Dịch Covid-19 không chỉ cướp đi sinh mệnh và ảnh hưởng đến sức khoẻ của hàng triệu người mà đã gây nên nhiều tác động tiêu cực đến đời sống và quyền cơ bản của mọi cá nhân, cộng đồng trên toàn thế giới. Có thể kể đến tình trạng suy thoái kinh tế, gia tăng kỳ thị, bất bình đẳng, đói nghèo, mất việc làm...

Dịch Covid-19 ảnh hưởng đến việc thụ hưởng tất cả các quyền con người cơ bản và quyền chịu ảnh hưởng nhiều nhất là quyền về sức khoẻ. Bởi vậy, những nỗ lực nhằm chống lại dịch Covid-19 là để bảo đảm quyền sống, đặc biệt là quyền được chăm sóc sức khoẻ cho con người.

Quyền được chăm sóc sức khoẻ là một quyền hiến định được quy định tại Điều 14 của Hiến pháp 2013, Luật Bảo vệ sức khoẻ Nhân dân (1989), Luật Phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm (2007), Luật Khám chữa bệnh (2009) và nhiều quy định pháp luật liên quan.

Đại dịch Covid-19 là một vấn đề y tế khẩn cấp toàn cầu đe doạ đến tính mạng và sức khoẻ của mọi cá nhân trong xã hội. Thời gian qua, Việt Nam đã huy động sự tham gia của toàn hệ thống chính trị và Nhân dân nhắm triển khai thực hiện một loạt các biện pháp y tế công.

Những ứng phó với đại dịch Covid-19 của Chính phủ Việt Nam là hoàn toàn phù hợp với nghĩa vụ thực hiện quyền được bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ của người dân trong tình huống khẩn cấp y tế dựa theo yêu cầu cơ bản của quyền này. Để bảo đảm quyền về sức khoẻ trong ứng phó với dịch Covid-19, Chính phủ Việt Nam đã chủ động áp dụng một loạt biện pháp phòng chống dịch bệnh như:

Thứ nhất, triển khai các biện pháp dự phòng lây nhiễm, Thủ tướng Chính phủ đã thông qua các Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 11/3/2020 về việc tiếp tục đẩy mạnh phòng, chống dịch Covid-19 trong tình hình mới và Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 31/3/2020 về thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch Covid-19 để thực hiện các chiến lược ngăn chặn, phát hiện, cách ly, khoanh vùng, dập dịch với cá hành động cụ thể như: Kiểm soát, cách ly bắt buộc với người nhận cảnh, đóng cửa trường học, hạn chế đi lại, khai báo y tế, cách ly toàn xã hội, xử lý nguồn lây bệnh, ổ dịch, quản lý lây nhiễm chéo tại cơ sở y tế, quản lý nguy cơ lây nhiễm ở các nhóm nguy cơ cao và trường hợp cần cách ly...

Chính phủ cũng phối hợp với Bộ Y tế và các bộ, ngành, địa phương liên quan thực hiện quyết liệt việc bảo đảm để mọi người dân đều được tiếp cận với các cơ sở, dịch vụ y tế và vật tư y tế đặc biệt là khẩu trang, bảo hộ, cồn rửa tay sát khi dịch bệnh xảy ra.

Thứ 2, triển khai các biện pháp điều trị, bệnh Covid-19 chưa có vắc xin phòng ngừa hay thuốc điều trị, vì vậy việc xây dựng phác đồ điều trị được tập trung vào điều trị suy hô hấp, cập nhật những khuyến cáo mới nhất theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới.

Bộ Y tế Việt Nam đã kịp thời công bố các hướng dẫn chẩn đoán và điều trị mới cho các cơ sở điều trị với các văn bản chỉ đạo như: Quyết định 125/QĐ-BYT ngày 16/1/2020 về việc hướng dẫn Chẩn đoán và điều trị bệnh viêm phổi cấp do chủng vi rút Corona mới, Quyết định 181/QĐ-BYT ngày 12/1/2020 của Bộ Y tế về việc hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng chống bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona...

Ngoài ra, để bảo đảm việc tiếp cận điều trị cho tất cả mọi người, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 219/QĐ-BYT bổ sung bệnh việm đường hô hấp cấp do chủng mới của vi rút Corona gây ra vào danh mục các bệnh truyền nhiễm nhóm A – là bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm theo quy định tại Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007.

Theo đó, những người mắc bệnh dịch này sẽ được khám và điều trị miễn phí. Trong bối cảnh ở nhiều quốc gia trên thế giới, bệnh nhân phải tự chi trả mọi chi phí điều trị Covid-19 thì đây là một nỗ lực đáng ghi nhận của Chính phủ Việt Nam nhằm bảo đảm quyền được tiếp cận điều trị Covid-19 cho tất cả các bệnh nhân.

Đáng chú ý, ngày 7/1/2023, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội họp phiên toàn thể tại Hội trường. Quốc hội nghe Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường trình bày Tờ trình về việc điều chỉnh Chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 2, Quốc hội khóa XV. Sau đó Quốc hội biểu quyết thông qua Chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 2, Quốc hội khóa XV bằng hệ thống biểu quyết điện tử với 444 đại biểu tham gia biểu quyết (bằng 89.52% tổng số đại biểu Quốc hội - ĐBQH).

