Nơi lưu giữ dấu chân Người

Ông Công Ngọc Dũng chia sẻ những kỷ niệm về Bác Hồ ở và làm việc tại gia đình mình với đảng viên chi bộ Ban PL&XH. Ảnh: Vi Giáng

Địa chỉ đỏ Cách mạng

Với chúng tôi, chuyến đi này có ý nghĩa sâu sắc bởi được nghe những câu chuyện xúc động về Bác Hồ kính yêu, từ đó hiểu hơn về Bác, về Cách mạng, đồng thời rút ra cho mình những bài học ý nghĩa, không ngừng trau dồi phẩm chất chính trị, đạo đức, sống đẹp, cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao,... xứng đáng là người đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam.

Ngôi nhà của cụ Nguyễn Thị An nằm tại số 6, ngõ 319, đường An Dương Vương (phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội). Đón đoàn chúng tôi là ông Công Ngọc Dũng, cháu nội của cụ An, cũng là người trông nom, quản lý khu di tích nhiều năm nay. Ông Dũng chia sẻ, ngôi nhà được xây dựng khoảng năm 1929, do cụ Công Văn Trường làm chủ nhà, xây cho con trai Công Ngọc Lâm làm Chánh tổng lúc bấy giờ.

Tháng 6/1942, bà Trần Thị Sáu - người cán bộ liên lạc giao thông của đồng chí Trường Chinh, đồng chí Lê Đức Thọ về bờ Nam sông Hồng xây dựng an toàn khu, trong đó có Phú Gia, Phú Thượng. Bà Trần Thị Sáu đã đến nhà Chánh tổng Công Ngọc Lâm, tiếp xúc với vợ của Chánh tổng là cụ Nguyễn Thị An và truyền bá tư tưởng Cách mạng. Sau đó, cụ Nguyễn Thị An đã đi theo Cách mạng từ tháng 6/1942. Sau đó, bà Trần Thị Sáu tiếp tục tuyên truyền, giác ngộ cho con trai của cụ Nguyễn Thị An là ông Công Ngọc Kha. Đầu năm 1943, ông Công Ngọc Kha cũng đi theo Cách mạng. Trong vòng 6 tháng, ngôi nhà cụ Nguyễn Thị An đã có 2 người đi theo Cách mạng thời kỳ hoạt động bí mật lúc bấy giờ.

Từ tháng 6/1942 đến năm 1945, ngôi nhà cũng trở thành nơi liên lạc, giao thông, tiếp đón, tiếp tế lương thực, thực phẩm, tiền bạc cho các đồng chí hoạt động Cách mạng lúc bấy giờ như đồng chí Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Lê Đức Thọ, Hoàng Tùng,...Ngôi nhà có nhiều hầm trong nhà, ngoài vườn, bờ ao để các đồng chí tiện hoạt động, trú ẩn. Trong suốt quãng thời gian đó, ngôi nhà không xảy ra mất tài liệu, các cán bộ cao cấp của Đảng đã đi lại, ăn ở, làm việc an toàn, không xảy ra vụ việc nào làm ảnh hưởng đến phong trào Cách mạng, không một cán bộ nào bị địch bắt ở địa phương.

Ngôi nhà của cụ Nguyễn Thị An cũng chính là nơi Bác Hồ dừng chân nghỉ lại đầu tiên trên chặng đường từ chiến khu Việt Bắc về Hà Nội. Bác ở và làm việc tại đây từ ngày 23-25/8/1945 để ra mắt quốc dân đồng bào, chuẩn bị cho ngày đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (2/9/1945).

Những kỷ niệm xúc động về Bác Hồ kính yêu

Tuy chưa sinh ra ở thời điểm Bác Hồ về ở và làm việc tại gia đình mình nhưng ông Công Ngọc Dũng đã được bà nội và bố mình - ông Công Ngọc Kha kể tường tận về những kỷ niệm với Bác kính yêu. Với dòng cảm xúc đong đầy, ông Công Ngọc Dũng chia sẻ trước và sau Cách mạng, Bác Hồ đã có 3 lần về Phú Gia (nay thuộc phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội). Trong đó, Bác đã hai lần dừng chân ở gia đình cụ Nguyễn Thị An.

Gia đình cụ An gìn giữ tỉ mỉ từng kỷ vật trong ngôi nhà.

