Khai thác quỹ đất đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô để tạo vốn phát triển

Đường vành đai 4 qua địa phận xã Hồng Vân, TP Hà Nội. Ảnh: Hữu Chánh.

Quy định chính sách liên kết phát triển vùng

Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị đặt ra mục tiêu đối với Hà Nội phải: “phát triển nhanh, bền vững, có sức lan tỏa để thúc đẩy vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước cùng phát triển” và xác định: “phát triển Thủ đô Hà Nội Văn hiến - Văn minh - Hiện đại” là nhiệm vụ chính trị quan trọng đặc biệt trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc với tinh thần “cả nước vì Hà Nội, Hà Nội vì cả nước”.

Nghị quyết số 06-NQ/TW cũng xác định: “xây dựng các chính sách để tăng cường liên kết, phối hợp giữa Thủ đô, các tỉnh trong Vùng Thủ đô trên các lĩnh vực trọng điểm, có tính chất liên kết vùng để huy động, sử dụng, phân bổ hợp lý, hiệu quả mọi nguồn lực, hướng tới xây dựng, phát triển Vùng Thủ đô trở thành khu vực phát triển nhanh, bền vững về kinh tế - xã hội, xanh, văn minh, năng động, trở thành khu vực kinh tế trọng điểm của cả nước, tháo gỡ các vướng mắc về chính sách tạo động lực để huy động vốn đầu tư cho vùng Hà Nội và vùng TP Hồ Chí Minh”.

Thể chế hoá các chủ trương tại các Nghị quyết trên của Đảng, Luật Thủ đô 2024 đã quy định về mục tiêu, nguyên tắc liên kết, phát triển vùng (Điều 44) như: việc liên kết, phát triển vùng của TP Hà Nội không chỉ giới hạn trong phạm vi các tỉnh, TP thuộc khu vực Vùng Thủ đô như hiện nay mà còn bao hàm cả việc liên kết, phát triển với các địa phương khác trong vùng đồng bằng sông Hồng, vùng trung du miền núi phía Bắc và các tỉnh, TP khác.

Luật Thủ đô 2024 quy định TP Hà Nội và các tỉnh, TP trực thuộc T.Ư thuộc Vùng Thủ đô, vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, vùng động lực phía Bắc có trách nhiệm liên kết, phát triển theo các chương trình, dự án phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, hệ thống quy hoạch quốc gia. Trong đó, Thủ đô Hà Nội được xác định là trung tâm, động lực thúc đẩy liên kết, phát triển, là cực tăng trưởng của Vùng Thủ đô, vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, vùng động lực phía Bắc và của cả nước (khoản 1 Điều 44).

Luật quy định 4 nguyên tắc, phát triển vùng, trong đó có nguyên tắc thực hiện phối hợp, liên kết phát triển thông qua kế hoạch, chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và nguyên tắc việc chủ trì tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình, dự án cụ thể được giao cho địa phương có nhiệm vụ, quyền hạn liên quan hoặc chịu tác động nhiều nhất đến lĩnh vực, nhiệm vụ cần phối hợp, liên kết (khoản 2 Điều 44).

Luật Thủ đô 2024 xác định chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng là chương trình, dự án được triển khai trên địa bàn 2 tỉnh, TP trực thuộc T.Ư trở lên, trong đó có TP Hà Nội. Luật không quy định cụ thể các lĩnh vực liên kết trong vùng mà để các địa phương, cơ quan hữu quan ở T.Ư chủ động trong việc đề xuất, triển khai các chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng phù hợp với quy mô, tính chất và nhu cầu cũng như khả năng tham gia, đóng góp của mỗi địa phương (Điều 45).

Luật Thủ đô 2024 quy định ngân sách T.Ư, ngân sách địa phương ưu tiên bố trí để triển khai thực hiện chương trình, dự án liên kết phát triển vùng; trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương tham gia vào chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng. Theo đó, với chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng có sử dụng ngân sách Nhà nước theo danh mục do Thủ tướng Chính phủ quyết định theo đề nghị của UBND TP (với vai trò là đại diện của các địa phương và sau khi đã được HĐND cấp tỉnh của các địa phương có liên quan thống nhất, đồng thuận triển khai) và được ngân sách T.Ư ưu tiên bố trí một phần hoặc toàn bộ, ưu tiên bố trí từ nguồn tăng thu ngân sách T.Ư cho các tỉnh thuộc liên kết vùng tham gia thực hiện chương trình, dự án hoặc ngân sách T.Ư giao bổ sung có mục tiêu cho UBND cấp tỉnh được giao làm cơ quan chủ quản thực hiện chương trình, dự án (khoản 1, 6 Điều 46 và khoản 2 Điều 45),...

