Cách nào để “chữa lành” niềm tin của nhà đầu tư trái phiếu?

Trái phiếu là kênh huy động vốn trung, dài hạn hiệu quả của DN, đồng thời cũng là lựa chọn quen thuộc của nhiều nhà đầu tư nhờ lãi suất hấp dẫn. Đặc biệt, trong bối cảnh ngân hàng “siết” chặt tín dụng bất động sản. Tuy vậy, thời gian gần đây nhiều vụ việc sai phạm liên quan đến hoạt động phát hành, sử dụng nguồn vốn trái phiếu ở một số DN đã bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường.
Trước khi tiến hành đầu tư trái phiếu, nên quan sát thực trạng DN và ghi nhận thông tin từ những nguồn tin chính thống, rõ ràng
Trước khi tiến hành đầu tư trái phiếu, nên quan sát thực trạng DN và ghi nhận thông tin từ những nguồn tin chính thống, rõ ràng

Niềm tin giảm sút

Mặc dù các sai phạm, bị xử lý chỉ xuất hiện ở một số trường hợp nhất định, song tính “nhạy cảm” của thông tin đã vô tình tạo tâm lý bất an, khiến các nhà đầu tư có xu hướng dè chừng đối với trái phiếu DN (TPDN).

Tại hội thảo “Phát hành TPDN: Niềm tin và giải pháp” do Tạp chí Tài chính DN tổ chức, nhiều chuyên gia, luật sư, DN, cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức, hiệp hội cùng đã thảo luận, đóng góp ý kiến, hiến kế các giải pháp ổn định thị trường, tạo hành lang pháp lý bảo vệ quyền lợi DN và nhà đầu tư TPDN.

Nhà báo Hà Khắc Minh - Tổng Biên tập Tạp chí Tài chính DN cho biết, việc một số DN phát hành trái phiếu trái luật, sử dụng vốn sai mục đích bị cơ quan chức năng mạnh tay xử lý, khiến niềm tin nhà đầu tư giảm sút. Điều này khiến khối lượng TPDN phát hành mới sụt giảm, khối lượng mua lại trước hạn tăng mạnh. Ngoài ra, những khó khăn chung của ngành bất động sản và các tin đồn tiêu cực trên thị trường tài chính liên quan đến một số tập đoàn, DN lớn cũng khiến kênh huy động vốn trái phiếu trở nên hạn chế, thiếu sức sống.

Từ tháng 3/2022, thị trường TPDN tăng trưởng chậm lại nhằm chờ đợi Nghị định sửa đổi 153/NĐ-CP/2020, với mục tiêu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư cũng như nâng cao chất lượng của thị trường vốn. Trong bối cảnh đó, tổng giá trị phát hành TPDN trong 9 tháng đầu năm 2022 giảm mạnh 43,5% so với cùng kỳ năm 2021, xuống còn 248.603 tỷ đồng.

Cần tạo hành lang pháp lý

Theo luật sư Phạm Ngọc Hưng - Phó Chủ tịch Hiệp hội DN TP HCM, do các nhà đầu tư chưa hiểu rõ về trái phiếu và đơn vị phát hành nên sẽ dễ ngậm ‘‘trái đắng’’. Một số đơn vị phát hành che giấu thông tin và mục đích thật sự của việc phát hành trái phiếu, trong khi thông tin về tài sản bảo đảm của DN phát hành cũng mập mờ khiến nhà đầu tư cũng cảm thấy mơ hồ theo. Luật sư Hưng nhấn mạnh: “Điều quan trọng là phải xét đến vai trò môi giới của ngân hàng và Cty chứng khoán. Họ môi giới với mục đích sinh lời thì phải chịu trách nhiệm khi cung cấp thông tin không đầy đủ cho khách hàng, nên cần phải có hành lang pháp lý chặt chẽ hơn”. Trước khi tiến hành đầu tư, nên quan sát thực trạng DN và ghi nhận thông tin từ những nguồn tin chính thống, rõ ràng. Trên thực tế rất nhiều nhà đầu tư nghe tin đồn thổi, tin hành lang và tiến hành đầu tư dẫn đến rủi ro.

