằng, sách giáo khoa đừng cứng nhắc, làm sao để học trò hiểu được, dễ học, thì lượng kiến thức đi vào trí óc của các em sẽ nhiều hơn. Ảnh: Thủy Anna

Ngày làm việc bắt đầu từ 5g30

GS. Nguyễn Minh Thuyết tâm sự, có lẽ với nhiều người, việc nghỉ hưu sẽ khiến họ hụt hẫng. Tuy nhiên, với bản thân, ông coi đó là điều hết sức bình thường: “Có nhiều anh em hỏi tôi vì sao khi kết thúc nhiệm kỳ ở Quốc hội không xin trở về trường, bởi vì theo quy định hiện hành thì người có học hàm giáo sư được kéo dài thời gian làm việc đến 70 tuổi. Tôi nói là mình đã lớn tuổi rồi, nên dành biên chế cho anh em trẻ, còn việc gì trường cần, tôi vẫn sẵn sàng. Quan niệm như vậy nên khi về hưu tôi không có cảm giác hẫng hụt. Vả lại, cũng không có thời gian rảnh để hẫng hụt, vì về hưu phải dành thời gian cho gia đình nhiều hơn. Ít nhất là trông cháu. Cũng có những lần được con gái “triệu” sang cả Singapore trông cháu ngoại một tuần hoặc nửa tháng để đi hội nghị quốc tế hoặc hoàn thành các công việc rất bộn bề của một giảng viên ĐH. Bên cạnh đó, về hưu, tôi có điều kiện tập trung làm những việc mà khi còn công tác tôi không có điều kiện để làm. Năm 2012, tôi và vợ xuất bản chung được một cuốn chuyên khảo về phương pháp dạy học dày hơn 400 trang. Anh em trong các cơ quan của Quốc hội, của Chính phủ cũng thường mời tôi đến trao đổi, thảo luận về một dự án luật hay một vấn đề nào đó, rồi qua báo chí, tôi vẫn thường xuyên đóng góp ý kiến của mình... Tôi thấy mình còn bận rộn hơn trước khi nghỉ hưu”.

Ông kể, một ngày làm việc khi về hưu của mình bắt đầu lúc 5g30. Sau khi tập thể dục và bơi đủ một cây số tại bể bơi Ba Đình, ông về nhà ăn sáng, đọc một loạt các tờ báo, sau đó bắt đầu làm việc. “Công việc chính hiện tại của tôi là tham gia một số đề tài khoa học của các viện, các trường ĐH, đồng thời tham gia một số công việc của Bộ GD&ĐT. Hiện tôi còn là ủy viên của Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, tham gia các công việc của Hội đồng như khảo sát, đọc tài liệu thuyết trình về các chính sách đối với di sản, duyệt danh sách di sản quốc gia đặc biệt, bảo vật quốc gia, hồ sơ di sản gửi UNESCO… trình Thủ tướng Chính phủ ký. Nói chung, công việc rất nhiều và tôi phải thu xếp khéo lắm mới đủ thời gian”, GS. Nguyễn Minh Thuyết chia sẻ.

Bà Nguyễn Thị Tố Ninh – từng là học trò của GS Nguyễn Minh Thuyết chia sẻ: “Tôi được thầy Thuyết dìu dắt nhiều, đến nay cũng có thành công nhất định trong công việc, việc gì khó khăn, tôi đều xin ý kiến thầy. Cứ nghĩ thầy về hưu sẽ nhiều thời gian rảnh hơn, nhưng hóa ra nhiều khi tôi cảm thấy gặp thầy còn khó hơn khi thầy còn đi làm, vẫn phải hẹn lịch, vẫn phải đặt trước, bởi thầy vẫn đang bận rộn với quá nhiều việc cần làm, cần cống hiến”.

Mặc dù đã nghỉ hưu, rời khỏi nghị trường, song GS. Nguyễn Minh Thuyết cho hay, mỗi khi đến kỳ họp Quốc hội, ông vẫn cố gắng dành thời gian nhiều nhất có thể để theo dõi. “Ngoài xem truyền hình, đọc báo điện tử do tin tức cập nhật nhanh, tôi hay đi công tác nên mỗi lần lên máy bay là lại đọc báo để biết thông tin về kỳ họp Quốc hội”, GS. Nguyễn Minh Thuyết cho hay.

Là người bạn thân của GS. Thuyết nhiều năm qua, Phó GS. Nguyễn Quang Ninh tâm sự: “Tôi chơi thân với GS. Thuyết từ bao giờ không nhớ nữa, nhưng tôi thích nhất những khi hai anh em ngồi bàn luận về những vấn đề bàn trên Quốc hội, bao vấn đề hóc búa đều được GS. Thuyết phân tích rất mạch lạc, tôi vẫn thầm ngưỡng mộ GS. Thuyết, vì ông ấy chia sẻ với tôi nhiều điều, mà ngẫm đi ngẫm lại tôi thấy thật ý nghĩa”.

Khi được hỏi điều gì khiến ông cảm thấy thấy luyến tiếc nhất khi vẫn còn là ĐBQH mà chưa kịp làm, GS. Nguyễn Minh Thuyết chia sẻ: “Luyến tiếc nhất là, tôi chưa giúp được nhiều cho cử tri. Thực ra công việc, trách nhiệm của ĐBQH thì tôi đã cố gắng ở mức cao nhất với những gì có thể. Trong những ý kiến trình bày trước Quốc hội và các cơ quan Nhà nước, như đường lối phát triển kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục, an sinh xã hội, nợ công... có ý kiến được tiếp thu, cũng có ý kiến không được tiếp thu. Tuy nhiên, có thể nói trong thời gian làm ĐBQH, điểm yếu nhất của tôi cũng như nhiều đại biểu khác là chưa giải quyết được nhiều đơn thư khiếu nại của người dân. Việc này rất khó, vì ĐBQH không có thẩm quyền giải quyết mà chỉ đề nghị các cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Một đại biểu tích cực thì phải nghiên cứu kỹ, có văn bản trao đổi, gặp những cơ quan có trách nhiệm giải quyết để trả lời cử tri và đưa ra Quốc hội để cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Nhưng việc cử tri đã nhờ đến ĐBQH thường là việc khó, cực chẳng đã cử tri mới nhờ đến đại biểu, nên khó giải quyết và tôi cảm thấy vẫn còn nợ cử tri nhiều lắm”.

Thủy Anna