Cần có “văn hóa tẩy chay” trong người tiêu dùng Việt

Đặc biệt là đối với sản phẩm hàng hóa của một số doanh nghiệp (DN) kinh doanh không “lành mạnh”, không thực sự có trách nhiệm với khách hàng và xã hội.

Văn hóa tẩy chay không phải là khái niệm mới trên thế giới nhưng lại khá mới tại Việt Nam. Khi mà vai trò của các tổ chức, hiệp hội bảo vệ NTD còn mờ nhạt thì chính NTD cần chung sức, tập hợp nhau lại để tự bảo vệ mình. Sự việc giá trứng tăng cao một cách vô lý trong khoảng thời gian tháng 1- 2013 khiến cho nhiều NTD cũng như các DN và nhiều cơ quan quản lý bất ngờ và “đau đầu” với việc kiểm soát và kìm giá các mặt hàng thực phẩm khác.

Văn hóa tẩy chay sẽ giúp NTD tránh được “thiệt hại” về giá và chất lượng sản phẩm.

Chỉ trong 2 tuần, giá trứng đã tăng 20 - 30%, thậm chí có nơi còn lên đến 50%. Vẫn những lý do “cũ rích” như khan hiếm nguồn cung mà cầu lại đang tăng cao hoặc chi phí sản xuất đầu vào tăng được các DN đưa ra. Ngay sau khi các cơ quan chức năng vào cuộc, hai đơn vị có hành vi đẩy giá là Cty cổ phần chăn nuôi CP Việt Nam (CP) và Cty TNHH Emivest Việt Nam (thuộc tập đoàn Emivest Malaysia) phải điều chỉnh lại giá bán trứng, tạo ổn định cho thị trường.

Trên khía cạnh pháp luật, việc tăng giá bất hợp lý trên của CP và Emivest có thể chưa đến mức vi phạm vào các quy định trong Luật Cạnh tranh. Nhưng trên khía cạnh kinh doanh, điều này có thể khiến cho niềm tin của NTD vào các sản phẩm hàng hóa bị suy giảm, thị phần có thể bị giảm sút nghiêm trọng. Anh Tuấn ở quận Đống Đa, Hà Nội cho biết, anh và gia đình sẽ không bao giờ mua trứng của hai đơn vị trên bởi còn rất nhiều lựa chọn mua trứng của những DN kinh doanh lành mạnh trên thị trường. “Tôi không chấp nhận bị “xử ép” khi phải bỏ tiền ra mua trứng. Mình là khách hàng, mình có quyền tìm và lựa chọn người bán hàng”- anh Tuấn khẳng định.

Nhìn sang sự việc cà phê Starbucks tại Anh, hàng loạt chuỗi cửa hàng bị người dân Anh tẩy chay khi bị nghi trốn thuế trong suốt 13 năm hoạt động. Họ không chấp nhận sự trốn tránh trách nhiệm xã hội của DN này. Một số chuyên gia kinh tế nhận định, văn hóa tẩy chay kiểu này chưa hề có tại nước ta, hoặc nếu có thì khá đơn lẻ và rời rạc chứ không mạnh mẽ như ở Anh. Có lẽ, quyền lợi của NTD chỉ được đảm bảo khi họ cùng chung sức với nhau tự bảo vệ mình. Những DN lớn chiếm nhiều thị phần nhưng lại cố tình “thao túng” thị trường, không những “móc túi” NTD mà còn tìm mọi cách để lách và trốn thuế, né tránh nghĩa vụ và trách nhiệm của mình với xã hội. Chúng ta có nên nhìn nhận nghiêm túc về vấn đề này để cùng nhau xây dựng văn hóa tẩy chay?

Theo chị Trang, giảng viên kinh tế Học viện Tài chính, hiện NTD nước ta đang đối mặt với quá nhiều khó khăn trong vấn đề về giá, đặc biệt giá các mặt hàng thực phẩm. Mặc dù, chúng ta có các cơ quan chuyên trách về vấn đề này nhưng việc kiểm soát và kìm hãm vẫn còn chậm trễ. Ví dụ như việc tăng giá của CP và Emivest khiến cho thị trường trứng nói riêng và thực phẩm nói chung bị “rối loạn”, các siêu thị còn phải quy định mỗi người chỉ được mua 2 vỉ trứng. Nhưng các cơ quan quản lý phải sau hơn 10 ngày mới có thể khống chế và hạ nhiệt được giá trứng. Khoảng thời gian đó, DN đã thu được một khoản “lời” đáng kể, không cần quan tâm đến NTD nghĩ gì. Cho nên, nếu trong thời gian tới chúng ta không có những chính sách và quy định chặt chẽ hơn về vấn đề giá thì mục tiêu kích cầu tiêu dùng của Chính phủ sẽ khó có thể thành công.

Trên thị trường, quan hệ cung – cầu cân bằng và ổn định sẽ giúp cả người kinh doanh lẫn NTD hưởng lợi. Nhưng ở nước ta lại ngược lại, nhiều khi nguồn cung lớn hơn nguồn cầu nhưng NTD vẫn bị “xử ép”, vẫn chịu thiệt. Điều đó một phần cũng là do lỗi của NTD, họ đã không thẳng thắn và phản ứng “gay gắt” với người bán hàng, không sẵn sàng chủ động tìm kiếm nguồn cung khác để thay thế.

Chúng ta cần sớm xây dựng và thực hiện văn hóa tẩy chay. Điều đó không những tránh NTD chịu “thiệt hại” về giá cả và chất lượng sản phẩm, mà còn góp phần giúp cho các DN nâng cao được chất lượng và dịch vụ hàng hóa, sản phẩm của mình, nâng cao sức cạnh tranh với khu vực và trên thế giới. Hơn nữa, nó sẽ xóa tan kiểu làm ăn “manh mún”, “chộp giật” đã tồn tại từ lâu. Đồng thời, sẽ giảm bớt khó khăn cho các cơ quan chức năng trong việc quản lý và kiểm soát giá cả thị trường, vấn đề gây nhức nhối từ nhiều năm nay.

Nguyễn Tuấn