Những thiệt thòi của người lao động khi rút bảo hiểm xã hội một lần

Khi rút BHXH một lần, đồng nghĩa khi về già người lao động không có lương hưu và mất nhiều quyền lợi an sinh khác.

Người lao động “thiệt đủ đường” khi rút BHXH một lần

Thời gian gần đây, tại một số cơ quan BHXH diễn ra tình trạng đông người lao động đến làm thủ tục rút BHXH một lần. Người dân đến làm thủ tục rút BHXH một lần thời gian này đều là những người đã mất việc từ đầu năm 2022, khi cao điểm dịch Covid-19 vừa kết thúc khiến đời sống người lao động rất khó khăn.

Theo BHXH Việt Nam, thực trạng này rất đáng lo ngại, không chỉ tạo hệ lụy cho an sinh xã hội quốc gia khi dân số nước ta đang bắt đầu già hóa mà với bản thân người lao động cũng thiệt thòi rất lớn về quyền lợi.

Như trường hợp của chị Nguyễn Thị Ngọc (tỉnh Nam Định) từng làm việc cho một công ty may trong miền Nam trong thời gian 9 năm 7 tháng. Năm 2021, khi dịch Covid-19 bùng phát, chị Ngọc phải nghỉ việc. Hai vợ chồng trở về quê làm công việc tự do. Đến giữa năm 2022, chị Ngọc làm thủ tục xin rút BHXH một lần để có khoản tiền trang trải cuộc sống, vượt qua khó khăn trước mắt.

Chị Ngọc chia sẻ, khoản tiền đó qua mấy tháng dịch bệnh cũng hết. Giờ đây, khi thấy bố mẹ già vẫn phải bươn chải nhiều nghề, không có lương hưu, không có thẻ BHYT đi khám chữa bệnh, chị mới cảm thấy hối tiếc. Chị muốn đóng lại khoản tiền BHXH đã rút nhưng không được chấp nhận bởi quy định của pháp luật. Chị dự định, tháng tới, sẽ nộp đơn xin tuyển dụng vào làm công nhân ở công ty gần nhà, để được tham gia BHXH.

Mất việc sau đại dịch, kinh tế gia đình khó khăn khiến một số người lao động lựa chọn rút BHXH một lần để có khoản chi tiêu, trang trải cuộc sống. Đồng thời, một bộ phận nhỏ người lao động vì lợi ích trước mắt, muốn rút BHXH một lần để có được một khoản tiền để chi tiêu.

Theo ông Chu Mạnh Sinh - Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam, khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn rất nhiều so với hưởng lương hưu, "mất trắng" 5 quyền lợi trọng yếu đảm bảo cuộc sống về già.

Thứ nhất, người lao động không còn trong hệ thống BHXH được Nhà nước bảo hộ, mất cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng - nguồn thu nhập ổn định, hữu ích khi về già.

Người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu sẽ được điều chỉnh tăng định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế chứ không phải là mức lương hưu cố định khi có quyết định nghỉ hưu.

Từ năm 2003 đến nay, Nhà nước đã điều chỉnh tăng lương hưu 17 lần, với mức tăng từ khoảng 7,5% đến 9,3% cho mỗi lần điều chỉnh, tùy theo nhóm đối tượng.

Thứ hai, người lao động mất đi cơ hội được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già, độ tuổi dễ gặp bất trắc về sức khỏe nhất của mỗi người. Đặc biệt, mức hiểm bảo hiểm y tế dành cho người đang hưởng lương hưu được chi trả đến 95%, ưu việt hơn mức 80% của bảo hiểm y tế tự nguyện.

Thứ ba, thân nhân của người lao động không được hưởng chế độ tử tuất khi không may người lao động qua đời. Nếu người đang hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng sẽ được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu qua đời và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hằng tháng hoặc một lần.

Thứ tư, số tiền người lao động nhận BHXH một lần thiệt hơn so với số tiền đã đóng vào quỹ BHXH. Theo quy định hiện hành, tổng mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của người lao động.

Trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, tổng mức đóng vào quỹ BHXH hằng năm bằng 2,64 tháng lương. Nếu người lao động hưởng BHXH một lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Như vậy, nếu lĩnh BHXH một lần, người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014.

Thứ năm, khi không rút BHXH một lần, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là "của để dành" quý giá của người lao động, nó không mất đi mà ngược lại vẫn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng. Người lao động tham gia BHXH đủ năm để hưởng lương hưu, nghỉ việc khi chưa đến tuổi hưu có thể bảo lưu quá trình đóng để đến khi đủ tuổi hưu hưởng chế độ hưu trí.

Mở rộng, gia tăng lợi ích cho người lao động

BHXH Việt Nam cho biết, trong trường hợp, với những khó khăn trước mắt do mất việc làm, giảm sút thu nhập gây nên, người lao động hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng, để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc, hoặc BHXH tự nguyện. Hiện tham gia BHXH tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí, với các mức hỗ trợ 10% - 25% - 30% tính trên chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn với 3 nhóm đối tượng khác nhau.

Ngoài ra, trong giai đoạn bảo lưu thời gian đóng, nếu không may người lao động qua đời, gia đình được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở, thân nhân tùy theo điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng (tối đa 4 người) đến khi trưởng thành (nếu là con), hoặc hưởng đến khi qua đời (nếu là vợ, chồng hoặc cha, mẹ đã hết tuổi lao động và không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng thấp hơn mức lương cơ sở). Trường hợp nhận trợ cấp tuất một lần thì mức trợ cấp được tính như BHXH một lần.

Nhằm khuyến khích người lao động ở lại hệ thống BHXH, tránh những thiệt hại bất lợi khi hưởng bảo hiểm xã hội một lần, tại dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) lần này đã bổ sung nhiều quy định nhằm mở rộng, gia tăng lợi ích cho người lao động để có thêm cơ hội được hưởng lương hưu.

Theo BHXH Việt Nam, trong thực tế đã có rất nhiều trường hợp khi đã nhận BHXH một lần muốn nộp lại tiền để phục hồi số năm đã tham gia cho đủ điều kiện hưởng lương hưu, nhưng pháp luật về BHXH chưa quy định về trường hợp này.

Vì vậy, cơ quan này khuyến cáo người lao động nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định hưởng BHXH một lần. Cách hữu hiệu nhất để có tuổi già an yên, không phụ thuộc vào con cháu là có nguồn tài chính ổn định qua lương hưu hằng tháng khi về già, và được cấp thẻ BHXH để chăm sóc sức khỏe trong suốt thời gian hưởng lương hưu.

Trong thời điểm này, nếu không may bị thất nghiệp, người lao động nên đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề để vượt qua khó khăn với các quyền lợi hưởng như: Được hưởng trợ cấp thất nghiệp; chế độ bảo hiểm y tế; hỗ trợ học nghề; đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề…

Qua đợt khó khăn, người lao động có cơ hội trở lại thị trường lao động, tiếp tục được đóng BHXH để cộng nối thời gian tính hưởng lương hưu sau này. Nếu vẫn chưa thể đóng tiếp BHXH, người lao động có quyền bảo lưu và sau đó đóng tiếp (bằng cách tham gia BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện) để đủ điều kiện nhận lương hưu.

	Người lao động tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội sau tuổi nghỉ hưu được hưởng những gì?
	Đề xuất người lao động được rút bảo hiểm xã hội một lần sau nghỉ việc 3 tháng
	Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội có những đề xuất gì về chế độ ưu đãi người có công?