Đầu năm xem xiếc mèo Việt Nam - "của hiếm" làng xiếc Quốc tế

22:41 | 21/01/2023

Do đặc tính tiến hoá, mèo không dễ dàng huấn luyện để biểu diễn xiếc. Việt Nam là một trong những nước hiếm hoi có phần biểu diễn xiếc mèo.

Hiện nay, nghệ sỹ Bùi Huyền Trang là người duy nhất của Liên đoàn Xiếc Việt Nam có thể đứng sân khấu biểu diễn các tiết mục xiếc mèo. Những ngày cận Tết và đầu năm Quý Mão, nghệ sỹ Huyền Trang lại càng tất bật hơn khi vừa bảo đảm các suất diễn của Liên đoàn Xiếc Việt Nam vừa tất bật với nhiều lời mời đặt hàng biểu diễn từ các đơn vị, trường học, cá nhân trong những sự kiện, liên hoan...

Được biết, nghệ sỹ Huyền Trang đã có 5 năm theo đuổi xiếc mèo. Trước đó, Huyền Trang là diễn viên múa. Sau khi kết hôn cùng nghệ sĩ xiếc thú Tạ Duy Lâm, chị mới dần dần nuôi trong mình tình yêu với xiếc thú.

Năm 2017, theo gợi ý của chồng, chị bắt đầu nghiên cứu, luyện tập xiếc mèo. Vợ chồng chị có thể xem là những gương mặt đầu tiên biểu diễn xiếc mèo tại Việt Nam. Kỹ năng múa cũng giúp chị thuận lợi hơn khi tạo ra những màn phối hợp đầy mềm dẻo, ăn ý và đẹp mắt cùng mèo.

Nghệ sĩ Huyền Trang chia sẻ, là những người "mở đường" cho xiếc mèo tại Việt Nam nên vợ chồng chị phải đối mặt không ít khó khăn cùng nhiều lần thất bại trong quá trình tập luyện. Vừa phải tự mày mò, tìm hiểu về đặc tính của loài mèo để lên ý tưởng động tác, vừa phải xây dựng đạo cụ, phát triển những kỹ năng biểu diễn phù hợp cho mèo..., nên nếu không có sự kiên trì, khéo léo, nhẫn nại, hẳn nhiều người muốn bỏ cuộc.

Nghệ sỹ Huyền Trang chia sẻ, việc lựa chọn giống mèo cũng không phải chuyện đơn giản. Theo đó, các giống mèo ta gần như không được lựa chọn do mèo ta khá nhát, không quá gần người, tính độc lập cao. Các giống mèo Anh, mèo lai, Bengal... dạn người, thân thiện sẽ dễ huấn luyện hơn.

So với trâu, lợn, ngựa, dê..., mèo uyển chuyển và tinh nhanh hơn, nhưng cũng khó tính và bướng bỉnh hơn nên để đưa vào khuôn khổ không đơn giản.

Trên thực tế, mèo không phải là loài vật nuôi có thể dễ dàng huấn luyện như chó, lợn, dê, cừu... thậm chí các động vật hoang dã như gấu, khỉ... cũng dễ huấn luyện hơn so với mèo. Lý do của điều này là do lịch sử tiến hoá, mèo và thú họ mèo vốn là loài động vật săn mồi đơn lẻ, vì không sống theo bầy nên gần như không có hành động bắt chước theo lệnh. Hơn nữa, mèo tuy được thuần hoá nhưng chúng có tính cá nhân độc lập rất cao.

Mèo không giống như chó quan tâm nhiều đến cảm xúc của chủ nhân. Loài mèo rất nhanh bị chán và không phối hợp trong các bài học bạn dành cho chúng. Một số loài mèo có tính cách hung dữ và có thể tấn công người khác bằng răng và móng vuốt. Do vậy, có thể huấn luyện mèo những hành động đơn giản như đi vệ sinh đúng chỗ hay không cào cắn. Còn việc huấn luyện mèo thành những nghệ sỹ xiếc là công việc cực khó, cần thời gian và sự kiên trì rất cao.

Theo nghệ sỹ Bùi Huyền Trang, muốn thuần phục các con vật, điều quan trọng nhất là cần dành được tình cảm của chúng, làm chúng biết nghe lời. Đó là lý do nghệ sĩ xiếc Huyền Trang luôn chăm và cưng mèo như con. Chị đón mèo về nuôi ngay từ khi chúng mới chỉ 1-2 tháng tuổi, hằng ngày cùng chơi, chăm sóc và cưng nựng mèo.

Huyền Trang cho hay, để tập một động tác mất trung bình từ một đến hai tháng. Không phải chú mèo nào cũng thực hiện được những động tác như nhau nên phải thử và tuỳ theo khả năng của từng con để xây dựng bài tập riêng. Mèo đôi khi lười vận động, đặc biệt về mùa lạnh, nên muốn các chú không quên động tác, ngày nào chị cũng phải cho mèo tập luyện.

Đều đặn mỗi cuối tuần, chị lại đưa mèo ra phố đi chơi để mèo quen với đông người. Những chú mèo ở Liên đoàn cũng thường xuyên được huấn luyện viên đưa ra sân khấu sau mỗi buổi diễn để quen thuộc với ánh đèn, âm thanh, tiếng cười nói, vỗ tay của khán giả…

Bên cạnh đó, các nghệ sỹ mèo cũng cần duy trì vóc dáng chuẩn mực trong khoảng 4-5kg. Vì thế, các chú luôn được nuôi ăn và chăm sóc theo chế độ đặc biệt nhằm duy trì phong độ và bảo đảm sức khỏe. Để được vậy, Huyền Trang dùng chế độ dinh dưỡng riêng cho mèo bằng thịt và cám chứ không dùng tinh bột từ cơm.

Hiện tại, ngoài 6 chú mèo đã hơn 5 tuổi ở Liên đoàn Xiếc Việt Nam, Huyền Trang còn nuôi và tập động tác cho 9 chú mèo ít tuổi hơn ở nhà để dự bị cho đội hình chính lúc ốm đau hoặc khi không còn khả năng biểu diễn.

Đến nay, xiếc mèo vẫn là tiết mục không có nhiều đơn vị có thể biểu diễn, kể cả xiếc Quốc tế do độ khó và sự phức tạp trong công tác chăm nuôi, huấn luyện. Hiện nay, Đoàn xiếc mèo nổi tiếng được nhiều người biết tới là Amazing Acro Cats tại Chicago (Mỹ). Dù tìm kiếm trên YouTube, cũng không có nhiều kết quả cho từ khoá xiếc mèo. Việt Nam là một trong những nước hiếm hoi có tiết mục biểu diễn xiếc mèo.

Từ khi ra mắt, xiếc mèo luôn là một trong những tiết mục xiếc thú được yêu thích và nhận được sự chào đón của các em nhỏ. Các khán giả đều hào hứng khi nhìn thấy những chú mèo "chảnh" hàng ngày trong nhà lại hoá thành những nghệ sỹ xiếc thực thụ với những màn đi qua vật thể hay tập thể dục dụng cụ...

Nghệ sỹ Bùi Huyền Trang cho biết đang nghiên cứu thêm một số động tác mới cho mèo như đi trên bóng rổ, đi trên dây căng... để tăng dần độ khó cho các tiết mục, giúp xiếc mèo ngày càng thú vị, hấp dẫn hơn, góp phần vào thành công chung của Liên đoàn Xiếc Việt Nam trên lộ trình đưa thú nuôi vào biểu diễn xiếc thay thế cho động vật hoang dã.

Khánh Huy