Hướng phát triển mới cho di sản đô thị

Sinh viên Lê Quang Trường Giang (Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội) đã xuất sắc giành giải Nhì giải thưởng Loa thành năm 2025. Ảnh NVCC

Đồ án về tái thiết chợ Long Biên thành không gian văn hóa – du lịch độc đáo của Trường Giang không chỉ giúp giữ lại hơi thở truyền thống mà còn mở ra hướng phát triển mới cho vùng di sản đô thị.

Trường Giang chia sẻ, bản thân luôn trăn trở về việc chợ Long Biên - khu chợ đầu mối tấp nập ngay sát chân cầu sắt trăm tuổi, lưu giữ đầy đủ những âm thanh, nhịp sống của người Hà Nội nhưng vì đô thị phát triển nhanh dẫn đến xu hướng dịch chuyển các chợ đầu mối ra ngoài khu dân cư nên chợ Long Biên đứng trước câu hỏi tồn tại ở lại hay di dời? Giữ nguyên hay tái thiết? Nếu chợ được tái thiết, thì phải bắt đầu từ đâu để không làm mất đi linh hồn của một vùng ký ức thân thương gắn liền với văn hóa người Hà Nội?

Từ trăn trở đó, Trường Giang đã chọn đề tài “Không gian văn hóa chợ Long Biên” cho đồ án tốt nghiệp của mình. Trường Giang cho rằng, trong bối cảnh nhiều chợ truyền thống bị thay thế bởi trung tâm thương mại, nhiều giá trị bản địa bị mờ nhạt thì nam sinh mong muốn đề xuất hướng đi cân bằng hơn, là bảo tồn nhưng không đóng khung, phát triển nhưng không phá bỏ quá khứ.

Thử thách đặt ra là làm sao để một chợ mới gọn gàng, thông thoáng, an toàn, mà vẫn giữ được hơi thở thật, nhịp sống thật của chợ cũ? Làm thế nào để dung hòa cảm xúc, nghiên cứu và tính thực tiễn? Khó khăn lớn nhất của Trường Giang chính là nghiên cứu văn hóa chợ truyền thống miền Bắc, một không gian không có khung chuẩn, mọi thứ đều chuyển động theo nhu cầu và thói quen của người dân. Sự sống động, đôi khi hỗn độn ấy đã làm nên nét riêng biệt, là linh hồn của chợ. Nhưng, làm thế nào để thể hiện những điều đó bằng ngôn ngữ kiến trúc một cách hiệu quả nhất?

Để đồ án thành công, Trường Giang đi sâu vào việc khai thác các lớp lang văn hóa bản địa. Đặc trưng của chợ đô thị Hà Nội là gắn liền với thói quen sinh hoạt và giao thương nên Trường Giang đã đưa ra thiết kế mới có sự lồng ghép của yếu tố kiến trúc phố cổ, những chi tiết gợi nhớ hình ảnh gian hàng truyền thống của Hà Nội,…

Đồ án của Trường Giang cũng mở ra những giá trị đa chiều cho cộng đồng. Về môi trường, đồ án hướng đến cải thiện chất lượng không khí và hệ thống thoát nước; tổ chức lại giao thông, sắp xếp lại gian hàng, tăng tính an toàn và vệ sinh.

Về văn hóa và xã hội, đồ án tạo ra không gian giao lưu, biểu diễn, hoạt động văn hóa, du lịch hấp dẫn, góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, du lịch của Hà Nội Điểm nổi bật của đồ án là Trường Giang đã đưa đề xuất mô hình chợ như trung tâm văn hóa – thương mại, nơi ký ức không bị đóng khung mà trở thành điểm nhấn được kích hoạt để phục vụ đời sống mới. Chợ Long Biên vì thế sẽ là không gian sống động cả ngày lẫn đêm với đa dạng hoạt động như buôn bán, ăn uống, tham quan, giao lưu nghệ thuật, tổ chức sự kiện,… Công trình là nơi kết nối quá khứ và hiện tại, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, gắn liền với bản sắc của người Hà Nội.

Với ý tưởng độc đáo, giàu tính sáng tạo và khả thi, đồ án của Trường Giang đã được Ban Tổ chức giải Loa thành trao giải Nhì. Một phần thưởng xứng đáng cho những nỗ lực của nam sinh Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội. Giải thưởng Loa Thành lần thứ 37 năm 2025 do Tổng hội Xây dựng Việt Nam phối hợp cùng Hội Kiến trúc sư Việt Nam, T.Ư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Bộ Xây dựng tổ chức.

Giải thưởng được khởi xướng từ năm 1988, là giải thưởng uy tín dành cho các đồ án tốt nghiệp xuất sắc ngành kiến trúc - xây dựng, đồng thời là sân chơi học thuật lớn đối với sinh viên trong khối ngành. Năm 2025, giải thưởng nhận được 185 đồ án dự thi, đến từ 26 trường đại học đã phản ánh tinh thần nghiêm túc, nỗ lực và sự sáng tạo của sinh viên các trường. Trong đó, Trường Đại học Kiến trúc TP Hồ Chí Minh và Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội tiếp tục là hai đơn vị có số lượng đồ án tham dự nhiều nhất, lần lượt 42 và 41 đồ án.

	Nỗ lực đưa công nghiệp văn hóa Thủ đô “cất cánh”
	Khu phố cổ Hà Nội mãi là hạt nhân tạo nên di sản đô thị
	Cầu Long Biên cần được công nhận là di sản đô thị

An Nhiên