Lần đầu tiên, bác ở và làm việc tại gia đình cụ Nguyễn Thị An từ chiều 23/8 đến chiều 25/8/1945. Bác Hồ đã làm việc với các đồng chí Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Trần Đăng Ninh, Nguyễn Lương Bằng…về kết quả Tổng khởi nghĩa trong cả nước và chuẩn bị cho ngày Quốc khánh, đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Trong thời gian Bác ở và làm việc tại gia đình mình, ông Công Ngọc Kha được đồng chí Khánh (tức đồng chí Hoàng Tùng) giao nhiệm vụ vừa trực tiếp gần gũi, phục vụ và bảo vệ đồng chí thượng cấp, chính là Bác Hồ, vừa lo bố trí bảo vệ ở vòng ngoài.

Bác Hồ cần mẫn ngồi làm việc trên chiếc bàn nhỏ đặt chính giữa nhà. Bác mặc bộ quần áo chàm, có mái tóc hoa râm, chòm râu thưa, chân đi đôi giày vải, vóc dáng gày yếu, nước da ngăm đen do mới trải qua một trận ốm. Gia đình cụ Nguyễn Thị An đã chăm sóc Bác rất chu đáo. Bác không ăn được cơm, cụ Nguyễn Thị An đã trực tiếp nấu cháo cho Bác, nấu cơm cho các đồng chí. Trên chiếc sập gỗ đặt giữa nhà, ông Công Ngọc Kha thấy có chiếc mũ lá, một chiếc túi công tác nhỏ và chiếc gậy để dựa bên cạnh sập. Ngoài Bác, các đồng chí còn lại trẻ hơn. Mọi hoạt động, lời nói của họ hết sức nhẹ nhàng, trật tự, tỏ ra rất tôn kính Bác.

Trong 3 ngày Bác ở và làm việc tại gia đình cụ Nguyễn Thị An, Người đã ân cần, quan tâm, thăm hỏi các thành viên trong gia đình. Trước khi rời đi, Bác thân mật nói: “Tôi về đây với gia đình, được gia đình hết lòng giúp đỡ. Bây giờ tôi phải đi công tác. Tôi cảm ơn sự giúp đỡ của gia đình. Tôi chúc gia đình mạnh khỏe và có dịp nào đó, tôi sẽ về thăm lại”.

Sáng 2/9/1945, ông Công Ngọc Kha có vinh dự được về Hà Nội tham gia buổi mít tinh khổng lồ tại Quảng trường Ba Đình và vỡ lẽ, đồng chí thượng cấp về Phú Gia, ở và làm việc trong nhà mình chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Lần thứ 2 Bác về Phú Gia là vào ngày 24/11/1946, sau khi Người trở về từ Hội nghị Văn hóa toàn quốc. Lần này, Bác cũng đến thăm gia đình cụ Nguyễn Thị An. Trông Bác khỏe hơn. Bác mặc bộ quần áo kaki màu trắng. Vừa đặt chân vào trong sân, Bác đã hỏi chuyện mọi người trong gia đình. Trông thấy Bác, với sự xúc động mãnh liệt, cụ Công Văn Trường - bố chồng của cụ Nguyễn Thị An đã chắp hai tay vái Bác.

Bác tươi cười đỡ tay, dìu cụ Công Văn Trường lên và nói: “Không, không! Bây giờ Cách mạng rồi, chúng mình đều là anh em đồng bào, không còn như chế độ phong kiến, thực dân trước đây nữa...”. Sau đó, Bác quả quyết với cụ Công Văn Trường, chúng ta có lòng dân, Nhân dân cả nước đoàn kết một lòng, quyết tâm cao, nhất định sẽ đánh thắng giặc Pháp. Thời gian này, vợ chồng ông Công Ngọc Kha đã sinh con gái đầu lòng tên là Mai. Bé Mai hồi đó thường hay được Bác kể chuyện, dạy học đếm, học hát.

Trong chuyến thăm này, Bác căn dặn chính quyền, Nhân dân Phú Gia củng cố, xây dựng chính quyền vững mạnh về mọi mặt, thực hành tiết kiệm thay vì họp hành, mít tinh, diễn thuyết nhiều.

	Hà Nội luôn vững niềm tin
	Dấu son của lịch sử, động lực cho tương lai
	Nhà nhiếp ảnh Quang Phùng: Mỗi bức ảnh là một tư liệu lịch sử sống động
	Hà Nội: Bảo tồn, phát huy các loại hình văn hóa nghệ thuật dân gian truyền thống

An Nhiên