Áp lực trái phiếu đáo hạn một phần có nguyên nhân từ các Cty chứng khoán và ngân hàng. Các tổ chức này để bán được trái phiếu, họ hứa với nhà đầu tư sẽ mua lại trong 3 - 6 tháng sau khi phát hành. Đến khi trái chủ yêu cầu mua lại thì họ không mua hoặc không đủ năng lực mua. Nhưng nếu đẩy trách nhiệm này cho nhà phát hành thì không đúng quy định, bởi thời hạn phát hành thường ít nhất là 1 năm.

Phân tích về vấn đề này, ông Mã Thanh Danh - Chủ tịch Cty CP Tư vấn quốc tế, đề xuất ba nhóm giải pháp để giúp DN giải tỏa áp lực trái phiếu đáo hạn. Theo đó, DN nên liệt kê xem tài sản còn lại những gì. Đối với DN đang kinh doanh tốt nhưng trái chủ yêu cầu mua lại thì có thể dùng nguồn tiền mặt để mua, giúp giải tỏa bớt áp lực. Nếu không đủ tiền, DN có thể đi vay thêm hoặc thế chấp một phần trái phiếu với lãi suất cao hơn để vay. Bên cạnh đó, với tình hình kinh doanh ổn định, DN có thể thương lượng trực tiếp với trái chủ để họ chờ đến hạn. Trường hợp trái chủ nhất quyết yêu cầu mua lại, DN có thể thương lượng để trái chủ chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu. Cụ thể như việc Citi Bank đồng ý chuyển đổi trái phiếu Novaland thành cổ phiếu NVL với giá 85.000 đồng/cổ phiếu, trong khi thị giá NVL chỉ hơn 20.000 đồng/cổ phiếu.

Với những DN có tài chính không đủ mạnh hoặc kinh doanh kém khả quan, yêu cầu mua lại trái phiếu thực sự là áp lực không nhỏ. Vì vậy, DN cần chuẩn bị một kế hoạch tái cấu trúc rõ ràng để thương lượng với trái chủ. Nếu không được, DN buộc phải bán các tài sản mình đang có để thanh toán với các trái chủ. Đó có thể là đất đai, thương hiệu, hệ thống phân phối…

Giải pháp thứ ba, đó là DN cần tính đến phương án tham gia thị trường mua bán nợ. Tuy nhiên, các công cụ mua bán nợ tại thị trường Việt Nam hiện vẫn chưa phổ biến. Đồng thời, nếu có một thị trường trái phiếu thứ cấp hoạt động bài bản, thì các trái chủ khi cần bán lại sẽ giao dịch trực tiếp trên thị trường này, giảm bớt áp lực cho DN.

Theo TS. Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế, nhà đầu tư nên tìm hiểu những Cty nổi tiếng, nằm trong top 500 DN lớn trên sàn chứng khoán. Các Cty này thường phát hành trái phiếu với lãi suất nằm giữa lãi suất cho vay của ngân hàng thương mại hoặc cao hơn tối đa 4%, tính đến thời điểm hiện tại lãi suất có thể nằm ở mức 14% trở xuống. Như vậy, mức lãi suất này cho thấy tính ổn định và tương đối an toàn, giảm tỷ lệ rủi ro cho nhà đầu tư.
Cảnh giác với tin đồn thất thiệt liên quan đến chứng khoán, trái phiếu
Trái phiếu doanh nghiệp được phát hành theo nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm...
Mua trái phiếu, nâng tính chuyên nghiệp của nhà đầu tư

Ngô Sơn

Bản quyền thuộc về "Pháp Luật và Xã hội - Chuyên trang của Báo Kinh tế & Đô thị", chỉ được dẫn nguồn khi có thỏa thuận bằng văn bản.