Sau đó, Quốc hội đã đánh giá việc thực hiện quy định tại Nghị quyết số 30/2021/QH15 ngày 28/7/2021 Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV về các chính sách phòng, chống dịch bệnh Covid-19; Đề xuất nội dung đưa vào Nghị quyết của Quốc hội về việc chuyển tiếp thực hiện một số chính sách theo quy định tại Nghị quyết số 30/2021/QH15 về các chính sách phòng, chống dịch bệnh Covid-19 và cho phép tiếp tục sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1/1/2023 mà chưa kịp gia hạn theo quy định của Luật Dược.

Tại phiên thảo luận đã có 8 đại biểu phát biểu. Đa số đại biểu tán thành với nhiều nội dung trong Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Xã hội của Quốc hội; đồng thời cho rằng, trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ, bám sát thực tiễn, Quốc hội đã kịp thời ban hành Nghị quyết 30.

Có thể nói, đây là sáng kiến lập pháp vô cùng quan trọng đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc, kịp thời, tạo điều kiện thuận lợi cho Chính phủ, các bộ, ngành, chính quyền địa phương được thực hiện các biện pháp đặc thù, đặc cách, đặc biệt, chủ động, sáng tạo, linh hoạt đề xuất và triển khai các biện pháp phòng, chống dịch chưa từng có tiền lệ, có thể khác với pháp luật hiện hành hoặc chưa được quy định trong pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách phòng, chống dịch Covid-19, đặt mục tiêu bảo vệ tính mạng, sức khỏe, sự an toàn của người dân lên trên hết, trước hết.

Sau gần 1,5 năm triển khai một cách khẩn trương, kịp thời, hiệu quả, cùng với nhiều giải pháp đồng bộ khác, Nghị quyết 30 đã góp phần đưa công tác phòng, chống dịch Covid-19 đạt được nhiều thành tựu, đất nước cơ bản kiểm soát được dịch bệnh, kinh tế - xã hội đang trên đà phục hồi mạnh mẽ, bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia.

Đa số đại biểu cơ bản nhất trí đề xuất của Chính phủ cho phép tiếp tục thanh toán chế độ chính sách cho người được điều động, huy động tham gia phòng, chống dịch Covid-19 theo Nghị quyết 12/2021/UBTVQH15 đã thực hiện trước ngày 31/12/2022 mà chưa thanh toán xong và chi phí phòng, chống dịch Covid-19 cho cơ sở y tế và chi phí khám, chữa bệnh cho người bệnh Covid-19 theo Nghị quyết 268/NQ-UBTVQH15, được thực hiện từ ngày 1/1/2023 đến hết ngày 31/12/2023; cho phép tiếp tục sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1/1/2023 mà chưa kịp gia hạn theo quy định của Luật Dược.

Bên cạnh đó, các đại biểu kiến nghị Quốc hội sớm chỉ đạo hoàn thiện pháp luật để ứng phó với tình trạng tương tự trong tương lai; thông qua Nghị quyết của Quốc hội để ghi nhận những thành quả của công tác phòng, chống dịch Covid-19; tạo cơ sở pháp lý, cho phép tiếp tục thực hiện một số chính sách để giải quyết các vướng mắc trong công tác phòng, chống dịch Covid-19...

Đồng thời, đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng, chống dịch bệnh, tăng cường bảo vệ, chăm sóc sức khỏe Nhân dân; tăng cường đầu tư nguồn lực để phát triển y tế cơ sở, y tế dự phòng, tăng cường tính dự báo đáp ứng yêu cầu tình hình mới; sớm ban hành hướng dẫn để chi trả chế độ, chính sách đối với lực lượng chống dịch; xem xét tạo cơ chế khuyến khích các chuyên gia ngành y nghiên cứu về các bệnh liên quan hậu Covid-19.

Tập trung giải quyết các vấn đề tồn đọng liên quan đến giải quyết chế độ, chính sách cho người được điều động, huy động tham gia phòng, chống dịch Covid-19; sửa đổi, bổ sung Luật Dược trình Quốc hội trong năm 2023; có giải pháp xử lý các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn (nếu có) và sớm hoàn thành việc thanh toán, quyết toán các chi phí phòng, chống dịch Covid-19 cho cơ sở y tế và chi phí khám bệnh, chữa bệnh cho người bệnh Covid-19 theo quy định.

Có thể thấy, Kỳ họp bất thường của Quốc hội đã thể hiện rõ sự đổi mới, chủ động, năng động, quyết liệt và bám sát hơi thở cuộc sống của Quốc hội. Chỉ trong một thời gian ngắn, nhiều nội dung lớn, đặc biệt quan trọng, cấp bách tới quốc kế dân sinh đã được Quốc hội xem xét, bàn thảo kỹ lưỡng, được lòng Nhân dân.

Bài viết: Hoa Đỗ - Ngọc Dung

Thiết kế: Thanh Tuấn