Luật Thủ đô 2024 quy định ngoài các trách nhiệm bình đẳng với các địa phương khác tham gia chương trình, dự án liên kết phát triển vùng, chính quyền TP Hà Nội có trách nhiệm chủ trì phối hợp đề xuất, triển khai thực hiện chương trình, dự án liên kết phát triển vùng trong từng lĩnh vực... (Điều 47).

Xây dựng đề án khai thác quỹ đất vùng phụ cận

Dự án xây dựng đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô là một trong những dự án trọng điểm quốc gia có chiều dài 112,8km, đi qua địa phận TP Hà Nội, các tỉnh Hưng Yên và Bắc Ninh, với quy mô 6 làn xe cao tốc và đường gom đô thị. Đoạn đi qua TP Hà Nội dài 58,2km có quỹ đất phụ cận ước tính khoảng 18.450ha, trong đó diện tích có thể khai thác đạt 8.725,5ha. Thời gian thực hiện Đề án được chia thành 2 giai đoạn.

Giai đoạn 2023-2025, hoàn thành đề án và tổ chức lập quy hoạch khai thác quỹ đất, đẩy nhanh công tác đấu thầu dự án có sử dụng đất. Giai đoạn 2026-2030, tổ chức lập quy hoạch và đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất theo quy định. Nhiều chuyên gia cho rằng, cần phải nghiên cứu, khai thác quỹ đất để mang lại lợi ích kinh tế cao nhất trên cơ sở pháp lý chặt chẽ; đồng thời, bảo đảm quyền lợi của người dân, DN.

Quản lý và sử dụng nguồn thu hiệu quả, đúng mục đích; tăng cường giám sát để bảo đảm sự công khai, minh bạch. Nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội Tô Anh Tuấn cho biết, khai thác quỹ đất khu vực phụ cận Vành đai 4 cần có chiến lược, lộ trình dài hạn để bảo đảm hiệu quả, tránh lãng phí. Việc khai thác quỹ đất này không chỉ cho 5 năm hay 10 năm, đây còn là “tài sản” để lại cho thế hệ mai sau.

Kiến trúc sư Trần Huy Ánh, Hội Kiến trúc sư Hà Nội cho rằng, quỹ đất vùng phụ cận đường Vành đai 4 phải là quỹ đất dự trữ chiến lược để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng toàn diện và bền vững trong giai đoạn phát triển trước mắt cũng như lâu dài.

TS Nguyễn Tiến Dĩnh, Ủy viên Ủy ban T.Ư Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nêu quan điểm, cần làm rõ khái niệm đất phụ cận mà Đề án sẽ xác định lấy đất để sử dụng, khai thác, TP Hà Nội có định hướng khai thác quỹ đất như thế nào, tối đa là bao nhiêu mét tính từ chỉ giới đường đỏ, phạm vi khai thác là toàn bộ quỹ đất trải dài theo đường Vành đai 4 hay chỉ lấy theo khu vực..., để bảo đảm tính minh bạch và tính hiệu quả của chính sách.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cũng cho rằng, vùng phụ cận Vành đai 4 cần được xác lập rõ trên cơ sở phân vùng quy hoạch, nhận diện các đặc trưng về không gian, dân cư, sản xuất và các khu chức năng đô thị. Ông đề xuất cần bổ sung các nội dung liên quan đến cơ chế đấu giá đất, thu hút khu vực tư nhân, đồng thời quy hoạch không gian công cộng, kết nối hạ tầng đồng bộ để tránh gây áp lực lên hệ thống giao thông hiện hữu.

	Mở rộng không gian phát triển Vùng Thủ đô
	Luật Thủ đô 2024: Quy định trình tự, thủ tục quyết định chủ trương đầu tư
	Tái cấu trúc không gian phát triển đô thị Thủ đô